Συμμετέχοντες από 17 χώρες (Ελλάδα, Ηνωμένες Πολιτείες, Κύπρος, Γερμανία, Βέλγιο, Σουηδία, Γαλλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο, Βουλγαρία, Πορτογαλία, Ισπανία, Πολωνία, Αυστρία, Σουηδία) παρακολούθησαν με φυσική παρουσία και διαδικτυακά τις εργασίες του Συνεδρίου του Economist για την Καταπολέμηση του Καρκίνου, το οποίο πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα υπό την αιγίδα της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) και τη συμμετοχή ομιλητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίοι εστίασαν στις τελευταίες εξελίξεις στο πεδίο του καρκίνου, τις προκλήσεις αλλά και τις προτεραιότητες όπως διαμορφώνονται μετά την πανδημία.

Στέλλα Κυριακίδου, Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Στις προσπάθειες της ΕΕ για την υποστήριξη και φιλοξενία Ουκρανών προσφύγων που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας αναφέρθηκε κατά την έναρξη της ομιλίας της η Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στέλλα Κυριακίδου. Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, η κ. Κυριακίδου αναφέρθηκε και στην παρακαταθήκη από την κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την πανδημία της covid-19. Αναφέρθηκε στη διακοπή των διαγνώσεων και θεραπειών του καρκίνου λόγω της πανδημίας, παραθέτοντας την εκτίμηση ότι υπάρχουν 1 εκατ. μη διαγνωσμένοι ασθενείς με καρκίνο στην Ευρώπη λόγω της πανδημίας. Η Επίτροπος μίλησε για το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Καταπολέμησης του Καρκίνου της ΕΕ το οποίο παρουσιάστηκε μέσα στην πανδημία. Έδωσε βάρος σε βασικές αρχές της πολιτικής της ΕΕ για την αντιμετώπιση του καρκίνου, όπως η συμπερίληψη, η συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων μερών, η ολοκληρωμένη προσέγγιση για κάθε στάδιο της ασθένειας, η έρευνα και καινοτομία, η ψηφιοποίηση, η εξατομικευμένη ιατρική, η δράση για μείωση των ανισοτήτων και η αποτελεσματικότητα, με χρονοδιαγράμματα και ορόσημα. Τέλος, η κ. Κυριακίδου αναφέρθηκε σε μια σειρά πρωτοβουλίες στις οποίες πρόκειται να προχωρήσει η ΕΕ την επόμενη περίοδο (Knowledge Centre on Cancer, European Health Data Space, European Cancer Imaging Initiative) και τόνισε ότι στόχος είναι, μέσω και της διακρατικής συνεργασίας, να μειωθούν οι σημαντικές διαφορές από χώρα σε χώρα και μεταξύ κοινωνικο-οικονομικών ομάδων όσον αφορά τη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου.

Θάνος Πλεύρης, υπουργός Υγείας

Στην παρακαταθήκη της αλληλεγγύης εντός της ΕΕ που δημιουργήθηκε με τον εμβολιασμό κατά της covid αλλά και με την κοινή στάση όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, αναφέρθηκε ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης. Μίλησε για μια στροφή από ένα ιατροκεντρικό σε ένα ασθενοκεντρικό σύστημα στο πλαίσιο της πολιτικής υγείας. Αναφέρθηκε στο κενό που δημιουργήθηκε λόγω της πανδημίας όσον αφορά τον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο και τόνισε ότι έγινε προσπάθεια στην Ελλάδα να μη μείνουν πίσω οι θεραπείες για τον καρκίνο, παρά την πανδημία. Ανέφερε ότι είναι επιλογή της κυβέρνησης ένα μεγάλος μέρος από τα χρήματα του ταμείου ανάκαμψης στο κομμάτι της υγείας να πάνε για την ενίσχυση της πρόληψης του καρκίνου. Αναφέρθηκε επίσης στο πρόγραμμα ενίσχυσης του προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του μαστού που φέρει το όνομα της Φώφης Γεννηματά, καθώς και σε παρόμοια προγράμματα για τον καρκίνο του παχέος εντέρου αλλά και τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, για τον οποίο ο στόχος είναι να εξαλειφθεί μέχρι το 2030. Επεσήμανε τους περιορισμούς που υπάρχουν για τη χώρα λόγω των κλειστών προϋπολογισμών και του clawback στις δαπάνες για τα φάρμακα, ωστόσο προσέθεσε ότι ο στόχος είναι να προωθηθούν οι κλινικές δοκιμές και οι νέες θεραπείες και να υπάρχει γρηγορότερη πρόσβαση των ασθενών στη θεραπεία. Τέλος, ο υπουργός αναφέρθηκε στις προσπάθειες της κυβέρνησης όσον αφορά τη φιλοξενία ογκολογικών ασθενών, και ιδίως παιδιών, από την Ουκρανία σε ελληνικά νοσοκομεία.  

Mary Bussell, εκπρόσωπος του Economist Impact και επικεφαλής του The Vaccine Ecosystem Initiative

Στα μεγάλα βήματα που έκανε η επιστήμη στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας αναφέρθηκε κατά την έναρξη της ομιλίας της η εκπρόσωπος του Economist Impact και επικεφαλής του The Vaccine Ecosystem Initiative Mary Bussell. Επεσήμανε ότι την τελευταία δεκαετία τα ποσοστά επιβίωσης από καρκίνο παρουσίασαν κάποια βελτίωση, ωστόσο, όπως τόνισε, τα τελευταία δύο χρόνια διαπιστώθηκαν διακοπές σε προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, με συνέπειες όσον αφορά την έγκαιρη ανίχνευση και διάγνωση και την έγκαιρη πρόσβαση σε θεραπεία.

Ο καρκίνος πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας κάθε χώρας, επεσήμανε. Ανέφερε ότι στην Ευρώπη ο καρκίνος είναι η δεύτερη κύρια αιτία θνησιμότητας και ευθύνεται για το 26% όλων των θανάτων. Η ανάπτυξη ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων και η αυστηρότερη καταπολέμηση του καπνίσματος μπορούν να συμβάλουν στη μεγιστοποίηση των προσπαθειών πρόληψης του καρκίνου, τόνισε. Η εκπρόσωπος του Economist Impact εστίασε στην τεχνολογία mRNA και τον ρόλο των εμβολίων. Αναφέρθηκε στη διαθεσιμότητα θεραπειών για τον καρκίνο και τις σχετικές οικονομικές προκλήσεις, ιδίως μετά την κρίση της πανδημίας. Τέλος, έδωσε έμφαση σε ορισμένες βασικές αρχές για την αντιμετώπιση του καρκίνου στη μεταπανδημική περίοδο, όπως η αναγνώριση του καρκίνου ως προτεραιότητας για ολόκληρη την Ευρώπη και μέσω των εθνικών σχεδίων ελέγχου, βελτίωση της πρόληψης, εστίαση στην έγκαιρη διάγνωση, εξασφάλιση του ότι οι άνθρωποι με καρκίνο ακούγονται από τους υπευθύνους, δημιουργία και εφαρμογή συστημάτων για βιώσιμη και ισότιμη πρόσβαση στις καινοτομίες και αποστιγματισμός των ασθενών.

Μαρία Σπυράκη, Ευρωβουλευτής  με τη Νέα Δημοκρατία - Ευρωπαϊκό Λαϊκό κόμμα, μέλος της  Ειδικής Επιτροπής για την Καταπολέμηση του Καρκίνου  (BECA)
Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Καταπολέμησης του Καρκίνου προϋπολογισμού 4 δις ευρώ είναι η απάντηση της ΕΕ για την πρόληψη του καρκίνου αλλά και για τη θεραπεία και φροντίδα των ασθενών με καρκίνο, σύμφωνα με την ευρωβουλευτή και μέλος της  Ειδικής Επιτροπής για την Καταπολέμηση του Καρκίνου (BECA) Μαρία Σπυράκη. Η κ. Σπυράκη αναφέρθηκε στην υποστήριξη του σχεδίου μέσω ερευνητικών και ψηφιακών εργαλείων, με ενδεικτική τη λειτουργία ενός νέου Κέντρου Γνώσης για τον Καρκίνο (Knowledge Centre on Cancer), που θα βοηθήσει στον συντονισμό της επιστημονικής έρευνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ευρωβουλευτής ανέδειξε ειδικότερα τις πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του παιδικού καρκίνου, καθώς και για την ενεργοποίηση ενός κανονισμού για τις κλινικές δοκιμές. Σκοπός του τελευταίου είναι να διασφαλίσει ότι η ΕΕ προσφέρει ένα ελκυστικό και ευνοϊκό περιβάλλον για τη διεξαγωγή κλινικής έρευνας σε μεγάλη κλίμακα, με υψηλά πρότυπα διαφάνειας και ασφάλειας για τους συμμετέχοντες, όπως είπε. Υπάρχει μια τεράστια ευκαιρία με οικονομικό αποτύπωμα για την Ελλάδα μέσω της προώθησης κλινικών δοκιμών, σημείωσε η κ. Σπυράκη.

