Παιδιατρικό γλαύκωμα

Το γλαύκωμα στα παιδιά είναι διαφορετικό από την αντίστοιχη ασθένεια στους ενήλικες. Η αύξηση ενδοφθάλμιας πίεσης με φθορά του οπτικού νεύρου στα παιδιά μπορεί να προκληθεί από οφθαλμολογικές χειρουργικές επεμβάσεις, όπως αφαίρεση του καταρράκτη ή αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, από τραύμα στα μάτια, από φλεγμονές, κυρίως ιριδοκυκλίτιδα.

Σε συγγενείς οφθαλμολογικές ανωμαλίες (Axenfeld-Rieger, ανιριδία, Peters syndrome) υπάρχει γλαύκωμα λόγω ανώμαλου σχηματισμού της γωνίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το παιδί γεννιέται με γλαύκωμα και πρέπει να γίνει η διάγνωση άμεσα.

Επίσης, κάποιες άλλες ασθένειες (συγγενής ερυθρά ή σύνδρομο Sturge-Weber, ζάχαρο, σύνδρομο Marfan) συνδυάζονται συχνά με γλαύκωμα στους μικρούς ασθενείς. Οταν το γλαύκωμα έχει προκληθεί από μία από αυτές τις αιτιολογίες, ονομάζεται δευτερογενές γλαύκωμα.

Το μεμονωμένο συγγενές γλαύκωμα στα παιδιά ονομάζεται πρωτογενές γλαύκωμα.

Το πρωτογενές γλαύκωμα είναι σπάνιο, αφού εμφανίζεται σε 1/10.000 παιδιά, κυρίως σε αγόρια. Η πάθηση είναι αμφοτερόπλευρη σε 75% των περιστατικών. Πολύ συχνά εμφανίζεται πριν από την ηλικία των τριών ετών, υπάρχει όμως ένας τύπος γλαυκώματος που εκδηλώνεται στην εφηβεία, παρόλο που οι οφθαλμολογικές ανωμαλίες υπάρχουν εκ γενετής.

Σε αυτή την περίπτωση, τα συμπτώματα του γλαυκώματος είναι όμοια με εκείνα στους ενήλικες που πάσχουν από γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας.

Αντίθετα, το πρωτογενές γλαύκωμα σε μικρά παιδιά, παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Τα συμπτώματα εμφανίζονται μερικούς μήνες μετά τη γέννηση. Περιλαμβάνουν αυξημένο μέγεθος του ματιού (βουφθαλμία), (πρησμένο), θολό και δυσλειτουργικό κερατοειδή, δακρύρροια, φωτοφοβία και σπασμό του βλεφάρου.

Η εξέταση ενός βρέφους ή νεογνού είναι εξαιρετικά δύσκολη. Γι αυτό το λόγο, οι αναγκαίες μετρήσεις πραγματοποιούνται κάτω από γενική αναισθησία. Στα μεγαλύτερα παιδιά, η εξέταση γίνεται ακριβώς όπως στους ενήλικες. Πρέπει να μετρηθεί το οφθαλμικό μήκος, καθώς και η διάμετρος του κερατοειδούς, που συχνά ξεπερνάει τα 14 mm (η διάμετρος του κερατοειδή στα παιδιά είναι κανονικά 10mm στα νεογνά και 11-12mm σε παιδιά ηλικίας ενός χρόνου) για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση.

Η μέτρηση του οφθαλμικού μήκους πραγματοποιείται με ένα είδος υπερήχου, το Α-scan. Επίσης, αξιολογούνται η ενδοφθάλμια πίεση, που δεν είναι πάντοτε αυξημένη στα παιδιά που πάσχουν από πρωτογενές γλαύκωμα, η γωνία του ματιού, η οποία εξετάζεται με ένα ειδικό φακό που τοποθετείται πάνω στο μάτι και το οπτικό νεύρο με λήψη φωτογραφιών για μεταγενέστερη σύγκριση.

Να σημειωθεί εδώ πως στα παιδιά, η παραμόρφωση του οπτικού νεύρου είναι αναστρέψιμη μετά από θεραπεία, αντίθετα από τους ενήλικες όπου η φθορά του οπτικού νεύρου από αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση είναι μόνιμη.

Στα μεγαλύτερα παιδιά, μπορεί να χορηγηθεί φαρμακευτική θεραπευτική αγωγή, όπως στους ενήλικες. Οι παρενέργειες είναι οι ίδιες με αυτές που παρατηρούνται στους ενηλίκους, φαίνεται όμως πως η πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών είναι πολύ χαμηλότερη στους νεαρούς ασθενείς.

Η πιο αποτελεσματική θεραπεία, κυρίως στην περίπτωση του πρωτογενούς γλαυκώματος σε πολύ μικρά παιδιά, είναι αναμφισβήτητα η χειρουργική επέμβαση. Υπάρχουν ειδικές επεμβάσεις για το παιδιατρικό γλαύκωμα, οι οποίες δεν πραγματοποιούνται στους ενήλικους ασθενείς.

Η πιο διαδεδομένη χειρουργική επέμβαση είναι η γονιοτομή. Ο διηθητικός ιστός του ματιού του μικρού ασθενή ανοίγεται με ένα ειδικό μαχαιρίδιο. Άλλη επέμβαση είναι η trabeculotomy, όπου ένα σωληνάκι τοποθετείται μέσα στο διηθητικό ιστό για να διευκολυνθεί η αποχέτευση του υδατοειδούς.

Η επέμβαση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί μεμονωμένη ή σε συνδυασμό με την τραμπεκουλεκτομή, την κλασική επέμβαση του γλαυκώματος στους ενήλικες.

Τέλος, η ένθεση βαλβίδας μπορεί να πραγματοποιηθεί σε παιδιά όταν οι άλλες χειρουργικές επεμβάσεις δεν είναι εφικτές, ή έχουν αποτύχει.

Η έρευνα για το παιδιατρικό γλαύκωμα αφορά στα αποτελέσματα της φαρμακευτικής θεραπευτικής αγωγής στα παιδιά, την ανακάλυψη νέων φαρμάκων, την αξιολόγηση καινούργιων χειρουργικών επεμβάσεων όπως η ενδοσκοπική επέμβαση του ακτινωτού σώματος με laser.

Πραγματοποιούνται όλο και περισσότερες μελέτες στον τομέα της γενετικής, τόσο για να εντοπιστούν τα γονίδια που ευθύνονται για την ασθένειας όσο και για την έρευνα δυνατότητας γονιδιακής θεραπείας του παιδιατρικού γλαυκώματος στο μέλλον.

Φυσικά, το πιο σημαντικό είναι η έγκαιρη διάγνωση και γίνεται από τους ειδικά εκπαιδευμένους νεογνολόγους και ειδικούς οφθαλμιάτρους.

Πηγές:
Με τη συνεργασία της Δρ. Βασιλικής Παντελή, οφθαλμίατρου από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών.