Οστεοπόρωση: Τα επικίνδυνα κατάγματα και η θεραπεία

Ιδιαίτερα επικίνδυνα μπορεί να χαρακτηριστούν τα κατάγματα στους μεσήλικες και τους ηλικιωμένους, καθώς μπορεί να απειλήσουν ακόμα και τη ζωή του ασθενή. Προκαλούνται κυρίως λόγω μιας νόσου που λανθασμένα πιστεύεται από το ευρύ κοινό ότι αφορά μόνο τις γυναίκες. Αν και τα ποσοστά είναι υψηλότερα στο γυναικείο φύλο, η νόσος απειλεί όλους τους ενήλικες άνω των 40 ετών. Αυτό συμβαίνει διότι οι ορμόνες που σχετίζονται με τον οστικό μεταβολισμό, κυρίως τα οιστρογόνα, αρχίζουν να χάνουν την προστατευτική τους δράση προς τον σκελετό, εξαιτίας της μείωσης της παραγωγής τους.

Πρόκειται ουσιαστικά για την απώλεια της οστικής μάζας, δηλαδή το οστό, χωρίς να καταστρέφεται, χάνει ένα μέρος της πυκνότητας του. Γι αυτό και η εξέταση με την οποία ελέγχεται η ύπαρξη ή μη οστεοπόρωσης λέγεται μέτρηση οστικής πυκνότητας. Η μείωση της οστικής πυκνότητας έχει ως συνέπεια φορτιζόμενες περιοχές του σκελετού να υφίστανται κατάγματα ως αποτέλεσμα χαμηλής ενέργειας, αντίστοιχη της οποίας σε νεαρότερη ηλικία δεν θα είχε προκαλέσει κάταγμα, διότι το οστό στις περιοχές αυτές είναι πυκνότερο.

Τρεις είναι οι πιο ευαίσθητες περιοχές του σώματος να υποστούν οστεοπορωτικό κάταγμα, στις οποίες γίνεται και η μέτρηση της οστικής πυκνότητας: η σπονδυλική στήλη, ο αυχένας του μηριαίου οστού και ο καρπός.

Οστεοπορωτικά κατάγματα σπονδυλικής στήλης

Αυτά τα κατάγματα μπορεί να συμβούν εξαιτίας μιας πτώσης στο έδαφος ή μιας οξείας κάμψης της σπονδυλικής στήλης προς τα εμπρός, όπως π.χ. κατά την προσπάθεια να σηκώσουμε ένα σχετικά βαρύ αντικείμενο. Ο ασθενής αισθάνεται οξύ πόνο στην περιοχή, τον οποίο μπορεί να εντοπίσει με την ακρίβεια του δείκτη πάνω στη σπονδυλική στήλη. Ο πόνος οφείλεται στη συμπίεση ενός σπονδύλου, που συμβαίνει κυρίως στο σημείο που ενώνεται η θωρακική με την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης και αυτό γιατί ο θώρακας προστατεύει τη θωρακική μοίρα και το πιο ευάλωτο σημείο να συμπιεστεί σπόνδυλος είναι το άνω τμήμα της σπονδυλικής στήλης.

Τα οστεοπορωτικά κατάγματα της σπονδυλικής στήλης μπορεί να έχουν 2 μορφές: η μία είναι σφηνοειδής παραμόρφωση και άλλη είναι η αμφίκοιλη παραμόρφωση. Συνήθως δεν προκαλούν παρατεταμένα συμπτώματα στον ασθενή και η παυσίπονη αγωγή μαζί με την στήριξη της σπονδυλικής στήλης με έναν κηδεμόνα σπονδυλικής στήλης που φτάνει ψηλά, μέχρι τον θώρακα, μπορεί να προσφέρουν ανακούφιση και τελικά λύση του προβλήματος.

Πρέπει όμως να αναμένει κανείς ότι η όλη διαδικασία πόρωσης του κατάγματος μπορεί να διαρκέσει από 1,5 έως 2 μήνες. Σε ελάχιστα περιστατικά τα κατάγματα αυτά είναι τόσο σοβαρά που προκαλούν αστάθεια της σπονδυλικής στήλης, για τη διόρθωση της οποίας μπορεί να απαιτηθεί επεμβατική θεραπεία. Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί ή σε κυφοπλαστική με έγχυση ειδικού χειρουργικού τσιμέντου στον συμπιεσμένο σπόνδυλο, ή, σε σπανιότερες περιπτώσεις, σε οπίσθια σπονδυλοδεσία, με τη χρήση βιδών και ράβδων ώστε να σταθεροποιηθεί η καταγματική περιοχή.