Sibilia Quilici, γενική διευθύντρια Vaccines Europe, Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων και Συνδέσμων (EFPIA)

Την αισιόδοξη άποψη ότι τα παιδιά που γεννιούνται σήμερα θα έχουν την ευκαιρία να ζήσουν σε έναν κόσμο χωρίς τις μορφές καρκίνου που σχετίζονται με τον ιό HPV, εξέφρασε η γενική διευθύντρια Vaccines Europe της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων και Συνδέσμων (EFPIA) Sibilia Quilici. Aναφέρθηκε στον στόχο της ΕΕ για εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μέσω του εμβολιασμού κατά του ιού HPV σε ποσοστό τουλάχιστον 90% του πληθυσμού, με σημαντική αύξηση και του εμβολιασμού των αγοριών ως το 2030. Μιλώντας για τα σημερινά στατιστικά στοιχεία, η εκπρόσωπος της EFPIA ανέφερε ότι, το 2020, 2,7 εκατομμύρια άνθρωποι στην ΕΕ διαγνώστηκαν με καρκίνο και 1,3 εκατομμύρια πέθαναν από τη νόσο, ενώ αναμένεται αύξηση 24% στα περιστατικά ως το 2035, κάτι που μεταφράζεται σε κόστος πάνω από 100 δισ. ευρώ ετησίως. Για την Ελλάδα η κ. Quilici ανέφερε ότι διαγιγνώσκονται περίπου 700 περιπτώσεις καρκίνου της μήτρας ετησίως, στοιχείο που ανάγει τον συγκεκριμένο καρκίνο στην 3η συχνότερη αιτία θανάτου στις γυναίκες 15-44 ετών. Ο εμβολιασμός έχει επιβεβαιωθεί ως ένα πρώτο επίπεδο πρόληψης με υψηλή αποτελεσματικότητα, κάτι που απαιτεί επενδύσεις και κατάλληλες υποδομές, είπε. Αν και ο εμβολιασμός κατά του HPV υφίσταται από το 2006, πάνω από 15 χρόνια μετά δεν υπάρχει επαρκής κάλυψη, με τα ποσοστά ειδικά στην Ελλάδα να κυμαίνονται μεταξύ 30-40%, υπογράμμισε η εκπρόσωπος της EFPIA.

Tit Albrecht, επικεφαλής Κέντρου Υγείας, Εθνικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας της Σλοβενίας

Για το ευρωπαϊκό σχέδιο καταπολέμησης του καρκίνου (Europe’s Beating Cancer Plan-EBCP) και τον αντίκτυπό του μίλησε ο επικεφαλής του Κέντρου Υγείας του Εθνικού Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας της Σλοβενίας Tit Albrecht. Όπως είπε, το EBCP αποτελεί μια ευκαιρία για την οικοδόμηση και την ιεράρχηση των εθνικών πολιτικών για τον καρκίνο, ενώ παρέχει τη δυνατότητα για υπερεθνική συνεργασία και δικτύωση. Σύμφωνα με τον κ. Albrecht, είναι σημαντικό ότι υπάρχουν ευκαιρίες για συνεργασία και χρηματοδότηση, καθώς ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξε τέτοιας κλίμακας πρωτοβουλία στην ΕΕ, ενώ αναφέρθηκε ειδικότερα στην πρωτοβουλία για την έκδοση ενός οδηγού για τα προγράμματα προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο. Μίλησε για τα κενά και τις καθυστερήσεις αναφορικά με την έγκαιρη διάγνωση την περίοδο της πανδημίας και τόνισε ότι στο εξής απαιτούνται μετρήσιμοι, ρεαλιστικοί στόχοι και ενεργός συμμετοχή του ασθενούς σε όλες τις φάσεις αντιμετώπισης της ασθένειας.

Mark Lawler, συμπρόεδρος, Ειδικό Δίκτυο για τον Αντίκτυπο της Covid-19 στον Καρκίνο, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Καρκίνου (ECCO)

Το αποτύπωμα της πανδημίας στη μάχη κατά του καρκίνου ανέδειξε ο συμπρόεδρος του Ειδικού Δικτύου για τον Αντίκτυπο της Covid-19 στον Καρκίνο από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Καρκίνου (ECCO) Mark Lawler, παρουσιάζοντας στοιχεία από το Ηνωμένο Βασίλειο. Ενδεικτικά σημείωσε –μεταξύ άλλων– τη μείωση πάνω από 90% στις ενδοσκοπικές εξετάσεις το 2020 σε σχέση με το 2019. Όπως είπε, λόγω του φόβου προσβολής από covid-19 αλλά και της μείωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών, επτά στους δέκα πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου με υποψία καρκίνου δεν αξιολογήθηκαν με διαγνωστικές εξετάσεις, ενώ τέσσερις στους δέκα είτε ακύρωναν ραντεβού χημειοθεραπείας είτε δεν λάμβαναν χημειοθεραπεία την κατάλληλη στιγμή, καθώς το NHS, το σύστημα υγείας της Βρετανίας, είχε μετατραπεί σε υπηρεσία ελέγχου λοιμώξεων. Αυτά τα δεδομένα, σύμφωνα με τον κ. Lawler, βοήθησαν ώστε να πειστούν οι υπεύθυνοι του τομέα της υγείας να αποκαταστήσουν τις υπηρεσίες για τον καρκίνο. Πρόσθεσε ότι πλέον γίνεται αγώνας δρόμου σε όλη την Ευρώπη για να εντοπιστούν μη διαγνωσμένοι καρκίνοι, αναφέροντας στο πλαίσιο αυτό την εκστρατεία “Time to Act Campaign”.

Kristine Sørensen, ιδρύτρια, Παγκόσμια Ακαδημία Υγειονομικού Εγγραμματισμού, πρόεδρος, Διεθνής Ένωση Υγειονομικού Εγγραμματισμού

Η αποστολή της ΕΕ αναφορικά με τον καρκίνο είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής περισσότερων από 3 εκατ. ανθρώπων έως το 2030, σύμφωνα με την ιδρύτρια της Παγκόσμιας Ακαδημίας Υγειονομικού Εγγραμματισμού και πρόεδρο της Διεθνούς Ένωσης Υγειονομικού Εγγραμματισμού Kristine Sørensen. Αυτό, όπως είπε, θα επιτευχθεί μέσω της πρόληψης και της θεραπείας για όσους πάσχουν από καρκίνο, με πρωτοβουλίες ώστε να ζήσουν περισσότερο και καλύτερα, με ταυτόχρονη μέριμνα για τις οικογένειές τους. Η κ. Sørensen αναφέρθηκε στο σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου στην Ευρώπη ως μια πολιτική δέσμευση και ένα ακόμη βήμα προς την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ΕΕ στον τομέα της υγείας και ανέδειξε επίσης τον κρίσιμο αντίκτυπο που έχει ο υγειονομικός εγγραμματισμός (health literacy) σε τομείς που σχετίζονται με την πρόληψη και τη θεραπεία. Στατιστικά στοιχεία που παρουσίασε η κ. Sørensen δείχνουν ότι κατά μέσο όρο μόλις το 15% των πολιτών στην ΕΕ-17 εμφανίζει εξαιρετικές επιδόσεις στις γνώσεις για θέματα υγείας, το 40% έχει επαρκείς γνώσεις, ενώ ο υπόλοιπος πληθυσμός υστερεί.

