Η πρόληψη της γρίπης αρχίζει από το φθινόπωρο

Οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος που αναμένεται να παρουσιάσουν έξαρση κατά τον επικείμενο χειμώνα περιλαμβάνουν μια ποικιλία ξεχωριστών συνδρόμων που προκαλούν πυρετό, βήχα, μπούκωμα, πονόλαιμο. Παρά το γεγονός ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων πρόκειται για αθώα σύνδρομα, μπορεί να εμφανίσουν σπανίως σοβαρές επιπλοκές όπως αναπνευστική ανεπάρκεια, καρδιοπνευμονικές εκδηλώσεις, σήψη, μηνιγγίτιδα, θάνατο.

Η νεοεμφανισθείσα νέα γρίπη αναμένεται να αυξήσει το ποσοστό των εμπύρετων συνδρόμων και των αναμενόμενων σοβαρών επιπλοκών κατά τη διάρκεια της επικείμενης χειμερινής περιόδου. Η έγκαιρη ιατρική διάγνωση και σωστή ιατρική παρακολούθηση είναι ζωτικής σημασίας.

Κατά την επίθεση ενός ιού στον οργανισμό κινητοποιούνται μηχανισμοί άμυνας, που περιλαμβάνουν, στοιχεία του αίματος, όπως τα λευκά αιμοσφαίρια, τα αντισώματα, το συμπλήρωμα και τον σπλήνα.

Κατά τη διάρκεια μιας λοίμωξης, ο άνθρωπος βρίσκεται σε κατάσταση εσωτερικού πολέμου με το μικρόβιο και ο πυρετός, το μπούκωμα, η ρινική έκκριση, η κακουχία, το πρήξιμο των αδένων, ο βήχας, οι μυαλγίες, είναι τα εξωτερικά συμπτώματα ενός πολέμου, που διεξάγεται από ένα καλό αμυντικό σύστημα σε εγρήγορση.

Η απάντηση του οργανισμού γίνεται με πολλούς τρόπους, όπως παραγωγή αντισωμάτων, παραγωγή ιντερφερονών, κινητοποίηση του σπλήνα, κινητοποίηση κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων. Όταν η άμυνα του οργανισμού είναι άριστη, ο οργανισμός εξουδετερώνει τον βλαπτικό λοιμογόνο παράγοντα χωρίς σοβαρά προβλήματα ή κατάλοιπα.

Τα άτομα με ανεπαρκές αμυντικό σύστημα, όπως για παράδειγμα οι ηλικιωμένοι και ορισμένες κατηγορίες ασθενών, τους οποίους η Ιατρική Επιστήμη αποκαλεί ομάδες υψηλού κινδύνου εμφανίζουν πολλές φορές ελαφρά συμπτώματα, ακόμα και επί απειλητικών για τη ζωή τους λοιμώξεων, λόγω ελαττωμένων αντανακλαστικών του ανοσοποιητικού και αυξημένη πιθανότητα επιπλοκών.

Οι ιογενείς λοιμώξεις που αναμένονται να παρουσιάσουν έξαρση κατά τη διάρκεια του επικείμενου χειμώνα είναι η κοινή εποχιακή γρίπη, η νέα γρίπη, οι κοινές ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού.

Κοινή εποχιακή γρίπη

Οι πιο σοβαρές επιδημικές εξάρσεις προκαλούνται από ιούς γρίπης Α. Οι επιδημίες αρχίζουν απότομα, κορυφώνονται σε διάστημα 2-3 εβδομάδων, διαρκούν 2-3 μήνες και υποχωρούν εξίσου γρήγορα όπως άρχισαν.Οι επιδημίες γρίπης εμφανίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην Ελλάδα τον χειμώνα, σε αντίθεση με τις τροπικές περιοχές, όπου παρατηρείται έξαρση όλο τον χρόνο.

Σύμφωνα με μελέτες, το 2% των ατόμων που προσβάλλονται θα κινδυνεύσουν σοβαρά, ιδιαιτέρως όταν πρόκειται για άτομα με χρόνιες μεταβολικές, νεφρικές ή καρδιοπνευμονικές νόσους.

Η μετάδοση γίνεται μετά από ενοφθαλμισμό του ιού στο αναπνευστικό σύστημα, με τον βήχα, το φτάρνισμα, την ομιλία αλλά και με μολυσμένα αντικείμενα. Ο χρόνος επώασης είναι μία με τρεις ημέρες.

