Τα καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως η στεφανιαία νόσος, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και άλλες παθήσεις των αγγείων, αποτελούν την κυριότερη αιτία θανάτου στις αναπτυγμένες χώρες. Τα νοσήματα αυτά οφείλονται κατά κύριο λόγο στην αθηροσκλήρωση των αγγείων, δηλαδή στο σχηματισμό αθηρωματικών πλακών σε βασικές αρτηρίες της καρδιάς, του εγκεφάλου ή άλλες περιφερειακές αρτηρίες.
Οι αθηρωματικές πλάκες «φράζουν» και σκληραίνουν τις αρτηρίες, με αποτέλεσμα να εμποδίζουν και να περιορίζουν τη ροή αίματος προς ζωτικά όργανα του σώματος. Η έλλειψη φυσιολογικής αιμάτωσης στερεί από τα όργανα αυτά οξυγόνο και άλλα θρεπτικά συστατικά, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμικό επεισόδιο, έμφραγμα ή εγκεφαλικό.
Ένας από τους σημαντικότερους προδιαθεσικούς παράγοντες καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι η υπερχοληστερολαιμία, δηλαδή τα αυξημένα επίπεδα ολικής και LDL-χοληστερόλης (γνωστή και ως «κακή» χοληστερόλη). Αντίθετα, τα αυξημένα επίπεδα της HDL-χοληστερόλης (γνωστή και ως «καλή» χοληστερόλη) δρουν προστατευτικά για τον οργανισμό.
| Ολική χοληστερόλη | LDL-χοληστερόλη | HDL-χοληστερόλη | |||
| Επιθημητή | < 200 | Επιθυμητή | < 100 | ||
| Οριακά αποδεκτή | 100-129 | Επιθυμητή | ≥ 60 | ||
| Οριακά υψηλή | 200-239 | Οριακά υψηλή | 130-159 | ||
| Υψηλή | 160-189 | Χαμηλή | < 40 | ||
| Υψηλή | ≥ 240 | Πολύ υψηλή | ≥ 190 | ||
Η αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Αμερικάνικου Εθνικού Προγράμματος Εκπαίδευσης για τη Χοληστερόλη (National Cholesterol Educational Program).
Στην προσπάθειά να αποδοθεί στον τομέα της πρόληψης η αξία και ο ρόλος που πρέπει να έχει, έχει υιοθετηθεί μία νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας, η οποία στηρίζεται στην καθολική τροποποίηση του επιβλαβή τρόπου ζωής (παχυσαρκία, καθιστική ζωή και κακή διατροφή).
Η προσέγγιση αυτή βασίζεται λοιπόν σε θεραπευτικές αλλαγές στον τρόπο ζωής και επικεντρώνεται στα παρακάτω συστατικά:
- Μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων λιπών και χοληστερόλης
- Θεραπευτικές διατροφικές επιλογές (φυτικές στερόλες/ στανόλες και αύξηση της κατανάλωσης διαλυτών φυτικών ινών)
- Μείωση σωματικού βάρους
- Αυξημένη φυσική δραστηριότητα
| Βασικά συστατικά της διατροφής στα πλαίσια των θεραπευτικών αλλαγών του τρόπου ζωής με σκοπό τη μείωση της χοληστερόλης | |
| Κορεσμένα λίπη Χοληστερόλη |
Λιγότερο από 7% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης Λιγότερο από 200 ημερησίως |
| Φυτικές στερόλες/ στανόλες Φυτικές διαλυτές ίνες |
2 γραμμάρια ημερησίως 10-25 γραμμάρια ημερησίως |
| Ολικές θερμίδες | Προσαρμογή της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης για να επιτευχθεί/ διατηρηθεί το επιθυμητό βάρος |
| Φυσική δραστηριότητα | |
Η δίαιτα στα πλαίσια των θεραπευτικών αλλαγών του τρόπου ζωής με σκοπό τη μείωση της χοληστερόλης επικεντρώνεται στην πρόσληψη λιπών στη διατροφή μας και κυρίως στην πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης.
Συστήνεται η συνολική πρόσληψη λιπών να κυμαίνεται μεταξύ 25-35% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης (% των ολικών θερμίδων). Τα μονοακόρεστα λιπαρά πρέπει να αποτελούν το βασικό προσλαμβανόμενο λίπος, κυρίως προς αντικατάσταση των κορεσμένων λιπών.