Ειρήνη Αγαπηδάκη, γενική γραμματέας Δημόσιας Υγείας

Η δημόσια υγεία δεν ταυτίζεται με το δημόσιο σύστημα υγείας, τόνισε η γενική γραμματέας Δημόσιας Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, εξηγώντας σε αυτό το πλαίσιο ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια μετατόπιση της στόχευσης από την εξάλειψη της ασθένειας στην πρόληψη, την προστασία και την προαγωγή της υγείας. Εστίασε ιδιαίτερα στον ρόλο των κοινωνικών ανισοτήτων σε σχέση με την υγεία του πληθυσμού. Η κ. Αγαπηδάκη επεσήμανε ότι η φτώχεια είναι ένας παράγοντας που όχι μόνο επηρεάζει την υγεία σε όλη τη διάρκεια του βίου, αλλά και προδιαγράφει τις πιθανότητες νόσησης και πρόωρου θανάτου, παραθέτοντας συγκεκριμένα παραδείγματα. Επίσης, ανέφερε ότι 700.000 θάνατοι κάθε χρόνο στην ΕΕ συνδέονται με τις κοινωνικές ανισότητες. Έδωσε έμφαση στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Υγεία που παρουσίασε η κυβέρνηση τον Μάρτιο του 2020 και ανέφερε πρωτοβουλίες και μέτρα πολιτικής στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου, μεταξύ άλλων για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, την παιδική παχυσαρκία, την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, την προαγωγή της υγείας μέσω του σχολείου κ.ά. Τέλος, η γενική γραμματέας Δημόσιας Υγείας αναφέρθηκε στο πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού.

Αθηνά Χριστοπούλου, παθολόγος ογκολόγος, διευθύντρια και υπεύθυνη της ογκολογικής μονάδας του Γενικού Νοσοκομείου «Αγ. Ανδρέα» Πατρών

Στην αγωγή και την προαγωγή υγείας για τα παιδιά μέσω του σχολικού περιβάλλοντος έδωσε έμφαση στην ομιλία της η παθολόγος ογκολόγος, διευθύντρια και υπεύθυνη της ογκολογικής μονάδας του Γενικού Νοσοκομείου «Αγ. Ανδρέα» Πατρών Αθηνά Χριστοπούλου. Σε αυτό το πλαίσιο, τόνισε ότι ο μαθητής θα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο, ενώ σημαντική είναι και η έννοια του σεβασμού στη διαφορετικότητα. Επεσήμανε ότι το σχολείο αποτελεί τον σημαντικότερο, μετά την οικογένεια, φορέα κοινωνικοποίησης και γι’ αυτό μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά την υιοθέτηση θετικών συνθηκών υγείας και πρόσθεσε ότι η σχολική ηλικία είναι η καλύτερη περίοδος για την εμπέδωση αντίστοιχων συμπεριφορών. Η κ. Χριστοπούλου αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στα προγράμματα εκπαίδευσης δεξιοτήτων ζωής, με έμφαση στις δεξιότητες αυτοδιαχείρισης, τις κοινωνικές δεξιότητες, την αντίσταση στη χρήση καπνού και ουσιών κ.λπ. καθώς και σε προγράμματα που αφορούν την υγιεινή διατροφή και την άσκηση, την ψυχική υγεία και τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Τέλος, έδωσε παραδείγματα από συγκεκριμένες πρωτοβουλίες της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ).

Αμάντα Ψυρρή, καθηγήτρια Παθολογίας Ογκολογίας, chair, ESMO Nomination Committee, υπεύθυνη Ογκολογικού Τμήματος, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν»

Στις μορφές καρκίνου που οφείλονται στον ιό HPV καθώς και την πρόληψη αυτών εστίασε την ομιλία της η καθηγήτρια Παθολογίας Ογκολογίας, chair του ESMO Nomination Committee και υπεύθυνη του Ογκολογικού Τμήματος του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «Αττικόν» Αμάντα Ψυρρή. Μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι εκτός από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ο ιός είναι υπεύθυνος και για ένα μεγάλο ποσοστό καρκίνων του στοματοφάρυγγα, του πρωκτού, του αιδοίου και του κόλπου. Η πλειονότητα αυτών των καρκίνων καλύπτεται από τα σχετικά εμβόλια, τόνισε, ενώ αναφέρθηκε και στη σημασία του δευτερογενούς προληπτικού ελέγχου (τεστ Παπ). Η κ. Ψυρρή επεσήμανε ότι ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται πριν από την έναρξη των σεξουαλικών σχέσεων, ενώ εξήγησε ότι υπάρχει συνήθως μεγάλη χρονική απόσταση ανάμεσα στη λοίμωξη από τον ιό και την καρκινογένεση. Τόνισε ακόμα ότι έχει σημασία να προωθηθεί ο εμβολιασμός και των αγοριών έναντι του HPV, όπως επίσης ότι υπάρχουν μεγάλες διαφορές από χώρα σε χώρα όσον αφορά τη συμμόρφωση με την ανάγκη εμβολιασμού.

Γιάννης Τούντας, Ομ. καθηγητής Ιατρικής ΕΚΠΑ, διευθυντής Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ)

Σε τρεις διακριτούς τομείς στο πλαίσιο του νέου προτύπου για τη δημόσια υγεία εστίασε ο Ομ. καθηγητής Ιατρικής ΕΚΠΑ και διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ) Γιάννης Τούντας. Οι τομείς αυτοί είναι η πρόληψη των ασθενειών –πρωτογενής (διατροφή, περιορισμός καπνίσματος, άσκηση, εμβολιασμοί κ.λπ.), δευτερογενής (εξετάσεις), τριτογενής (αντιμετώπιση αρνητικών επιπτώσεων χρόνιων νοσημάτων)–, η προστασία της υγείας (ασφάλεια τροφίμων, εργασιακή υγιεινή, αντιμετώπιση περιβαλλοντικών απειλών κ.λπ.), καθώς και η προαγωγή της υγείας (μέτρα για τη μείωση κοινωνικών ανισοτήτων και μέτρα σχετιζόμενα με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και την ανθρώπινη συμπεριφορά). Στην Ελλάδα η δημόσια υγεία ως τομέας είναι αποδυναμωμένη και περιθωριοποιημένη, σημείωσε. Ο κ. Τούντας ανέφερε ότι η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στην ΕΕ στο κάπνισμα, 2η σε παχυσαρκία, ενώ χαμηλά είναι τα ποσοστά για διάφορους εμβολιασμούς και προληπτικές εξετάσεις. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στο ότι η δημόσια υγεία πρέπει να γίνει προτεραιότητα της πολιτείας και ότι πρέπει να αυξηθεί η χρηματοδότηση, που σήμερα είναι χαμηλή σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ.

Νικόλαος Τσουκαλάς, παθολόγος ογκολόγος, αναπλ. διευθυντής, Ογκολογικό Τμήμα, 401 ΓΣΝΑ, αντιπρόεδρος, Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ)

Στην Ιπποκρατική αρχή «καλύτερα να προλαμβάνουμε παρά να θεραπεύουμε» έδωσε έμφαση στην ομιλία του ο παθολόγος ογκολόγος, αναπληρωτής διευθυντής του Ογκολογικού Τμήματος του 401 ΓΣΝΑ και αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) Νικόλαος Τσουκαλάς, φέρνοντας ως παράδειγμα τη σχετική καμπάνια της ΕΟΠΕ με σύνθημα «Μην εύχεσαι να μη σου τύχει – Φρόντισε να μη σου συμβεί». Σε αυτό το πλαίσιο, τόνισε ότι το 50% όλων των καρκίνων μπορεί να προληφθεί. Περαιτέρω αναφέρθηκε σε προγράμματα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης μαθητών για το κάπνισμα, σε προγράμματα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο κ.ά. Τέλος, έδωσε έμφαση στη συνεχή εξέλιξη της ογκολογίας, στις νέες θεραπείες που συνεχώς καθίστανται διαθέσιμες και στη σημασία της πρωτογενούς (διατροφή, άσκηση, διακοπή καπνίσματος κ.λπ.) και δευτερογενούς πρόληψης (π.χ. μαστογραφία, τεστ Παπ, κολονοσκόπηση κ.λπ.). 