Η αποβολή του ιού διακόπτεται συνήθως εντός δύο με πέντε ημερών μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Η γρίπη χαρακτηρίζεται από αιφνίδια έναρξη πυρετού, πόνους στους μύες, πονοκέφαλο, βήχα, πρήξιμο αδένων, ρίγη, αίσθημα κακουχίας.

Παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα άτομα εμφανίζουν την εικόνα που προαναφέρεται, το φάσμα των κλινικών εκδηλώσεων είναι ευρύ και κυμαίνεται από ελαφρά απύρετη αναπνευστική νόσο όπως το κοινό κρυολόγημα έως τη σοβαρή εξάντληση.

Ο πυρετός εμφανίζει ταχεία άνοδο κατά το πρώτο 24ωρο και πέφτει βαθμιαία σε διάστημα δύο – τριών ημερών, αν και περιστασιακά διαρκεί επί μία εβδομάδα. Η νόσος γενικά λύεται εντός δύο πέντε ημερών.

Νέα γρίπη

Από τον Απρίλιο του 2009 έχει γίνει γνωστή μια επιδημία από ένα νέο στέλεχος γρίπης τύπου ΑΗ1Ν1, σε περιοχές του Μεξικού και ΗΠΑ. Παρά το γεγονός ότι η νόσος είναι ήπια στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η ταχεία μετάδοση του ιού σε όλο τον κόσμο, η θανατηφόρος εξέλιξη αρκετών περιστατικών, η εμφάνιση ορισμένων ανθεκτικών μεταλλάξεων, η πιθανότητα σημαντικής αύξησης της τοξικότητας της νόσου σε περίπτωση ταυτόχρονης προσβολής από την κοινή γρίπη, έθεσε σε συναγερμό την παγκόσμια κοινότητα.

Η νέα γρίπη μεταδίδεται κυρίως με σταγονίδια από άτομο σε άτομο που αποβάλλονται με το βήχα, το φτάρνισμα, την ομιλία και με μολυσμένα αντικείμενα. Με τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα ο ασθενής είναι μολυσματικός μία μέρα πριν αναπτύξει συμπτώματα έως επτά ημέρες μετά την εκδήλωση συμπτωμάτων.

Τα παιδιά και ορισμένοι ασθενείς μπορεί να είναι μολυσματικοί και να μεταδίδουν την νόσο για περισσότερο χρονικό διάστημα. Για το διάστημα αυτό ο ασθενής πρέπει να απομονώνεται. Τα χοιρινά τρόφιμα είναι ασφαλή εφόσον μαγειρεύονται σε υψηλές θερμοκρασίες.

Τα κλινικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι η λοίμωξη μπορεί να εκδηλωθεί με ελαφρά συμπτώματα (βήχας, μπούκωμα, δέκατα), μπορεί όμως να εξελιχθεί σε σοβαρή λοίμωξη, δύσπνοια πνευμονία, ραβδομυόλυση, νεφρική ανεπάρκεια, μυοκαρδίτιδα, θάνατο.

Οι μορφές και η σοβαρότητα της νόσου, έτσι, ποικίλλουν. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι ο βήχας, ο πυρετός, ο πονόλαιμος, η κακουχία, ο πονοκέφαλος. Ενδέχεται να παρουσιαστεί εμετός και διάρροια. Τα περισσότερα περιστατικά αφορούν παιδιά και νέους ενηλίκους.

Η έγκαιρη θεραπεία προλαμβάνει τις σοβαρές επιπλοκές σε πολλές περιπτώσεις.

Κοινές ιώσεις αναπνευστικού

Εκδηλώνονται ως κοινό κρυολόγημα, φαρυγγίτιδα, λαρυγγοτραχειοβρογχίτιδα, τραχειίτιδα, βρογχιολίτιδα, βρογχίτιδα και ιογενή πνευμονία. Οι λοιμώξεις αυτές συμβαίνουν σε όλη τη διάρκεια του έτους με εποχικές κορυφώσεις κατά το φθινόπωρο, χειμώνα, άνοιξη.

Η μετάδοση γίνεται με μολυσμένες εκκρίσεις και παρουσιάζει περίοδο επώασης μία έως έξι ημέρες.

Υπάρχει πονόλαιμος, βήχας, ρινόρροια, φτάρνισμα, παροξυσμός άσθματος, που διαρκούν μερικές φορές πάνω από εννέα ημέρες, ενώ ο πυρετός και η κεφαλαλγία είναι ήπια ή σπάνια, τουλάχιστον στην αρχή. Ενδέχεται να υπάρχουν οξεία διάρροια, επιπεφυκίτιδα, ενίοτε αιμορραγική κυστίτιδα.