Έτσι, συστήνεται λιγότερο από 7% της ημερήσιας κατανάλωσης θερμίδων να προέρχεται από κορεσμένα λιπαρά, μέχρι 20% να αποδίδουν τα μονοακόρεστα λίπη, ενώ τα πολυακόρεστα λιπαρά προτείνεται να συνεισφέρουν μέχρι 10% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.
Τα άλλα κύρια μακροθρεπτικά συστατικά, οι πρωτεϊνες και οι υδατάνθρακες, δεν επηρεάζουν τα επίπεδα της χοληστερόλης και ισχύουν οι συστάσεις του μεσογειακού μοντέλου διατροφής για την πρόσληψή τους.
Τα κορεσμένα λιπαρά αποτελούν το βασικό διατροφικό συστατικό που επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα της χοληστερόλης. Σε μια σειρά μελετών, ανασκοπήσεων και μετα-αναλύσεων που έχουν διεξαχθεί τις τελευταίες δεκαετίες, έχει βρεθεί ότι μια αύξηση της τάξης του 1% στην πρόσληψη ενέργειας από κορεσμένα λίπη έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της LDL-χοληστερόλης (κακής χοληστερόλης) κατά περίπου 2%.
Τρόφιμα που είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και πρέπει να αποφεύγονται ή να καταναλώνονται σε μέτριες ποσότητες είναι το κόκκινο κρέας (αρνί, χοιρινό, μοσχαρίσιο), το συκώτι, τα τυριά, τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, το βούτυρο, η κρέμα γάλακτος και όλα τα τυποποιημένα τρόφιμα και γλυκίσματα.
Η πρόσληψη υψηλών ποσοτήτων μονοακόρεστων λιπαρών (κυρίως από το ελαιόλαδο και ανεπεξέργαστους ξηρούς καρπούς), ιδιαίτερα αν αντικαθιστούν τα κορεσμένα λιπαρά, σε συνδυασμό με υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών κυρίως ολικής αλέσεως, έχει συσχετιστεί με μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Τα ίδια τα μονοακόρεστα λιπαρά, αν αντικαταστήσουν τα κορεσμένα λίπη στη διατροφή, επιφέρουν μια βελτίωση στην LDL-χοληστερόλη, χωρίς να επηρεάζουν τα τριγλυκερίδια ή την HDL-χοληστερόλη. Για το λόγο αυτό, συστήνεται η πρόσληψη λιπών στη διατροφή μας να προέρχεται κυρίως από μονοακόρεστα λιπαρά, δηλαδή να αντιστοιχούν περίπου στο 20% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.
Η τρίτη ομάδα λιπών, τα πολυακόρεστα λιπαρά, έχει βρεθεί ότι βελτιώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης όταν αντικαθιστούν τα κορεσμένα λιπαρά στη διατροφή μας, ενώ φαίνεται πως έχουν και ευεργετική δράση και στην HDL-χοληστερόλη.
Αυτή η ομάδα λιπαρών βρίσκεται κυρίως σε διάφορα φυτικά έλαια και σε μαργαρίνες πλούσιες σε πολυακόρεστα. Συστήνεται η πρόσληψή τους να ανέρχεται σε ποσοστό μέχρι 10% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.
Αντίστοιχα, και η πρόσληψη διατροφικής χοληστερόλης έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα. Η επίδραση αυτή, βέβαια, φαίνεται ότι δεν επηρεάζει με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο βαθμό όλους τους ανθρώπους, κάτι όμως που παρατηρείται και με τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά.
Συστήνεται, ωστόσο, ο περιορισμός της πρόσληψης χοληστερόλης από την τροφή στα 200mg ημερησίως. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η περιεκτικότητα επιλεγμένων τροφίμων σε χοληστερόλη.