Αναστάσιος Γαϊτάνης, Ειδικός Λειτουργικός Επιστήμονας Α', Iδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ)

O Ειδικός Λειτουργικός Επιστήμονας Α' του Iδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ) Αναστάσιος Γαϊτάνης χαρακτήρισε τις απεικονιστικές εξετάσεις καθοριστικές τόσο για τη διάγνωση όσο και για τον εντοπισμό μεταστάσεων και τελικά τη σταδιοποίηση της νόσου και την επιλογή του κατάλληλου θεραπευτικού σχήματος. Πρόσθεσε ότι οι μοντέρνες απεικονιστικές τεχνικές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα theranostics, όρο που αναφέρεται στις μεθοδολογίες που γεφυρώνουν την απόσταση μεταξύ διάγνωσης και θεραπείας. Ο κ. Γαϊτάνης αναφέρθηκε στα πλεονεκτήματα της χρήσης του απεικονιστικού ελέγχου καθώς και στις κυριότερες τεχνολογίες: Ακτίνες-Χ, Αξονική ή υπολογιστική τομογραφία (CT), Μοριακή Απεικόνιση (PET ή SPECT), Μαγνητική Τομογραφία (MRI), Ραδιογονιδιωματική (Radiogenomics) αλλά και Τεχνητή Νοημοσύνη. Επίσης, από τη θέση του στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών (ΙΙΒΕΑΑ), ανέφερε ότι το Ίδρυμα έχει λάβει χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ και το Ταμείο Ανάκαμψης για αγορά –μεταξύ άλλων– υβριδικού τομογράφου και κυκλοτρονίου για ερευνητικά ραδιοφάρμακα, επένδυση που καθιστά την Ελλάδα πρωτοπόρο στην έρευνα στον τομέα των radiogenomics, που συσχετίζουν τα απεικονιστικά χαρακτηριστικά του καρκίνου με τη γονιδιακή πληροφορία.

Γιάννης Μούντζιος, παθολόγος ογκολόγος, διευθυντής Δ’ Ογκολογικής Κλινικής και Μονάδας Κλινικών Μελετών, Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν»

Στη συμβολή των βιοδεικτών στην εξατομικευμένη θεραπεία εστίασε η τοποθέτηση του παθολόγου ογκολόγου και διευθυντή της Δ’ Ογκολογικής Κλινικής και Μονάδας Κλινικών Μελετών του Νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν» Γιάννη Μούντζιου. Αναφερόμενος στο κλινικό παράδειγμα όπου μια γυναίκα με καρκίνο του στήθους και ένας άνδρας με καρκίνο του προστάτη μπορεί να έχουν την ίδια μετάλλαξη, εξήγησε ότι οι βιοδείκτες είναι ακριβώς αυτό: η παρουσία μιας μετάλλαξης στο DNA του όγκου που προσδίδει στον όγκο ευαισθησία σε συγκεκριμένα αντικαρκινικά φάρμακα. Ο κ. Μούντζιος πρόσθεσε ότι ο σχετικός έλεγχος του DNA γίνεται σε μοριακό επίπεδο και ιδανικά πραγματοποιείται με μια νέα μεθοδολογία, το next generation sequencing (NGS), το οποίο επιτρέπει τον έλεγχο για την ύπαρξη πολλών μεταλλάξεων ταυτόχρονα. Έτσι, σύμφωνα με τον κ. Μούντζιο, ανιχνεύοντας στον όγκο του κάθε ασθενούς τα ιδιαίτερα βιολογικά χαρακτηριστικά αυτού, τού χορηγείται μια θεραπεία που είναι προσωποποιημένη, ταιριασμένη σαν το «κλειδί στην κλειδαριά» στην όποια μετάλλαξη περιέχει ο καρκίνος.

Έλενα Λινάρδου, διδάκτωρ Imperial College London, παθολόγος ογκολόγος, διευθύντρια της Δ’ Ογκολογικής Κλινικής και του Πρότυπου Κέντρου Κλινικών Μελετών, Νοσοκομείο Metropolitan

Η πρόληψη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την αναχαίτιση της πανδημίας του καρκίνου, σύμφωνα με την παθολόγο ογκολόγο, διευθύντρια της Δ’ Ογκολογικής Κλινικής και του Πρότυπου Κέντρου Κλινικών Μελετών του Νοσοκομείου Metropolitan Έλενα Λινάρδου, η οποία υπογράμμισε την ανάγκη της έγκαιρης διάγνωσης. Το «φορτίο», όπως χαρακτήρισε τη συγκεκριμένη ασθένεια, έχει πολλές προεκτάσεις –ανθρώπινες και οικονομικές– και γι’ αυτό η διάγνωση σε πρώιμο στάδιο είναι κομβικής σημασίας, όπως εξήγησε. Για κάθε τύπο καρκίνου, κάθε εκατοστό μετράει, σημείωσε με έμφαση, και αναφέρθηκε στους τρεις βασικούς καρκίνους που καλύπτονται από  προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου: τον καρκίνο της μήτρας, του μαστού και του παχέος εντέρου. Πρόσθεσε δε ότι η συζήτηση έχει ανοίξει στη χώρα μας και για αντίστοιχα προγράμματα σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και του προστάτη. Μιλώντας για τις διαδικασίες που διέπουν τέτοια προγράμματα, η κ. Λινάρδου σημείωσε ότι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πρέπει να δίνεται έμφαση σε όλα τα βήματα. Ειδικότερα, εξήγησε ότι όλα τα βήματα αυτού του «μονοπατιού», όπως χαρακτήρισε κάθε πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου, πρέπει να σχεδιάζονται οργανωμένα, με πρόβλεψη και για  έλεγχο της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών.

Κορίνα Μπελ-Πατέλη, πρόεδρος, FairLife Φροντίδα και Πρόληψη για τον Καρκίνο του Πνεύμονα

Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική για τη ζωή των ασθενών, σύμφωνα με την πρόεδρο της FairLife Φροντίδα και Πρόληψη για τον Καρκίνο του Πνεύμονα Κορίνα Μπελ-Πατέλη, η οποία ανέδειξε την ασθενοκεντρική προσέγγιση της νόσου. Σημείωσε επίσης ότι τα τελευταία 10 χρόνια έχει γίνει σημαντική πρόοδος στη θεραπεία και τη φροντίδα, αλλά τίποτα δεν είναι πιο πολύτιμο από την έγκαιρη διάγνωση, ειδικά στον καρκίνο του πνεύμονα, που αποτελεί μακράν την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο. Στο πλαίσιο αυτό, η κ. Μπελ-Πατέλη τόνισε την ανάγκη ένταξης του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα στο εθνικό πρόγραμμα πρόληψης του καρκίνου «Σπύρος Δοξιάδης». Υπενθύμισε μελέτη που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Πολιτικής Υγείας σε συνεργασία με τη FairLife, όπου τεκμηριώθηκε μείωση της θνησιμότητας κατά 25% μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα.

Εμμανουήλ Σαλούστρος, επίκουρος καθηγητής Ογκολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, μέλος ΔΣ, Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ)

Σχολιάζοντας την αποτελεσματικότητα των σύγχρονων απεικονιστικών μεθόδων, ο επίκουρος καθηγητής Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και μέλος του ΔΣ της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) Εμμανουήλ Σαλούστρος σημείωσε ενδεικτικά ότι η μαγνητική τομογραφία ανιχνεύει μικρούς όγκους, αλλά δεν τους χαρακτηρίζει. Πρόσθεσε πάντως ότι, όπως προέκυψε από τη συζήτηση και τις παρουσιάσεις των ομιλητών, αναπτύσσονται εργαλεία που αναμένεται να βοηθήσουν να ξεπεραστούν οι σχετικές δυσκολίες. Αναφορικά με τα εθνικά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, o κ. Σαλούστρος σημείωσε ότι απαιτείται οργάνωση και καλός σχεδιασμός. Όπως εξήγησε, μπορεί το εμβολιαστικό πρόγραμμα της πανδημίας να έδειξε ότι είναι δυνατόν να κινητοποιηθεί άμεσα ο πληθυσμός, όμως στην περίπτωση του προσυμπτωματικού ελέγχου, προτού σταλεί το πρώτο sms, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός όλων των σταδίων και διαδικασιών. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Σαλούστρος χαρακτήρισε ως «σύνθετο μονοπάτι» ένα αντίστοιχο πρόγραμμα για τον καρκίνο του πνεύμονα.

