Aιματουρία στην παιδική και εφηβική ηλικία

Τι είναι η αιματουρία

Αιματουρία είναι η παρουσία αυξημένου αριθμού ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα

Διακρίνεται σε μικροσκοπική που ανιχνεύεται με το μικροσκόπιο  και μακροσκοπική, που είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού.

Μπορεί να είναι μόνιμη, παροδική ή διαλείπουσα. Να παρουσιάζεται με συμπτώματα απο το ουροποιητικό ή από άλλα συστήματα  ή να είναι ασυμπτωματική.Να είναι μεμονωμένη ή να συνοδεύεται από άλλα ευρήματα στα ούρα, όπως το λεύκωμα.

Ορισμός αιματουρίας

Προϋποθέτει την παρουσία τουλάχιστον 3-5 ερυθρών αιμοσφαρίων κατά οπτικό πεδίο κατά την μικροσκόπιση των ούρων.

Μπορεί να προέρχεται από τους νεφρούς αλλά και από τους ουρητήρες, την κύστη ή την ουρήθρα.

Οταν προέρχεται απο τους νεφρούς, το χρώμα των ούρων μπορεί να είναι κόκκινο ή σκούρο καφέ ή σαν κόλα ή σκούρο τσάϊ, ενώ από το κατώτερο ουροποιητικό, ρόζ ή κόκκινο.

Το χρώμα τών ούρων μπορεί να αλλάξει λόγω παρουσίας χρωστικών (παντζάρια, βατόμουρα, κόκκινες χρωστικές), φαρμάκων, με μεταβολικά νοσήματα, παρουσία μυοσφαιρίνης (ραβδομυόλυση) ή αιμοσφαιρίνης (αιμόλυση) ή σε οξεία ηπατίτιδα.

Πόσο συχνή είναι ή αιματουρία

Η μακροσκοπική έχει συχνότητα 1.3/1000 παιδιά

Η μικροσκοπική αιματουρία είναι παρούσα σε 3-4% των παιδιών σχολικής ηλικίας  6-15 ετών σε μία τυχαία εξέταση ούρων. Μόνο 1% συνεχίζει να παρουσιάζει ερυθρά σε εξέταση 4 δειγμάτων  ούρων σε διάστημα μερικών εβδομάδων.

'Εχει σημασία αν στην γενική ούρων υπάρχει λεύκωμα, κύλινδροι, πήγματα αίματος, κρύσταλλοι ή άλλα έμμορφα στοιχεία.

Επίσης, με το μικροσκόπιο  αντιθέτου φάσεως μπορεί να διευκρινιστεί αν η αιματουρία είναι νεφρικής αιτιολογίας ή από την πύελο, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη ή την ουρήθρα.

Η Αιματουρία κατατάσσεται σε 5 κατηγορίες

α. Μακροσκοπική αιματουρία

β.Παροδική μακροσκοπική ή μικροσκοπική

γ. Μεμονωμένη ασυμπωματική μικροσκοπική αιματουρία

δ. Ασυμπωματική  μικροσκοπική αιματουρία με λευκωματουρία

ε. Συμπτωμτική μικροσκοπική αιματουρία

Ποια είναι τα αίτια της μακροσκοπικής αιματουρίας

Τα κυριότερα αίτια είναι οι ουρολοιμώξεις, οι σπειραματονεφρίτιδες (ιδιαίτερα η μεταστρεπτοκοκκική), η νεφρολιθίαση, τραυματισμοί, ανατομικές ανωμαλίες του ουροποιητικού, πολυκυστική νεφρική νόσος ή συγγενείς νεφρικές παθήσεις.

Σπανιότερα αίτια είναι η αιμορραγική κυστίτιδα και η ουρηθρίτιδα, αιμορρααγικές διαθέσεις, θρομβώσεις αγγείων ή φάρμακα. Σε ποσοστό 35-47% δεν βρίσκεται καμία  αιτιολογία.

Ποια τα αίτια της μικροσκοπικής αιματουρίας χωρίς άλλα ευρήματα

Η μικροσκοπική αιματουρία στο 50 - 80% των περιπτώσεων είναι ιδιοπαθής.Για το υπόλοιπο ποσοστό ευθύνονται μεταλοιμώδεις νεφρίτιδες, χρόνιες κληρονομικές και μη νεφροπάθειες, ασβεστιουρία και νεφρολιθίαση.