| Τρόφιμα | Χοληστερόλη ( mg) |
| Αβγό (1) | 350 |
| Αβγοτάραχο (1 κουταλάκι γλυκού) | 340 |
| Αρνί άπαχο βραστό (100 γραμμάρια) | 100 |
| Αρνίσια παϊδάκια (100 γραμμάρια) | 400 |
| Αστακός (100 γραμμάρια) | 200 |
| Βούτυρο (100 γραμμάρια) | 210 |
| Γάλα πλήρες (1 ποτήρι) | 30 |
| Γαρίδες βραστές (100 γραμμάρια) | 125 |
| Γιαούρτι πλήρες (1 κεσεδάκι) | 34 |
| Τυρί Gouda (100 γραμμάρια) | 235 |
| Γραβιέρα (100 γραμμάρια) | 124 |
| Ζαμπόν (100 γραμμάρια) | 73 |
| Κρέμα γάλακτος πλήρης (100 γραμμάρια) | 234 |
| Λουκάνικα Φρανκφούρτης ψητά (100 γραμμάρια) | 256 |
| Μοσχάρι άπαχο βραστό (100 γραμμάρια) | 99 |
| Μοσχαρίσιο μπιφτέκι (100 γραμμάρια) | 77 |
| Μοσχαρίσια μπριζόλα ψητή (100 γραμμάρια) | 59 |
| Οστρακοειδή διάφορα μαγειρεμένα (100 γραμμάρια), κατά μέσο όρο | 50 |
| Παγωτό σοκολάτας (100 γραμμάρια) | 47 |
| Σαλάμι (100 γραμμάρια) | 235 |
| Σουπιές βραστές (100 γραμμάρια) | 56 |
| Τυρί φέτα (100 γραμμάρια) | 71 |
| Χοιρινή μπριζόλα ψητή (100 γραμμάρια) | 234 |
| Χοιρινό ψαρονέφρι (100 γραμμάρια) | 83 |
| Χοιρινό σουβλάκι (1 τεμάχιο, 40 γρ) | 34 |
| Χταπόδι σχάρας (100 γραμμάρια) |
| ΟΔΗΓΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗΣ | |
| Τρόφιμα που μπορούμε να επιλέξουμε με μεγαλύτερη συχνότητα, πάντα με μέτρο | Τρόφιμα που πρέπει όσο το δυνατόν να αποφεύγουμε ή να καταναλώνουμε σε μικρές ποσότητες |
| ΨΩΜΙ, ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ, ΟΣΠΡΙΑ | |
| Ψωμί και δημητριακά κυρίως ολικής αλέσεως, φρυγανιές χωρίς ζάχαρη, παξιμάδια πλούσια σε φυτικές ίνες, ρύζι, ζυμαρικά, πατάτες, όσπρια | Αρτοσκευάσματα με ζάχαρη (μπισκότα, κέικ, κρουασάν, τσουρέκι κ.α.), πίτες (κυρίως αυτές που παρασκευάζονται εκτός σπιτιού), τηγανιτές πατάτες, πατατάκια κ.α. |
| ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ | |
| Αποβουτυρωμένο γάλα, άπαχο γιαούρτι, τυριά χαμηλά σε λιπαρά | Πλήρες και συμπυκνωμένο γάλα, γιαούρτι με πολλά λιπαρά, κρέμα γάλακτος, τυριά υψηλά σε λιπαρά, παγωτό |
| ΚΡΕΑΣ, ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ, ΨΑΡΙΑ, ΑΥΓΑ | |
| Άπαχα πουλερικά (κοτόπουλο, γαλοπούλα) χωρίς πέτσα, άπαχα τμήματα μοσχαρίσιου ή χοιρινού κρέατος χωρίς το ορατό λίπος, ψάρια ψητά ή βραστά | Χοιρινό, μοσχάρι, αρνί, πουλερικά με πέτσα, χάμπουργκερ, αλλαντικά, τηγανιτά ψάρια, αυγά (μέχρι 2 αυγά/ εβδομάδα), αβγοτάραχο |
| ΦΡΟΥΤΑ | |
| Φρέσκα φρούτα και χυμοί | Τηγανιτά φρούτα ή σερβιρισμένα με κρέμα γάλακτος, φρούτα σε κονσέρβες με ζάχαρη, τυποποιημένοι χυμοί με ζάχαρη |
| ΛΑΧΑΝΙΚΑ | |
| Ωμά, βραστά ή ψητά λαχανικά | Λαχανικά σερβιρισμένα με βούτυρο, μαγιονέζα ή άλλες σος |
| ΛΙΠΗ, ΕΛΑΙΑ, ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ | |
| Κατανάλωση με μέτρο:Ελαιόλαδο, σουσάμι, ταχίνι, μαργαρίνες εμπλουτισμένες με φυτικές στερόλες/ στανόλες, ανεπεξέργαστοι ξηροί καρποί | Βούτυρο, μαγειρικά λίπη, μαγιονέζα, σάλτσες πλούσιες σε λιπαρά, |
Πηγές:
Γράφουν οι: Πυρογιάννη Βασιλική, MSc, Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, Επιτημονική συνεργάτης Ενδοκρινολογικού Τμήματος Ν.Ε.Ε.Σ. και ο Ρίσβας Γρηγόρης, MMedSci, Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών
{{dname}} - {{date}}
{{body}}
Απάντηση Spam
{{#subcomments}} {{/subcomments}}