Ιωάννης Κωτσιόπουλος, γενικός γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας

Ο καρκίνος συνεχίζει να αποτελεί μία από τις πλέον θανατηφόρους νόσους παρά τα σημαντικά επιτεύγματα της τεχνολογίας και τα νέα φάρμακα και θεραπείες, τόνισε ο γενικός γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας Ιωάννης Κωτσιόπουλος, προσθέτοντας ότι το 40% των ανθρώπων κινδυνεύει να αναπτύξει καρκίνο, ενώ στην Ευρώπη 1,3 εκατ. άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως από καρκίνο. Επεσήμανε ότι είμαστε μία από τις πέντε χώρες της Ευρώπης που δεν έχουν ακόμα μητρώο ασθενών καρκίνου. Ο γενικός γραμματέας τόνισε ότι υπάρχει πλέον η δυνατότητα, χάρη στις ψηφιακές τεχνολογίες αλλά και τη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, να φτάσουμε τα πλέον προηγμένα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας. Μίλησε για τους 4 πυλώνες του Εθνικού Ψηφιακού Προγράμματος Αντιμετώπισης του Καρκίνου: α) εθνικός ψηφιακός φάκελος ασθενούς, β) ψηφιακή αναβάθμιση των νοσοκομείων, γ) τηλεϊατρική και δ) ψηφιακό πρόγραμμα για τον καρκίνο. Οι ασθενείς θα πρέπει να έχουν και ρόλο και γνώση, πρόσθεσε. Μίλησε επίσης για τις εξής αναγκαιότητες στο ίδιο πλαίσιο: εθνικό αρχείο νεοπλασιών, ογκολογικό αιματολογικό πληροφορικό σύστημα και ψηφιακά εργαλεία υποστήριξης των ασθενών. Αυτό το πρόγραμμα εντάσσεται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Σχεδίου γα την Καταπολέμηση του Καρκίνου, σημείωσε κλείνοντας ο κ. Κωτσιόπουλος.

Αναστάσιος Μπούτης, παθολόγος ογκολόγος, «Θεαγένειο» Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Βρισκόμαστε στην εποχή που η ανάγκη ψηφιακού μετασχηματισμού της υγείας είναι πιο επιτακτική από ποτέ, γεγονός που έγινε ακόμα πιο εμφανές με την εμπειρία της πανδημίας, υπογράμμισε από το βήμα του συνεδρίου ο  παθολόγος ογκολόγος του «Θεαγένειου» Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης Αναστάσιος Μπούτης.  Μιλώντας ενδεικτικά για τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής καινοτομίας στον τομέα της ογκολογίας, σημείωσε τη βελτίωση της επικοινωνίας ασθενούς-γιατρού, τη δυνατότητα αξιοποίησης δεδομένων για επιστημονικούς και ερευνητικούς σκοπούς αλλά και τη δυνατότητα εξορθολογισμού και επίβλεψης των παροχών υγείας από τις ρυθμιστικές αρχές. Ο κ. Μπούτης ανέφερε ότι η δημιουργία ενός επίσημου Αρχείου Νεοπλασιών, δηλαδή ενός Μητρώου Καρκίνου, βρίσκεται στα άμεσα σχέδια του Υπουργείου Υγείας και ότι η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) είναι αρωγός σε αυτήν την προσπάθεια. Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στην υλοποίηση του πρώτου ηλεκτρονικού Ογκολογικού Φακέλου OncoEHR, δηλαδή ενός ηλεκτρονικού Μητρώου Ογκολογικού Ασθενούς, από την ΕΟΠΕ με την υποστήριξη και τη σύμπραξη της εταιρείας Dataverse. Τα τρία κύρια χαρακτηριστικά του είναι ότι πρόκειται για ασθενοκεντρικό, εύκολα μεταφερόμενο και ψευδοανωνυμοποιημένο φάκελο, όπως εξήγησε. Η ψηφιακή εποχή στην ογκολογία είναι μια πραγματικότητα, υπογράμμισε κλείνοντας ο κ. Μπούτης.


Καίτη Αποστολίδου, Πρόεδρος Δ.Σ. Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛ.Ο.Κ.), μέλος Δ.Σ. Ευρωπαϊκή Συμμαχία Aσθενών με Καρκίνο (ECPC)

Οι μεγάλες καθυστερήσεις σε νέες διαγνώσεις, οι αναβολές ογκολογικών χειρουργείων, οι ακυρώσεις εξετάσεων και επισκέψεων, οι καθυστερήσεις στην έναρξη ακτινοθεραπείας λόγω της πανδημίας, με αποτέλεσμα να φτάνουν στα νοσοκομεία ασθενείς με προχωρημένο, αδιάγνωστο καρκίνο είναι η πρόκληση που καλείται σήμερα η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας να αντιμετωπίσει ως προς τον καρκίνο, υπογράμμισε η Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛ.Ο.Κ.), και μέλος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Aσθενών με Καρκίνο (ECPC) Καίτη Αποστολίδου. Δεν έχουμε να επανεφεύρουμε τον τροχό, αλλά να χρησιμοποιήσουμε τα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών κοινών δράσεων και να οργανωθούμε για να συμμετάσχουμε στα προκηρυσσόμενα έργα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ώστε να σχεδιάσουμε το δικό μας εθνικό σχέδιο που θα καλύπτει τις ανάγκες της χώρας και αυτές των Ελλήνων ασθενών, ανέφερε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της ΕΛΛ.Ο.Κ. Με δεδομένο ότι τα στοιχεία που αντλούνται από ένα Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών έχουν αξία για τους ασθενείς και την αντιμετώπιση της νόσου, η δημιουργία ενός τέτοιου μητρώου έχει διατυπωθεί πολλές φορές σε κατ’ ιδίαν συναντήσεις και συνέδρια ως βασικό αίτημα όχι μόνο της ΕΛΛ.Ο.Κ αλλά και όλων των επιστημονικών εταιρειών και των ερευνητών, είπε η κ. Αποστολίδου.

Ιωάννης Μπουκοβίνας, ογκολόγος παθολόγος, επιστημονικός υπεύθυνος της Ογκολογικής Μονάδας της BIOCLINIC, Θεσσαλονίκη

Βλέπουμε ότι η καθυστέρηση κατά 1 μήνα της διάγνωσης αυξάνει τη θνησιμότητα κατά 10% σε 7 συχνούς καρκίνους, βάσει μετανάλυσης μελετών που διεξήχθη το 2020 και αφορούσε μελέτες του 2020, υπογράμμισε στην ομιλία του ο ογκολόγος παθολόγος και επιστημονικός υπεύθυνος της Ογκολογικής Μονάδας της BIOCLINIC στη Θεσσαλονίκη Ιωάννης Μπουκοβίνας. Είναι κοινή διαπίστωση όλων ότι υπάρχουν πολύ καθυστερημένης διάγνωσης και άρα μεγάλης βαρύτητας νοσήματα στα νοσοκομεία, σημείωσε ο κ. Μπουκοβίνας και σε αυτό το πλαίσιο πρότεινε σποτ στην τηλεόραση από την πολιτεία κατ’ αντιστοιχία των σποτ για τον εμβολιασμό, που να μην αφήνουν στον πληθυσμό αμφιβολία ως προς την ασφάλεια της διενέργειας των διαφόρων ελέγχων και της προσέλευσης στα ιατρεία. Η πρώιμη διάγνωση είναι μια σημαντική στρατηγική στη δημόσια υγεία, επομένως χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια για να χτίσουμε το δυναμικό της πρωτοβάθμιας υγείας, το οποίο να μπορέσει να οδηγήσει σε ασφαλείς διαγνώσεις και γρήγορες παραπομπές, σημείωσε. Θα πρέπει να ξεπεράσουμε τα οικονομικά, γεωγραφικά και διοικητικά εμπόδια τα οποία μας ταλαιπωρούν όλους καθημερινά, είπε κλείνοντας ο κ. Μπουκοβίνας.

