Χρόνια κόπωση: Ο ρόλος του ανοσοποιητικού συστήματος

Το ιδιοπαθές σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ή σύνδρομο χρόνιας κόπωσης χαρακτηρίζεται από γενικευμένη κόπωση, χωρίς υποκείμενο σωματικό ή ψυχιατρικό νόσημα. Οι πάσχοντες από το σύνδρομο  εμφανίζουν συχνά διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης, μυϊκούς πόνους, διαταραχές ύπνου, κακουχία μετά από άσκηση, πονοκέφαλο, πονόλαιμο, ευαισθησία στους τραχηλικούς και μασχαλιαίους αδένες.  Η συχνότητα του συνδρόμου βαίνει αυξανόμενη σήμερα για άγνωστους λόγους. Ορισμένες από τις πιο σημαντικές έρευνες το 2017 αναδεικνύουν ότι η  φλεγμονή και η διαταραγμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι των φλεγμονών διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στο σύνδρομο.

Συγκεκριμένα,  σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης που δημοσιεύτηκε στις 31/07/2017 στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences και περιέλαβε 192 πάσχοντες και  392 υγιείς εθελοντές (Jose G. Montoya και συν. Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ στην Καλιφόρνια) oι ασθενείς με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης  έχουν διαφορετικά επίπεδα κυκλοφορίας ορισμένων κυτοκινών σε σύγκριση με υγιή άτομα, ενώ τα επίπεδα 17 κυτοκινών συσχετίζονται με τη σοβαρότητα της νόσου. Οι κυτοκίνες διεγείρουν την κίνηση των κυττάρων της άμυνας του οργανισμού προς σημεία φλεγμονής, λοίμωξης και τραύματος και επιπλέον έχουν κεντρικό  ανοσορυθμιστικό ρόλο.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα καναδικής μελέτης που περιέλαβε 24 πάσχοντες από σκλήρυνση κατά πλάκας με σοβαρή κόπωση, η εφαρμογή τεχνικών όπως η αυτόλογη μεταμόσχευση αιματοποιητικών στελεχιαίων κυττάρων που μειώνουν δραστικά την φλεγμονή μείωσαν επίσης και  την ένταση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης στους ασθενείς αυτούς. Τα ευρήματα παρουσιάστηκαν στην Αμερικανική Επιτροπή Θεραπείας και Έρευνας για τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ACTRIMS) στις 23/02/2017, Gauruv Bose, και συν, Πανεπιστήμιο Οτάβα, Οντάριο).

Ο αγώνας δρόμου για την εύρεση αποτελεσματικών φαρμάκων που να θεραπεύουν πλήρως το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης σε πάσχοντες από τις πιο σοβαρές και ανθεκτικές στα υπάρχοντα φάρμακα μορφές της νόσου δεν έχει λήξει ακόμη. Ωστόσο είναι σημαντικό  οι πάσχοντες να λαμβάνουν μέτρα ενδυνάμωσης και ρύθμισης του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η αποχή από τοξικές ουσίες (π.χ. αποφυγή καπνού, περιβαλλοντικών ρύπων, κατάχρησης αλκοόλ) και η σωστή διατροφή είναι απαραίτητες για την σωστή ενδυνάμωση και ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Η μεσογειακή διατροφή που έχει ως βασική πηγή καθημερινής θερμιδικής πρόσληψης φυτικά προϊόντα της Μεσογείου, όπως τα όσπρια, τα πλήρη δημητριακά, το extra παρθένο ελαιόλαδο και περιλαμβάνει μέτρια κατανάλωση ζωικών προϊόντων (αυγά–γαλακτοκομικά), μέτρια κατανάλωση ψαριών και μικρή κατανάλωση κρέατος είναι το διατροφικό μοντέλο που γενικώς συνιστάται. Ανάλογα με τα ευρήματα της σωστής παθολογικής εξέτασης χορηγούνται εξατομικευμένες διατροφικές θεραπείες και φάρμακα ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ιδιαίτερα σημαντικά για την ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού στον οργανισμό είναι οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία στα τρόφιμα που παρατίθενται:

Βιταμίνη D: Είναι η βιταμίνη του ήλιου. Να περπατάτε υπό το φως του ήλιου, μισή ώρα ημερησίως, αποφεύγοντας το περπάτημα κατά το μεσημέρι. 

