Καρδιά και άσκηση: Οφέλη και συμβουλές

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την πρώτη αιτία απώλειας ζωής στις ανεπτυγμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Κοινό χαρακτηριστικό των νοσημάτων αυτών είναι η ύπαρξη στα αγγεία προχωρημένης αθηροσκλήρωσης με τη μορφή στενώσεων που παρεμποδίζουν την ομαλή ροή του αίματος. 

Ανάλογα με το ποια αγγεία προσβάλλονται έχουμε και ανάλογες εκδηλώσεις. Έτσι σε προσβολή των αγγείων της καρδιάς (στεφανιαία) εμφανίζεται στεφανιαία νόσος με εκδηλώσεις όπως στηθάγχη, έμφραγμα και καρδιακή ανεπάρκεια. Σε προσβολή των αγγείων του τραχήλου και εγκεφάλου μπορούν να εμφανιστούν αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και σε προσβολή των αγγείων των κάτω άκρων εμφανίζεται περιφερική αρτηριοπάθεια με εκδηλώσεις όπως πόνος στα άκρα κατά το περπάτημα, ισχαιμία του άκρου και γάγγραινα.

Μια σειρά από παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί για την πρόοδο της αθηροσκλήρωσης και των νοσημάτων αυτών, όπως το κάπνισμα, η υπερλιπιδαιμία, η παχυσαρκία, το κληρονομικό ιστορικό, η παρουσία υπέρτασης και ο σακχαρώδης διαβήτης. Κεντρικός φαίνεται επίσης ότι ο ρόλος της καθιστικής ζωής και της έλλειψης άσκησης που αποτελούν κοινό χαρακτηριστικό του δυτικού τρόπου ζωής.

Είναι σημαντικό ότι πολλοί από τους παράγοντες αυτούς είναι τροποποιήσιμοι. Αυτό σημαίνει ότι η αρνητική επίδραση του καπνίσματος, για παράδειγμα, μπορεί να αναστραφεί με τη διακοπή του. Το ίδιο συμβαίνει και με την άσκηση.

Ειδικά η άσκηση και κυρίως η τακτική αερόβια, όπως το ποδήλατο, το περπάτημα, το τρέξιμο, το κολύμπι κ.α. μέτριας έντασης προκαλεί μια σειρά από ευνοϊκές φυσιολογικές μεταβολές. Συγκεκριμένα, αυξάνει την ικανότητα των μυών και της καρδιάς να παράγουν έργο, η καρδιά προσαρμόζεται να αντέχει σε αυξημένες απαιτήσεις έργου, αυξάνει την κατανάλωση θερμίδων, βοηθά στην απώλεια βάρους, έχει ευνοϊκές μεταβολικές επιδράσεις μειώνοντας τη γλυκόζη του αίματος και την κακή χοληστερόλη, ενώ παράλληλα αυξάνει και την καλή χοληστερόλη. Επίσης βοηθά στη ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης και του σακχάρου.

Επίσης, όπως φάνηκε από πρόσφατες μελέτες της Α’ Πανεπιστημιακής καρδιολογικής κλινικής, η μέτριας έντασης αερόβιος άσκηση έχει μία άμεση επίδραση σε παράγοντες της αγγειακής λειτουργίας, όπως η αρτηριακή σκληρία, που σχετίζονται με την πρόοδο της αθηροσκλήρωσης. Επίσης, από τη μελέτη Ικαρία όπου μελετήθηκαν οι παράγοντες που συμβάλλουν στη μακροζωία φάνηκε ότι οι συμμετέχοντες με μέτριας έντασης καθημερινή σωματική δραστηριότητα είχαν καλύτερη αγγειακή λειτουργία από όσους δεν είχαν επαρκή καθημερινή φυσική δραστηριότητα.

Όλα αυτές οι ευνοϊκές επιδράσεις της άσκησης, τελικά συμβάλλουν στη μείωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων και τη μειωμένη εκδήλωση νόσων όπως στηθάγχης, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου κ.α. Έτσι οι οδηγίες συνιστούν αν είναι δυνατών καθημερινή άσκηση διάρκειας 30 λεπτών μέτριας όμως έντασης, γιατί όπως φαίνεται από πρόσφατες εργασίες, η αυξημένης έντασης άσκηση μπορεί να μην έχει ευνοϊκά αποτέλεσμα στο καρδιαγγειακό.

Είναι σημαντικό όμως να τονίσουμε ότι οι ευνοϊκές επίδρασης της άσκησης δεν περιορίζονται μόνο σε υγιείς ανθρώπους με στόχο την πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων αλλά και σε ήδη πάσχοντες από καρδιαγγειακά νοσήματα. Στην ομάδα αυτή των ασθενών ο στόχος της άσκησης δεν είναι η πρόληψη των καρδιαγειακών συμβαμάτων αλλά η βελτίωση του καρδιαγγειακού συστήματος ώστε αφενός να αντεπεξέρχεται καλύτερα στις καθημερινές απαιτήσεις και αφετέρου να μειωθεί η πιθανότητα εξέλιξης της νόσου. Έτσι όπως έχει φανεί και από μελέτες της Α’ Πανεπιστημιακής καρδιολογικής κλινικής οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο και καρδιακή ανεπάρκεια μπορούν να ωφεληθούν αν ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης με χρήση αερόβιας κυρίως άσκηση. Στους ασθενείς αυτούς η άσκηση μπορεί να μειώσει τις κρίσεις στηθάγχης και τα επεισόδια καρδιακής ανεπάρκειας, την ικανότητά τους να εκτελούν τις καθημερινές δραστηριότητες χωρίς συμπτώματα και περιορισμούς, την ανάγκη νοσηλείας, την ποιότητα ζωής τους και συνολικά το προσδόκιμο επιβίωσης τους. Πάντως, σε έναν καρδιοπαθή, συνιστάται καθημερινά σαν άσκηση, 30 λεπτά κανονικό περπάτημα.

Συμπερασματικά, ο καθιστικός τρόπος ζωής των δυτικών κοινωνιών έχει δυσμενείς επιδράσεις στο καρδιαγγειακό, οι οποίες ευτυχώς μπορούν να αναστραφούν και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής μας αν υιοθετήσουμε τη μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα στο καθημερινό μας πρόγραμμα.