Μιχάλης Νικολάου, παθολόγος ογκολόγος, επιμελητής A΄, Α' Παθολογική-Ογκολογική Κλινική,  Γενικό Αντικαρκινικό-Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Άγιος Σάββας»

Μιλώντας για την αξία του τελικού σταδίου του καρκίνου, ο παθολόγος ογκολόγος, επιμελητής A΄ της Α' Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής του Γενικού Αντικαρκινικού-Ογκολογικού Νοσοκομείου Αθηνών «Άγιος Σάββας» Μιχάλης Νικολάου είπε ότι η διαδικασία αυτή δεν είναι κάτι που μπορεί εύκολα να κοστολογηθεί, κάνοντας αναφορά σε στοιχεία της Eurostat για το 2017, ενώ υπογράμμισε ότι στη χώρα μας δυστυχώς υπάρχει σχεδόν παντελής έλλειψη από hospices, δηλαδή από κέντρα ανακουφιστικής φροντίδας για τους ασθενείς τελικού σταδίου. Τεράστιο το τσουνάμι που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς τελικού σταδίου και ίσως ακόμα μεγαλύτερο αυτό των φροντιστών, τεράστια και τα προβλήματα που έφερε η πανδημία, είπε χαρακτηριστικά ο κ. Νικολάου, διευκρινίζοντας ότι η εποχή covid δεν είναι μια στιγμή αλλά μια μεγάλη φάση. Σε αυτό το πλαίσιο ανέδειξε και τις ευκαιρίες που δημιουργήθηκαν, φέρνοντας παραδείγματα από τη βόρεια Ιταλία, όπου τρία νοσοκομεία οργάνωσαν κατ’ οίκον περιποίηση ογκολογικών ασθενών με ογκολογικές θεραπείες, καθώς και από το Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, όπου καταδεικνύεται η σημασία της τηλεϊατρικής κατά την περίοδο της πανδημίας. Τέλος, ο κ. Νικολάου έκανε αναφορά στο πρόγραμμα ΟΙΚΟΘΕΝ που έχει αναπτύξει το Νοσοκομείο «Άγιος Σάββας», το οποίο καταγράφει το πού βρισκόμαστε, ως προς τον καρκίνο τελικού σταδίου, και το πού θα θέλαμε να πάμε, όπως εξήγησε.

Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα, παθολόγος ογκολόγος, Πρόεδρος ΔΣ, Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) 

Στο εθνικό σχέδιο δράσης για τον καρκίνο του πνεύμονα εστίασε η παθολόγος ογκολόγος και πρόεδρος του ΔΣ της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα, η οποία αναφέρθηκε στα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας – μόνο το 2020 υπήρξαν 19,3  εκατ. νέες διαγνώσεις καρκίνου και 10 εκατ. θάνατοι σε παγκόσμιο επίπεδο. Προβλέπεται έκρηξη μέχρι το 2040 τόσο σε περιστατικά όσο και σε θανάτους, υπογράμμισε η πρόεδρος της ΕΟΠΕ. Σύμφωνα με την κ. Σαριδάκη, παρά τις τεράστιες προόδους στα θεραπευτικά μέσα, τα πράγματα δεν είναι ακόμη ευοίωνα. Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκε στον στόχο του εθνικού σχεδίου δράσης να ανατρέψει τις στατιστικές που θέλουν τον θάνατο από καρκίνο του πνεύμονα να είναι η 3η αιτία θανάτου στη χώρα μετά τα καρδιαγγειακά και εγκεφαλικά επεισόδια. Σημείωσε ότι στόχος, μεταξύ άλλων, είναι λιγότεροι ασθενείς, έγκαιρη και έγκυρη πρόσβαση σε θεραπείες και στήριξη των ασθενών και των οικογενειών τους. Η πρόεδρος της ΕΟΠΕ έδωσε έμφαση στην ανάγκη υιοθέτησης ενός οργανωμένου προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου και εξέφρασε την ελπίδα το σχέδιο που έχει αποσταλεί στο υπουργείο να αποτελέσει την απαρχή για την καταπολέμηση αυτής της μάστιγας στη χώρα μας.

Κωνσταντίνος Συρίγος,  καθηγητής Παθολογίας Ογκολογίας, διευθυντής Γ΄ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο «Σωτηρία», πρόεδρος ΔΣ, Ελληνική Εταιρεία Καρκίνου Πνεύμονα (ΕΛΕΚΑΠ)

Στα Real World Evidence (RWE) και Real World Data (RWD), σύγχρονες διαδικασίες συλλογής επιστημονικών δεδομένων, εστίασε κατά την παρουσίασή του ο καθηγητής ΠαθολογίαςΟγκολογίας και διευθυντής της Γ΄ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών από το Νοσοκομείο «Σωτηρία» και πρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Καρκίνου Πνεύμονα (ΕΛ.Ε.ΚΑ.Π) Κωνσταντίνος Συρίγος. Όπως εξήγησε, τα στοιχεία αυτά μπορεί να προέρχονται από διάφορες πηγές και να περιλαμβάνονται στον φάκελο του ασθενούς, όπως ενδεικτικά από μητρώα, EHRs (Electronic Health Records), δεδομένα από νοσοκομεία και φαρμακευτικά δεδομένα, δεδομένα στο περιβάλλον ηλεκτρονικής υγείας (wearables/εφαρμογές) κ.ά. Ο κ. Συρίγος σημείωσε ότι πρόκειται για στοιχεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ευρέως στην υγειονομική περίθαλψη, ενώ θα πρέπει να βρίσκονται στον πυρήνα της εθνικής στρατηγικής για τον καρκίνο του πνεύμονα. Ανέφερε μεταξύ άλλων ότι τα στοιχεία αυτά υπάρχουν, αλλά δεν αξιοποιούνται, κάτι που φαίνεται να αντελήφθη η ΕΕ, όπως είπε ο κ. Συρίγος, καθώς η ανάπτυξη του δικτύου Darwin EU για τη συλλογή δεδομένων στις σπάνιες παθήσεις, θα επιτρέψει την ανταλλαγή δεδομένων για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης, τη χάραξη πολιτικής και την έρευνα στην Ευρώπη.

Σοφία Αγγελάκη, καθηγήτρια Παθολογικής Ογκολογίας,Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης, παθολόγος ογκολόγος, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου (ΠαΓΝΗ)

Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο, με τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας μεγαλύτερα από 100 ανά 100.000 κατοίκους σε όλη την ΕΕ-27, σύμφωνα με την καθηγήτρια Παθολογικής Ογκολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και παθολόγο ογκολόγο του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου (ΠαΓΝΗ) Σοφία Αγγελάκη. Για την Ελλάδα, τα αντίστοιχα ποσοστά θνησιμότητας ήταν 64,5 ανά 100.000 κατοίκους το 2020, ανέφερε η κ. Αγγελάκη, ενώ σημείωσε ότι παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, δεν έχει βελτιωθεί η έκβαση των ασθενών στην ίδια κλίμακα που αυτό έχει επιτευχθεί σε άλλους καρκίνους. Πρόσθεσε ότι η σταθμιζόμενη, με βάση την ηλικία, πενταετής επιβίωση των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα είναι περίπου 10-20% στις περισσότερες από 61 χώρες που συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση CONCORD-3, εξαιρετικά χαμηλότερη σε σύγκριση με την πενταετή επιβίωση σε άλλους καρκίνους, όπως για παράδειγμα του καρκίνου του μαστού, που φτάνει το 90%. Η κ. Αγγελάκη αναφέρθηκε ειδικότερα στον προσυμπτωματικό έλεγχο, αναδεικνύοντας τις προκλήσεις στην επιτυχή εφαρμογή του και υπογραμμίζοντας ως βασική προτεραιότητα τη στόχευση ατόμων με υψηλότερο ρίσκο.