Ποια η διαγνωστική προσέγγιση στη διερεύνηση της αιματουρίας

Λεπτομερές ατομικό και οικογενειακό ιστορικό

Πλήρης κλινική εξέταση

Αιματολογικός, βιοχημικός, ανοσολογικός και ακτινολογικός έλεγχος.

Η βιοψία νεφρού αποφασίζεται σε ειδικές περιπτώσεις .

Πότε χρειάζεται παραπομπή σε παιδονεφρολόγο

Οταν το παιδί παρουσιάζει υποτροπιάζουσα μακροσκοπική αιματουρία.

Σε επιμένουσα μικροσκοπική αιματουρία και  θετικό οικογενειακό ιστορικό νεφροπάθειας.

Σε μικροσκοπική αιματουρία με παρουσία λευκωματουρίας.

Οταν η αιματουρία συνοδεύεται από νεφρικές η/και συστηματικές εκδηλώσεις.

Όταν ο εργαστηριακός η/ και ο ακτικονολογκός έλεγχος συνηγορούν με υποκείμενη παθολογία των νεφρών ή του ουροποιητικού συστήματος.

Αιματουρία και ενδείξεις  για βιοψία νεφρού

1.Υποτροπιάζουσα μακροσκοπική αιματουρία

2. Επηρεασμένη νεφρική λειτουργία

3. Αυξημένη αρτηριακή πίεση

4. Παρουσία λευκωματουρίας

5. Εργαστηριακός έλεγχος που συνηγορεί για υποκείμενη νεφροπάθεια

Βιοψία νεφρού συνήθως δεν εκτελείται σε περίπτωση μεμονωμένης μικροσκοπικής αιματουρίας. Εάν γίνει θα πρέπει απαραίτητα η ιστολογική εξέταση του δείγματος να συνοδεύεται από εξέταση με Ηλεκτρονικό Μικροσκόπιο, άλλως  η εκτέλεση της βιοψίας θεωρείται αντιδεοντολογική.

Η συμβολή της γενετικής στη διάγνωση της μακρο/μικροσκοπικής  αιματουρίας σήμερα.

Η γενετική συμβάλλει

1. Στη διάγνωση ενός αριθμού κληρονομικών νεφροπαθειών αλλά και νεφρικών παθήσεων που οφείλονται σε νέες μεταλάξεις.Ετσι προσδιορίζεται επακριβώς η πρόγνωση και η αντιμετώπιση.

2.Στη Συμβουλευτική γιά τον υπολογισμό του ρίσκου των μελών της οικογένειας

3.Στη βοήθεια στη λήψη αποφάσεων για τεκνοποίηση και σε περιπτώσεις δωρεάς

οργάνων ( νεφρών )

4. Αποφυγή βιοψίας νεφρού, των επιπλοκών της και την αδυναμία ακριβούς διάγνωσης.

Συμπερασματικά

Η αιματουρία δεν είναι σπάνιο εύρημα στα παιδιά και τους εφήβους

Η μεμονωμένη ασυμτωματική μικροσκοπική αιματουρία μπορεί να εκτιμηθεί αρχικά από τον παιδίατρο και εάν επιμένει για μερικούς μήνες να παραπεμφθεί στον ειδικό

Η μακροσκοπική αιματουρία απαιτεί άμεση διερεύνηση

Η αιματουρία που συνοδεύεται από λευκωματουρία, κυλινδρουρία, νεφρική δυσλειτουργία υπέρταση ή/και συστηματικές εκδηλώσεις παραπέμπεται άμεσα στον ειδικό

΄Οταν υπάρχουν συγγενείς με μικροσκοπική αιματουρία μπορούμε να προχωρήσουμε σε γονιδιακό έλγχο

Νεφρική βιοψία σπάνια θα χρειασθεί για μεμονωμένη μικροσκοπική αιματουρία

H εκάστοτε θεραπευτική παρέμβαση εάν είναι δυνατή εξατομικεύεται ανάλογα με τη διάγνωση.