Διαζύγιο: Η συναισθηματική κατάσταση πριν και μετά το διαζύγιο

Εδώ και καιρό, νιώθεις δυσαρέσκεια μέσα στο γάμο σου, υπάρχουν τσακωμοί, ευερέθιστη διάθεση, διαφορετικές απόψεις στην αντιμετώπιση των κοινών θεμάτων της οικογένειας, συναισθηματική απομόνωση, πικρία, απογοήτευση. 

Παρόλα αυτά , μια δύναμη σε τραβάει στο να μείνεις στη σχέση, να το παλέψεις, να δώσεις κι άλλη ευκαιρία, να μην παραδόσεις ό,τι έχτιζες μαζί με το σύντροφό σου τόσο καιρό. Τι θα απογίνουν όλα αυτά τα κοινά που δημιουργήσατε με τόσο κόπο, τα κοινά πράγματα και τα κοινά όνειρα και κυρίως τα ίδια σας τα παιδιά;

Η απόφαση του χωρισμού είναι δύσκολη, γιατί ο χωρισμός είναι μια απώλεια, όπου χάνεις τα δεδομένα σου, κλονίζεται η ισορροπία και η αίσθηση ασφάλειας μέσα σου και συχνά, ακόμα και αν δεν τα πας καλά με το σύντροφό σου, νιώθεις αδυναμία να τον εγκαταλείψεις ή δεν μπορείς να φανταστείς τη ζωή σου χωρίς αυτόν.

Ποιος θα είσαι, αν δεν είσαι αυτός που ήσουν τόσο καιρό; Αυτό το βήμα, είναι πραγματικά μεγάλο. Είναι μια σημαντική απόφαση, που θα φέρει πολλές αλλαγές, σε ρεαλιστικό και συναισθηματικό επίπεδο, είναι μια απόφαση για αποδόμηση και επαναδόμηση του εαυτού και της καθημερινότητας. Και μαζί με τα πρακτικά ζητήματα φέρει έντονα συναισθήματα και ένα πλήθος νέων καταστάσεων στις οποίες καλείσαι να ανταποκριθείς.

Τυπικά, η διαδικασία του συναισθηματικού χωρισμού ξεκινά αρκετά χρόνια πριν τη στιγμή της τελειωτικής απόφασης ότι «χωρίζω», όταν ένας από τους δύο συζύγους αρχίζει να βιώνει ένα συνδυασμό συναισθημάτων, όπως απογοήτευση, δυσαρέσκεια, άγχος και απομόνωση.

Οι μελέτες στο θέμα του χωρισμού δείχνουν, ότι στο 70 με 90% των διαζυγίων ο ένας σύζυγος θέλει να βγει από το γάμο, ενώ ο άλλος δεν θέλει. Μιας και ο ένας από τους δύο συζύγους έχει ξεκινήσει τη διαδικασία του χωρισμού συναισθηματικά μέσα του ήδη πριν καιρό, η στιγμή που πράγματι θα ξεκινήσει η νομική διαδικασία, βρίσκει τον άλλο σύζυγο απροετοίμαστο συναισθηματικά και σε κατάσταση σοκαριστική. Έτσι, συχνά γίνεται μια ακόμα προσπάθεια συμφιλίωσης, γεγονός που ίσως εξηγεί γιατί το 50% περίπου των αιτήσεων διαζυγίων αποσύρεται.

Στάδιο προ του διαζυγίου- ή στάδιο της στάθμισης της απόφασης

Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, που ίσως ακόμα δεν έχει σκεφτεί κάποιος καν το να χωρίσει, ο ένας από τους δύο συζύγους συνήθως νιώθει συναισθήματα ανικανοποίητου, απομόνωσης-κλεισίματος στον εαυτό, μοναξιάς και απελπισίας. Συχνά προσπαθεί να βρει τρόπους και λύσεις να τα αντιμετωπίσει ή να αμυνθεί σε αυτά, όπως το να καβγαδίζει σε μια προσπάθεια να «αλλάξει» τον σύντροφό του, σύναψη εξωσυζυγικής σχέσης, υπερβολική ενασχόληση με τα επαγγελματικά και γέμισμα του χρόνου με δραστηριότητες μακριά από τον σύντροφο κλπ.
Αν οι προσπάθειες αυτές δεν φέρουν κάποιο αποτέλεσμα και ο σύζυγος αποφασίσει να ανακοινώσει ότι θέλει διαζύγιο, τότε ο άλλος, συχνά θα περιέλθει σε μια κατάσταση άρνησης-μη αποδοχής του αιτήματος, και άμυνας-αυτοπροστασίας.