Ζωή Γραμματόγλου, πρόεδρος Συλλόγου Καρκινοπαθών, Εθελοντών, Φίλων και Ιατρών Αθηνών (Κ.Ε.Φ.Ι.)

Η πανδημία είχε επιπτώσεις στην πρόληψη αλλά και στην έγκαιρη αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο, υπογράμμισε στην τοποθέτησή της η πρόεδρος του Συλλόγου Καρκινοπαθών, Εθελοντών, Φίλων και Ιατρών Αθηνών (Κ.Ε.Φ.Ι.) Ζωή Γραμματόγλου. Ο καρκίνος είναι η πρώτη αιτία θανάτου στην Ελλάδα, με 68.000 νέα περιστατικά της νόσου να διαγιγνώσκονται ετησίως, ενώ 33.000 χιλιάδες καρκινοπαθείς χάνουν τη ζωή τους, ανέφερε χαρακτηριστικά η πρόεδρος του Κ.Ε.Φ.Ι. Σύμφωνα με την κ. Γραμματόγλου, επιστημονικές μελέτες επισημαίνουν πως η υστέρηση που καταγράφηκε σε προληπτικές εξετάσεις θα έχει ως αποτέλεσμα στο επόμενο χρονικό διάστημα την αύξηση του ποσοστού διαγνώσεων πιο προχωρημένων καρκίνων σε επίπεδο που μπορεί να αγγίξει το 15%. Eπίσης, πρόσθεσε ότι η πολιτεία οφείλει να δώσει περισσότερη έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, καθώς κατά την άποψή της μια τέτοια επένδυση αποτελεί επένδυση στην άμυνα της χώρας.

Thomas Hofmarcher, οικονομολόγος με ειδίκευση στην Υγεία, Σουηδικό Ινστιτούτο Οικονομικών της Υγείας (IHE)

Πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα, μόνο το 10-20% των ασθενών παραμένει στη ζωή, σύμφωνα με τον οικονομολόγο με ειδίκευση στην Υγεία του Σουηδικού Ινστιτούτου Οικονομικών της Υγείας (IHE) Thomas Hofmarcher, ο οποίος αναφέρθηκε και στο αισιόδοξο στοιχείο ότι τα τελευταία 10 χρόνια οι θεραπείες έχουν βελτιωθεί πολύ, ιδίως σε περιπτώσεις προχωρημένου σταδίου μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα (NSCLC). Το ερώτημα, σύμφωνα με τον κ. Hofmarcher, είναι αν οι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε αυτές τις θεραπείες, και στο πλαίσιο αυτό αναφέρθηκε στην έκθεση που έχει συντάξει με τους καθηγητές Peter Lindgren και Nils Wilking “Diagnosed but not treated: How to improve patient access to advanced non-small cell lung cancer treatment in Europe”. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε για την Ελλάδα, από το 2014 έως το 2016 το συνολικό ποσοστό θεραπείας με φάρμακα ήταν περίπου 60%, κατάσταση που βελτιώθηκε λίγο από το 2018 έως το 2020, οπότε υπολογίζεται ότι περίπου 70% των ασθενών υποβλήθηκαν σε θεραπεία. Διαπιστώνονται επίσης χαμηλά ποσοστά σύγχρονων θεραπευτικών επιλογών, χωρίς τις οποίες είναι δύσκολο να βελτιωθεί η κλινική εξέλιξη των ασθενών, ανέφερε ο κ. Hofmarcher.

Πάρις Κοσμίδης, διευθυντής της Β’ Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής, Νοσοκομείο «Υγεία», πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO)

Η διαχείριση του καρκίνου του πνεύμονος απαιτεί πολυεπίπεδη προσπάθεια και συνεργασία πολλών φορέων στο πλαίσιο μιας εθνικής στρατηγικής προσαρμοσμένης στα δεδομένα της ευρωπαϊκής δράσης, υπογράμμισε ο διευθυντής της Β’ Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Υγεία» και πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO) Πάρις Κοσμίδης. Εξήγησε ότι πρέπει να είναι συνδεδεμένα ως κρίκοι της ίδιας αλυσίδας η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση, η συνεργασία ειδικών για θεραπευτικές αποφάσεις, η διενέργεια ελέγχου και η ανάλυση του μοριακού αποτυπώματος των ασθενών, η ευέλικτη ισότιμη πρόσβαση σε μηχανήματα και φάρμακα, η συνεχής υποστήριξη των ασθενών και των συγγενών τους και, τελικά, η ανακουφιστική φροντίδα στο τέλος της ζωής. Ο κ. Κοσμίδης αναφέρθηκε επίσης στην πολιτική βούληση και πρόσθεσε ότι η παραπάνω αλυσίδα θα είναι αποτελεσματική μόνο με πολιτικό σχεδιασμό, που θα βασίζεται στην ανάλυση της καταγραφής των περιστατικών καρκίνου πανελλαδικά.

Μίνα Γκάγκα, αναπληρώτρια υπουργός Υγείας

Για ένα σχέδιο αντιμετώπισης του καρκίνου με τον ίδιο τον ασθενή στο επίκεντρο μίλησε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Μίνα Γκάγκα, φέρνοντας παραδείγματα και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η κ. Γκάγκα έδωσε έμφαση στη βελτίωση της πρόληψης, που θα πρέπει να ξεκινάει από το σχολείο σε ό,τι αφορά, μεταξύ άλλων, το κάπνισμα και την παιδική παχυσαρκία. Η καλύτερη πρόληψη μειώνει και τις δαπάνες υγείας, τόνισε η αναπλ. υπουργός και έδωσε έμφαση στη μείωση της ανισότητας ως προς την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Έκανε επίσης αναφορά στους παιδικούς και εφηβικούς καρκίνους και υπογράμμισε τη δυνατότητα, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, να ολοκληρωθεί και στην Ελλάδα το εθνικό μητρώο καρκίνου, μαζί με τον ψηφιακό φάκελο για κάθε ασθενή. Έχουν προκριθεί 10 νοσοκομεία ογκολογικής φροντίδας –που μπορεί να γίνουν και 12– και η φροντίδα αυτή θα συμπληρώνεται με τη βοήθεια της τηλεϊατρικής, ανέφερε η κ. Γκάγκα. Τέλος, μίλησε για τα ογκολογικά συμβούλια, τη διασύνδεση μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών για τον καρκίνο, την παρηγορητική ή υποστηρικτική φροντίδα και την ακτινοθεραπεία, τομείς στους οποίους έχουν γίνει ή πρόκειται να γίνουν σημαντικά βήματα, όπως είπε.

Φλώρα Μπακοπούλου, πρόεδρος, Επιτροπή Αξιολόγησης και Αποζημίωσης Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης, Υπουργείο Υγείας, αναπλ. καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Στο έργο της Επιτροπής Αξιολόγησης και Αποζημίωσης Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης εστίασε η πρόεδρος της Επιτροπής και αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Φλώρα Μπακοπούλου. Η κ. Μπακοπούλου αναφέρθηκε στα βασικά κριτήρια αξιολόγησης των φαρμάκων και επεσήμανε ότι έχει γίνει πρόοδος όσον αφορά τον αριθμό φαρμάκων που εγκρίνονται, μέσα από την αύξηση της παραγωγικότητας του έργου της Επιτροπής. Έκανε ιδιαίτερη αναφορά στα καινότομα φάρμακα και τα νέα αντικαρκινικά φάρμακα με θετική γνωμοδότηση και έδωσε έμφαση στη βελτίωση και επίσπευση της πρόσβασης των ασθενών σε νέα φάρμακα και καινοτόμους θεραπείες, καθώς και στις σχετικές προκλήσεις.

