Τραυλισμός ενηλίκων: Μια συχνή διαταραχή ομιλίας

Υπολογίζεται πως στην Ελλάδα, το 1% του πληθυσμού πάσχει από τραυλισμό. Η συχνότητα εκδήλωσης της διαταραχής της ροής της ομιλίας διαφοροποιείται ανάμεσα στα δύο φύλα και δεν αποτελεί ¨προνόμιο¨ κάποιου συγκεκριμένου φωνολογικού συστήματος. Μπορεί να προσβάλει όλους τους πολιτισμούς και όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Σαν διαταραχή, ο τραυλισμός δεν είναι κάτι καινούριο. Απεναντίας, αναφορές για την ύπαρξή του έχουμε από τα αρχαία χρόνια σε όλους τους πολιτισμούς. Η εξήγηση των ανεβασμένων ποσοστών στις εξελιγμένες χώρες ίσως είναι ο έντονος τρόπος ζωής, ο γρήγορος ρυθμός κίνησης και η νευρική ατμόσφαιρα που δημιουργεί ένα περιβάλλον αρκετά πρόσφορο για την επώαση διαφόρων διαταραχών.

Τι είναι πραγματικά αυτή η διαταραχή της ροής της ομιλίας ;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο τραυλισμός είναι «μια διαταραχή στο ρυθμό της ομιλίας, κατά την οποία το άτομο γνωρίζει τι ακριβώς θέλει να πει, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν είναι σε θέση να το πει εξαιτίας μιας ακούσιας επαναληπτικής επιμήκυνσης ή παύσης ενός φθόγγου.» (World Health Organization- 1977)

Έναρξη και είδη

Η απαρχή του τραυλισμού είναι συχνά σταδιακή και μερικές φορές παρεμβάλλονται περίοδοι φυσιολογικής ροής της ομιλίας, με τις πιο πολλές περιπτώσεις να ξεκινούν στη αρχική παιδική ηλικία. O τραυλισμός θεωρητικά μπορεί να κάνει την εμφάνισή του σε οποιαδήποτε ηλικία στη ζωή ενός ατόμου και ανάλογα με την ηλικιακή περίοδο εμφάνισής του και τα συμπτώματα που παρουσιάζονται, διακρίνεται στα εξής είδη:

• Φυσιολογική διαταραχή της ροής της ομιλίας
• Εξελικτικός τραυλισμός
• Τραυματικός τραυλισμός (Εμφανίζεται κυρίως στην ενήλικη ηλικία και είναι αποτέλεσμα ενός δυνατού ψυχικού τραύματος. Με κατάλληλη αντιμετώπιση, ο τραυματικός τραυλισμός μπορεί να υποχωρήσει σταδιακά.)
• Υστερικός τραυλισμός (Προκαλείται συνήθως από υστερική αφωνία ή κώφωση ή ακόμα και από κάποιο έντονο ψυχολογικό ερεθισμό.)
• Σπασμωδική δυσφωνία (Στη συγκεκριμένη διαταραχή παρατηρείται μια γρήγορη κίνηση προσαγωγής – απαγωγής των φωνητικών χορδών.)
• Cluttering (Στην ξένη ορολογία ο όρος αυτός είναι συνώνυμος με αυτόν του τραυλισμού, ωστόσο χρησιμοποιείται για μια συγκεκριμένη μορφή τραυλισμού. Σαν χαρακτηριστικό του βρίσκουμε την τυπική βιαστική ομιλία.)
• Ψευδοβατταρισμός (Παρατηρείται σε διάφορες εγκεφαλικές βλάβες κυρίως απότομης έναρξης, όπως για παράδειγμα αγγειακές ή τραυματικές βλάβες. -Μεντενόπουλος - 2003 , σ.100)

Αίτια

Ποια είναι όμως τα πραγματικά αίτια σε αυτή τη διαταραχή; Η πιο συχνή άποψη των θεραπευτών είναι ότι κάθε παράδειγμα αυτής της διαταραχής δεν έχει προκύψει από μια μοναδική αιτία, αλλά ως αποτέλεσμα πολλών συνυπαρχόντων παραγόντων. (Andrews and Harris-1964 , σ.16). Μεμονωμένα υπάρχουν

• Οργανικές θεωρίες (γενετικοί παράγοντες, νευρογενής αιτολόγηση)
• Ψυχογενείς θεωρίες (ψυχολογικά αρνητική κατάσταση, άγχος )
• Εκμαθημένη συμπεριφορά (τάση για εκδήλωση τραυλισμού επαναληπτικά στις ίδιες περιστάσεις και στις ίδιες λέξεις)

Χαρακτηριστκά ομιλίας

Σαν κάθε διαταραχή και ο τραυλισμός παρουσιάζει συνοδευτικά συμπτώματα.