Ο σύζυγος που απορρίπτεται, επέρχεται σε μια κατάσταση συναισθηματικού χάους, αγωνίας, δυσπιστίας και θυμού. Κατά την περίοδο αυτή μπορεί να προσπαθήσει να «σώσει τα κεκτημένα», όπως ζητώντας βοήθεια από φίλους, συμβούλους, ή ακόμα και απειλώντας τον σύντροφό του για παράδειγμα ότι δεν θα μπορεί να ανταπεξέλθει στη ζωή οικονομικά χωρίς αυτόν. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε, ότι ο θυμός είναι δευτερεύον συναίσθημα, που από κάτω του βρίσκονται πρωταρχικά συναισθήματα πόνου, φόβου, ταπείνωσης, απώλειας, εγκατάλειψης και αδυναμίας.

Μετά την απόφαση για χωρισμό

Η διαδικασία του διαζυγίου συνεχίζει με πολλές επίπονες καταστάσεις όπως την επίσκεψη σε δικηγόρους, εκτιμητές περιουσίας, συμβούλους, δικαστές κλπ για τη διευθέτηση των οικονομικών θεμάτων και των θεμάτων επιμέλειας των παιδιών.

Συχνά αυτή η περίοδος είναι μια «εμπόλεμη» περίοδος, ιδιαίτερα δυσάρεστη, στην οποία μπορεί να κορυφωθούν τα αρνητικά συναισθήματα σε μίσος, επιθετικότητα, βαθιά θλίψη, φόβο, πικρία, αγανάκτηση, αποστροφή και τελειωτική απαξίωση προς το πρώην σύντροφο.
Ακόμη, η όλη κατάσταση μπορεί να συντείνει σε μείωση της αυτοεκτίμησης, σε αυτό-αμφισβήτηση, βίωμα ενοχών, ενώ ταυτόχρονα χάνεται η αίσθηση της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης γενικότερα στην προσωπικότητα και τη ζωή και υπάρχει άγχος και ψυχική πίεση, ακόμα και πανικός. Μερικοί άνθρωποι που δεν αντέχουν αυτήν την- ουσιαστικά κατάσταση «κρίσης», μπορεί να υιοθετήσουν μια παθητική στάση, όπως το να αποσυρθούν, να «παραιτηθούν» και να απομακρυνθούν από τη «διαμάχη».

Στο στάδιο μετά το διαζύγιο, πλέον ο κάθε σύντροφος έχει εισέλθει σε με μια νέα φάση της ζωής του, όπου θα χρειαστεί να την επαναπροσδιορίσει, που σημαίνει να επαναπροσδιορίσει τους ρόλους και την ταυτότητά του, την καθημερινότητά του και γενικότερα, να οργανώσει τον εαυτό και τη ζωή του με νέο τρόπο.

Τα συναισθήματα του φόβου, της αναποφασιστικότητας, της μοναξιάς και της αυτό αμφισβήτησης, μπορεί να υπάρχουν ακόμα. Ειδικά στις περιπτώσεις που οι σύζυγοι είναι και γονείς, που σημαίνει ότι θα πρέπει να συναντώνται και να συνεργάζονται στο μεγάλωμα των παιδιών, τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα, καθώς αναγκάζονται να «αναβιώνουν» το χωρισμό με όλα τα συναισθήματα που περιγράψαμε, ξανά και ξανά.

Βλέπουμε λοιπόν ότι συχνά ο χωρισμός και το διαζύγιο είναι μια περίοδος που ξεκινά με δυσάρεστα συναισθήματα, εξελίσσεται σε μια μορφή «κρίσης» που εν συνεχεία μας φέρνει σε μια μεταβατική περίοδο ανακατάταξης, έως να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε τη νέα πραγματικότητα ζωής.

Τα συναισθήματα που περιγράψαμε παραπάνω, μπορεί να βιώνονται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό και όσο πιο έτοιμους βρει και τους δύο συντρόφους η απόφαση για χωρισμό, η όλη διαδικασία μπορεί να αποβεί λιγότερο επίπονη.
Η συνεργασία σου με έναν ψυχοθεραπευτή, θα σε βοηθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση, να περάσεις δηλαδή από όλη αυτή τη διαδικασία πιο ανώδυνα, και να διαχειριστείς και να ανταπεξέλθεις στις καταστάσεις με αποτελεσματικό τρόπο.

Πηγές:
Bohannan, P. (Ed.), (1970). Divorce and After: An Analysis of the Emotional and Social Problems of Divorce. Garden City, NY: Doubleday.
Ahrons, C. & Rodgers, R.H. (1987). Divorced Families: A multidisciplinary Developmental View. New York: W.W. Norton.
Kaslow F. W. and Schwartz, L. L. (1987). The Dynamics of Divorce: A Life Cycle Perspective. New York: Brunner/Mazel.
Trafford, A. (1984). Crazy Time: Surviving Divorce. New York: Bantam Books.