Γεώργιος Πενθερουδάκης, διατελέσας καθηγητής Ογκολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Στο μέλλον της κλινικής πρακτικής για τον καρκίνο στην Ευρώπη αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, ο διατελέσας καθηγητής Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γεώργιος Πενθερουδάκης. Τόνισε ότι σήμερα χρησιμοποιούνται σχεδόν 80 φάρμακα βάσει συγκεκριμένων βιοδεικτών του κάθε καρκίνου, σε σχέση με μια δεκαετία πριν που ήταν 20. Επεσήμανε ότι απέχουμε ακόμα από την εξατομικευμένη ιατρική και ότι σήμερα βαδίζουμε προς μια «στρωματοποιημένη» ιατρική, στο πλαίσιο της οποίας εξήγησε την έννοια της «μοριακής φωλιάς», του εντοπισμένου δηλαδή μέρους κάθε όγκου το οποίο θα στοχεύουν τα φάρμακα, καθώς και το πώς όλοι οι συνήθεις όγκοι θα γίνουν ένα σύνολο «σπάνιων» όγκων, ο καθένας τους με πολύ συγκεκριμένα μοριακά χαρακτηριστικά. Ο κ. Πενθερουδάκης μίλησε για τις υγρές βιοψίες και έδωσε έμφαση στον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), εξηγώντας ότι η AI μπορεί σήμερα να κάνει πολλά πράγματα στο επίπεδο της πρόληψης και της θεραπείας, δεν έχουμε όμως φτάσει στο σημείο όπου αυτή θα μπορεί να υποκαθιστά τον γιατρό, ο ρόλος της δηλαδή παραμένει συμπληρωματικός.

Κώστας Αθανασάκης, οικονομολόγος με ειδίκευση στην Υγεία, επίκουρος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας, Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας, Σχολή Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Στην αξία των δαπανών υγείας ως κοινωνικής επένδυσης εστίασε την ομιλία του ο οικονομολόγος με ειδίκευση στην Υγεία και επίκουρος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας του Τμήματος Πολιτικών Δημόσιας Υγείας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής Κώστας Αθανασάκης. Ανέφερε ως κινητήριες δυνάμεις των δαπανών υγείας τη δημογραφία (π.χ. γηράσκων πληθυσμός), την επιδημιολογία και την τεχνολογία της υγείας. Τόνισε ότι η βελτίωση της υγείας του πληθυσμού συμβάλλει και στην οικονομική ανάπτυξη και σημείωσε ότι το 75% της αύξησης του προσδόκιμου ζωής οφείλεται στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην υγεία, ενώ στις νέες τεχνολογίες οφείλεται το 68% της αύξησης των δαπανών υγείας. Η αποτελεσματικότητα των δαπανών υγείας προσφέρει επιπλέον έτη ζωής σε έναν πληθυσμό, εξήγησε ο κ. Αθανασάκης, φέρνοντας παραδείγματα από την Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.  

Ravinder Dhawan, vice president outcomes research, Merck Research Labs (MRL)

Στον ρόλο των δεδομένων στην ογκολογία εστίασε κατά την ομιλία του ο vice president of outcomes research της Merck Research Labs (MRL) Ravinder Dhawan. Αναφέρθηκε στα βήματα που γίνονται στην ογκολογία από τη σκοπιά του ασθενούς καθώς και στο ψηφιακό επίπεδο. Μίλησε επίσης για τις θεραπείες βάσει βιοδεικτών και τους νέους τρόπους έγκαιρης διάγνωσης και αναφέρθηκε σε μια πιο ομαδική προσέγγιση όσον αφορά την παροχή των υπηρεσιών και πιο ολοκληρωμένα μοντέλα φροντίδας των ασθενών. Ο κ. Dhawan μίλησε για τους νέους τρόπους εξασφάλισης της πρόσβασης των ασθενών στα φάρμακα μέσω της βελτίωσης των μηχανισμών πληρωμής και αποζημίωσης. Αναφέρθηκε ακόμη στο πώς τα δεδομένα βοηθούν στην ανάπτυξη νέων πρωτοκόλλων υποστήριξης και φροντίδας. Τα δεδομένα είναι το νέο σκληρό νόμισμα, είπε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος της Merck Research Labs, προσθέτοντας ότι μας επιτρέπουν να έχουμε μεγαλύτερη διαφάνεια. Τα δεδομένα μπορούν να εξασφαλίσουν καλύτερη ποιότητα με χαμηλότερο κόστος και αυτό είναι κάτι που μάθαμε και στην πανδημία της covid-19, τόνισε.

Ηλίας Αθανασιάδης, παθολόγος ογκολόγος, διευθυντής Ογκολογικής Κλινικής &Μ.Η.Θ., «ΜΗΤΕΡΑ»

Πήραμε μαθήματα από την covid-19 για τη μάχη κατά του καρκίνου, επεσήμανε μεταξύ άλλων ο παθολόγος ογκολόγος και διευθυντής της Ογκολογικής Κλινικής &Μ.Η.Θ. του «ΜΗΤΕΡΑ» Ηλίας Αθανασιάδης. Είπε ότι η αντιμετώπιση του καρκίνου πρέπει να γίνει προτεραιότητα για την πολιτεία, όπως το “War against cancer” στις ΗΠΑ ή η αντίστοιχη στρατηγική της Γαλλίας. Επεσήμανε ότι η ψηφιοποίηση και τα κέντρα αναφοράς μάς οδηγούν σε ένα αποτελεσματικότερο σύστημα υγείας, το οποίο μπορεί να είναι και αποκεντρωμένο. Σημείωσε πως σε αυτό το πλαίσιο προάγεται επίσης η κοινωνική δικαιοσύνη και η συμμετοχή της κοινωνίας. Η ευκαιρία για την καταπολέμηση του καρκίνου είναι πριν από τη διάγνωση, στο «χτίσιμο» της υγείας, υπογράμμισε ο κ. Αθανασιάδης. Η χώρα έχει το κατάλληλο δυναμικό και προσφέρεται για επένδυση στις κλινικές δοκιμές και τα νέα φάρμακα, είπε κλείνοντας.

Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα, παθολόγος ογκολόγος, πρόεδρος ΔΣ, Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ)

Τα τέσσερα σημεία απόλυτης προτεραιότητας που θέτει η ΕΟΠΕ για τα επόμενα χρόνια ανέδειξε από το βήμα του συνεδρίου η πρόεδρος του ΔΣ της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα:

  1. Η καταγραφή/ψηφιοποίηση στην υγεία και την ογκολογία, με τη δημιουργία Μητρώου καρκίνου και Ηλεκτρονικού Φακέλου Ογκολογικού Ασθενούς (ΗΦΟΑ), πάντα σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας.
  2. Η εδραίωση κουλτούρας και πραγματικότητας πρόληψης –τουλάχιστον σε όλους τους καρκίνους που μπορούν να προληφθούν–, που σε συνδυασμό με καλές συνήθειες μπορεί να σώσει ζωές.
  3. Τα ογκολογικά φάρμακα. Η κ. Σαριδάκη σημείωσε πως έχουν γίνει βήματα ως προς τη δυνατότητα πρόσβασης σε καινοτόμα φάρμακα, αλλά ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης τόσο ως προς τη συνταγογράφηση αλλά και ως προς το σύστημα ηλεκτρονικής προέγκρισης. Σε αυτό το πλαίσιο, αναφέρθηκε και στη στενή συνεργασία με τον ΕΟΠΥΥ.
  4. Ο έλεγχος βιοδεικτών, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη σωστή ογκολογική θεραπεία και στο πλαίσιο της ίσης πρόσβασης όλων σε όλα, δεν μπορεί να μην είναι ενταγμένος στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση (ΗΣ), όπως εξήγησε.

Τέλος, η κ. Σαριδάκη τόνισε ότι το Υπουργείο Υγείας πρέπει να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες ώστε να έρθουν στην Ελλάδα τα νέα covid φάρμακα που μπορούν να προστατέψουν τους ογκολογικούς ασθενείς στη φάση αυτήν της άρσης των μέτρων και να αξιοποιήσουμε τα τεράστια βήματα που έγιναν στην Ελλάδα για την πανδημία της covid στην αντιμετώπιση της πανδημίας του καρκίνου.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Η μετφορμίνη θα μπορούσε να συμβάλλει στην αντιμετώπιση του καρκίνου στον πνεύμονα [μελέτη]
Α. Γεωργιάδης: Όλες μας οι μεταρρυθμίσεις έχουν στόχο να δουλέψει καλύτερα το δημόσιο σύστημα υγείας
Ποια είναι τα οφέλη της λεβάντας στην υγεία