• επαναλήψεις ήχων, συλλαβών και μικρών λέξεων
• παύσεις
• αντικατάσταση λέξεων (ώστε να αποφευχθεί η χρήση δύσκολων λέξεων)
• επιμηκύνσεις (ννννναι)
• αναβλητικότητα (κάθε φυσική ή φωνητική συμπεριφορά που σκοπεύει να καθυστερήσει την προσπάθεια για ένα φώνημα, συλλαβή ή λέξη, ώστε να αποφευχθεί ο προσδοκώμενος τραυλισμός)
• επαναπροσπάθεια (η συμπεριφορά κατά την οποία το άτομο προσπαθεί να εκφέρει την φράση, δεν τα καταφέρνει, σταματά την προσπάθεια και ξαναξεκινά από την αρχή)
• πλήρης αλλαγή λέξεων ή σκέψεων
• αποφυγή (μιας συγκεκριμένης λέξης έως πλήρη αποφυγή επικοινωνίας)

Συμπτωματολογία

Στη διαταραχή της ροής της ομιλίας παρατηρούνται

Εξωτερικά ή σωματικά συμπτώματα, όπως σωματικοί σπασμοί και συνοδευτικές κινήσεις
Εσωτερικά ή Ψυχικά συμπτώματα, όπως διαταραχή της κοινωνικής επαφής, η οποία οδηγεί σε απομόνωση.

Ο φαύλος κύκλος της επικοινωνίας

Τα άτομα με τη διαταραχή της ροής της ομιλίας αναλώνονται στα συμπτώματα του λόγου τους και αυτό αναγκαστικά προκαλεί στρες. Το στρες με τη σειρά του επιδεινώνει την ήδη υπάρχουσα δυσκολία στο λόγο, ανατροφοδοτώντας το άγχος που δημιουργείται.

Θεραπεία

Προφανώς μιλάμε για μια πολυσύνθετη διαταραχή και λόγω αυτού, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι υπάρχει μονόδρομος στη θεραπεία της. Το σίγουρο είναι ότι η εν λόγω διαταραχή απαιτεί ένα πολυπαραγοντικό μοντέλο θεραπευτικής παρέμβασης. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί την οριστική απομάκρυνση του τραυλισμού. Θα ήταν υπερβολικό και ανεπαρκές απέναντι στον πάσχοντα και την οικογένειά του. Είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε πως εξάλλου στην ενήλικη ζωή, μιλάμε για μια διαταραχή με θεραπεία συγκαλύψεως.
Για αυτό, μόνο η έγκαιρη και ενδελεχής αξιολόγηση και παρέμβαση, βασισμένη στις ανάγκες και ικανότητες του ατόμου με τραυλισμό, θα καλύψουν τις ανάγκες μιας τέτοιας θεραπείας. Η συμμετοχή του ατόμου με τη διαταραχή αλλά και του συσχετιζόμενου περιβάλλοντός του είναι επιτακτική. Κάθε ασθενής χρειάζεται τη σωστή καθοδήγηση και συμβουλευτική για μια διαταραχή που είναι μεν σύνθετη-αλλά όχι μη αντιμετωπίσιμη.

Χρήσιμες Συμβουλές

• Δεν ζητάμε από κάποιον να σταματήσει και να ξεκινήσει από την αρχή
• Αντιδρούμε με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιπτώσεις ομιλίας
• Δεν πιέζουμε κάποιον να μιλήσει, ειδικά όταν εμφανίζει αυξημένη δυσκολία
• Δείχνουμε προσοχή στο περιεχόμενο και όχι στον τρόπο της ομιλίας
• Δεν στεκόμαστε επικριτικά απέναντι στο άτομο με την διαταραχή
• Δεν διακόπτουμε
• Δεν συμπληρώνουμε
• Δίνουμε το παράδειγμα/ πρότυπο ήρεμης ομιλίας αντί να το ζητάμε
• Επισκεπτόμαστε έναν διαπιστευμένο λογοθεραπευτή για όλες μας τις απορίες και τον σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου θεραπευτικού προγράμματος.