Κατάγματα ισχίου

Τα οστεοπορωτικά κατάγματα ισχίου είναι σοβαρές κακώσεις, οι οποίες δυνητικά απειλούν ακόμα και τη ζωή του ασθενούς. Αυτό οφείλεται στο ότι η ακινητοποίηση του κάτω άκρου μπορεί να οδηγήσει σε παρατεταμένη κατάκλιση του ασθενούς, φλεβική θρόμβωση και πνευμονική εμβολή, εάν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα και χειρουργικά.

Δεν υπάρχει κάταγμα ισχίου παρεκτοπισμένου ή μη που να θεραπεύεται στις μέρες μας συντηρητικά. Τα μη παρεκτοπισμένα μπορεί να αντιμετωπιστούν με εσωτερική οστεοσύνθεση μικρής ή μεγαλύτερης έκτασης, ενώ τα παρεκτοπισμένα συνήθως χρειάζονται αντικατάσταση της κεφαλής με αρθροπλαστική ισχίου, είτε ημιολική είτε ολική αρθροπλαστική. Με βάση την τρέχουσα βιβλιογραφία τα συγκεκριμένα κατάγματα σε σχετικά νέους ασθενείς (μέχρι την ηλικία των 60 ετών) θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με οστεοσύνθεση, ακόμα και στην περίπτωση που είναι παρεκτοπισμένα και εφόσον η επέμβαση γίνεται μέσα στις πρώτες 24 ώρες, ώστε να διατηρείται η αιματική ροή αδιάκοπτη.

Για τους ασθενείς από τα 65 και άνω ωστόσο ένα παρακτοπισμένο κάταγμα της κεφαλής του μηριαίου θα πρέπει να οδηγήσει σε αρθροπλαστική. Η σύγχρονη βιβλιογραφία υποστηρίζει πλέον την ολική αρθροπλαστική και όχι την ημιολική, διότι αυτή δίνει πολύ υψηλότερης ποιότητας αποτελέσματα αλλά και θεραπεύει την πιθανή αρθρίτιδα της άρθρωσης. Η ημιολική αρθροπλαστική παραμένει μια πολύ χρήσιμη επέμβαση για τους ηλικιωμένους ασθενείς με λίγες απαιτήσεις στην κινητοποίησή τους.

Εν κατακλείδι τα κατάγματα της κεφαλής του μηριαίου είναι οξέα ορθοπεδικά περιστατικά και θα πρέπει να θεραπεύονται ιδανικά μέσα στις πρώτες 24 ώρες για την αποφυγή δυσμενών επιπλοκών, εκτός και υπάρχει ειδικός ιατρικός λόγος καθυστέρησης, όπως για παράδειγμα η βελτιστοποίηση του καρδιαγγειακού συστήματος του ασθενή ή η λήψη αντιπηκτικών που πρέπει να διακοπούν λίγες μέρες πριν.

Κατάγματα του καρπού

Είναι τα πλέον συνηθισμένα οστεοπορωτικά κατάγματα που εμφανίζονται κυρίως το χειμώνα, λόγω πτώσης πάνω στο απλωμένο μας χέρι. Μπορεί να είναι απλά, δηλαδή να αφορούν δύο οστικά τεμάχια, ή σύνθετα, όπου η καταγματική επιφάνεια αφορά όλη την αρθρική επιφάνεια του καρπού.

Στην πρώτη περίπτωση απλή ανάταξη του κατάγματος και εφαρμογή γύψου μπορεί να δώσουν το ιδανικό αποτέλεσμα, ενώ στη δεύτερη περίπτωση η επέμβαση και η οστεοσύνθεση του κατάγματος είναι επιβεβλημένες. Λόγω της οστεοπόρωσης συχνά χρειάζεται και η ενίσχυση της καταγματικής επιφάνειας του καρπού με φυσικό ή τεχνητό μόσχευμα. Και στις δύο περιπτώσεις ο ασθενής θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος ότι ο καρπός του θα παραμείνει σε νάρθηκα για περίπου 6 εβδομάδες, ενώ στη συνέχεια θα απαιτηθεί εντατική φυσικοθεραπεία για την αποκατάσταση της κινητικότητας του καρπού.