Σπάνια εμφανίζονται σοβαρές επιπλοκές όπως πνευμονία, επιδείνωση χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας ή άσθματος, παραρρινοκολπίτιδα, μέση ωτίτιδα, καρδιοπνευμονικές εκδηλώσεις, θάνατος.

Tα δεδομένα που αναφέρονται παραπάνω καθιστούν αναγκαία την εφαρμογή σοβαρών προγραμμάτων τόνωσης του ανοσοποιητικού συστήματος και πρόληψης που ιδανικά ολοκληρώνονται κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου. Η σωστή πρόληψη περιλαμβάνει:

1. Την εξατομικευμένη εφαρμογή ενισχυτικών εμβολίων τόνωσης του ανοσοποιητικού συστήματος κατά τη διάρκεια της παθολογικής ιατρικής εξέτασης, μετά από την αξιολόγηση του ανοσολογικού status του οργανισμού. Τα άτομα που μεταδίδουν τον ιό σε ασθενείς υψηλού κινδύνου όπως υγειονομικό προσωπικό, εργαζόμενοι γηροκομείων, μέλη οικογένειας που φροντίζουν γέροντες, εμβολιάζονται επίσης, εφόσον δεν υπάρχουν σχετικές αντενδείξεις.
2. Τον άμεσο εντοπισμό και την άριστη θεραπεία ορισμένων παθολογικών καταστάσεων και νοσημάτων που αλλοιώνουν τη σωστή άμυνα κατά τη διάρκεια της παθολογικής ιατρικής εξέτασης. Τέτοια νοσήματα και παθολογικές καταστάσεις είναι η αύξηση του σακχάρου, η νεφρική ανεπάρκεια, η ηπατική ανεπάρκεια.
3. Την εφαρμογή σωστών συνηθειών καθημερινότητας που τονώνουν το αμυντικό σύστημα και που στα υγιή άτομα περιλαμβάνουν διατροφή πλούσια σε φρούτα, όσπρια, λαχανικά, γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, άσκηση, αποφυγή παθητικού και ενεργητικού καπνίσματος, διατήρηση φυσιολογικού βάρους, επαρκούς ύπνου, αποφυγή ψυχολογικών επιβαρύνσεων. Στην περίπτωση πασχόντων από χρόνια νοσήματα, απαιτείται εφαρμογή ειδικών ενδεικνυόμενων διατροφικών προγραμμάτων και προγραμμάτων καθημερινότητας ανάλογα με το είδος της χρόνιας πάθησης.
4. Την εφαρμογή σωστών γενικών κανόνων ατομικής και κοινωνικής υγιεινής. Συγκεκριμένα:

• Να ανοίγετε συχνά τα παράθυρα και να φροντίζετε για τη συχνή ανανέωση του αέρα στους χώρους όπου βρίσκεστε. Στην περίπτωση των κλιματιστικών πρέπει να υπάρχει σωστή συντήρηση.
• Να αποφεύγετε τη στενή επαφή με άτομα που έχουν συμπτώματα λοίμωξης αναπνευστικού. Να βρίσκεστε τουλάχιστον ένα μέτρο μακριά. Να αποφεύγετε χώρους με συνωστισμό.
• Να αποφεύγετε να αγγίζετε τα μάτια, τη μύτη και το στόμα σας, που αποτελούν τις κύριες πρώτες θέσεις πιθανού εποικισμού.
• Να πλένετε συχνά τα χέρια σας. Εναλλακτικά μπορείτε να χρησιμοποιείτε αντισηπτικά μαντηλάκια εμποτισμένα σε οινόπνευμα. Να καθαρίζετε συχνά το πάτωμα, εκτεθειμένες επιφάνειες, παιδικά κοινόχρηστα παιχνίδια κ.λ.π. Η χλωρίνη για το πάτωμα είναι καλό απολυμαντικό.
• Σε περίπτωση λοίμωξης αναπνευστικού πρέπει να καλύπτετε τη μύτη και το στόμα κατά τη διάρκεια του βήχα ή του φταρνίσματος με καθαρά χαρτομάντιλα μιας χρήσεως τα οποία πρέπει να πετάτε αμέσως μετά και να πλένετε τα χέρια σας. Μείνετε στο σπίτι μέχρι να εξεταστείτε ιατρικώς και να λάβετε συμπληρωματικές οδηγίες.
• Πρέπει να αποφεύγετε την άσκοπη χρήση φαρμάκων, ιδιαιτέρως αντιβιοτικών.