Βιταμίνη Α. Η έλλειψή της έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της λειτουργικότητας των ανατομικών φραγμών, τη μείωση της δραστηριότητας αρκετών ανοσοποιητικών κυττάρων, τη μείωση του αριθμού των Τ και Β λεμφοκυττάρων. Αυξημένες συγκεντρώσεις βρίσκονται στα ψάρια, στο γάλα, στα  γαλακτοκομικά προϊόντα, στα καρότα, στις γλυκοπατάτες, στα βερίκοκα, στα κίτρινα λαχανικά, στο αυγό. Να προτιμάτε γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών.  Όχι πάνω από δύο αυγά την εβδομάδα.

Βιταμίνη Ε. Η βιταμίνη Ε είναι απαραίτητη για την προστασία των κυτταρικών μεμβρανών ενάντια στην υπεροξείδωση λιπιδίων που συνιστά ανοσοκατασταλτική διεργασία. Η έλλειψή της αυξάνει την ευπάθεια σε ορισμένες λοιμώξεις. Αυξημένες συγκεντρώσεις βρίσκονται στο φρέσκο extra παρθένο ελαιόλαδο, στο φύτρο σταριού, στα πλήρη δημητριακά, στους ξηρούς καρπούς.

Βιταμίνη C. Eίναι σημαντική για την ομαλή παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων. Αυξημένες συγκεντρώσεις βρίσκονται στις ντομάτες, στα εσπεριδοειδή, στο μαϊντανό, στις πράσινες πιπεριές, στα πράσινα ωμά λαχανικά, στα πεπόνια, στις φράουλες, στο λάχανο, στις πατάτες, στα κίτρα και στα ραπανάκια.

Βιταμίνη Β12, Β6, φυλλικό οξύ. Το φυλλικό οξύ, οι βιταμίνες Β12, Β6, συντελούν στην ομαλή λειτουργία της ειδικής αναμνηστικής ανοσίας αλλά και της φυσικής ανοσίας. Η Β12 υπάρχει μόνο σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Αυξημένες συγκεντρώσεις Β6, βρίσκονται στις μπανάνες, στα δημητριακά, στα όσπρια, στα πράσινα λαχανικά, στους ξηρούς καρπούς, στις πατάτες, στις γλυκοπατάτες, στη ζύμη, στις σταφίδες, στα δαμάσκηνα. Αυξημένες συγκεντρώσεις φυλλικού, βρίσκονται στα πράσινα φύλλα λαχανικών, στα όσπρια, στους ξηρούς καρπούς, στο φύτρο σταριού.

Σίδηρος. Είναι σημαντικός για την ομαλή διεξαγωγή των φλεγμονωδών απαντήσεων, την ομαλή λειτουργία των λευκών αιμοσφαιρίων, την απελευθέρωση κυτοκινών, την ανάπτυξη του λεμφικού ιστού. Αυξημένες συγκεντρώσεις σιδήρου βρίσκονται στο ψάρι, στο κρέας, στα όσπρια, τα πλήρη δημητριακά, τα πράσινα λαχανικά, τα ξερά φρούτα.

Ο φρέσκος χυμός πορτοκαλιού αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου των φυτικών τροφίμων που είναι πιο δύσκολα αφομοιώσιμος από τον σίδηρο του κρέατος.

Μαγνήσιο. Ο θύμος αδένας που είναι εστία παραγωγής των Τ λεμφοκυττάρων αλλοιώνεται επί ανεπαρκείας. Αυξημένες συγκεντρώσεις μαγνησίου βρίσκονται στις μπανάνες, στα πλήρη δημητριακά, στα όσπρια, στα γαλακτοκομικά, στους ξηρούς καρπούς, στα πράσινα λαχανικά και το κακάο.

Μαγγάνιο. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε φλεγμονώδεις αντιδράσεις, καθώς και στην προσκόλληση και αποκοκκίωση των ουδετεροφίλων. Αυξημένες συγκεντρώσεις μαγγανίου βρίσκονται σε πράσινα λαχανικά, πλήρη δημητριακά, φρούτα, όσπρια, ξηρούς καρπούς.