Με πρόσφατες ανακοινώσεις τους o ECDC και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έκρουσαν καμπανάκι για την εξάπλωση του κουνουπιού "ασιατικός τίγρης" (Aedes albopictus) στην Ευρώπη και τον κίνδυνο να μεταφέρει στους ανθρώπους επικίνδυνους μολυσματικούς ιούς, όπως chikungunya, δάγκειου πυρετού, κίτρινου πυρετού, Ζίκα και του ιού του Δυτικού Νείλου. Επιδημιολόγοι και στην Ελλάδα προειδοποιούν πως είναι θέμα χρόνου να μας απασχολήσουν ασθένειες με διαβιβαστές κουνούπια, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται στη γηραιά ήπειρο.

Ένας από τους πλέον ειδικούς σε διεθνές επίπεδο σε θέματα καταπολέμησης κουνουπιών, ο βιολόγος δρ Σπύρος Μουρελάτος (φωτογραφία), επικεφαλής της "Οικοανάπτυξης" και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Καταπολέμησης Κουνουπιών (EMCA), χαρτογραφεί για το iatronet.gr την σημερινή κατάσταση, η οποία επί του παρόντος δεν δείχνει ανησυχητική για την Ελλάδα. Εξηγεί πως η Κεντρική και Δυτική Ευρώπη ανησύχησαν λόγω ζέστης και πρώιμης όχλησης από κουνούπια, κάτι που δεν ισχύει για τη χώρα μας, η οποία φαίνεται πως έχει κερδίσει φέτος ένα μήνα, λόγω χαμηλών θερμοκρασιών, παρά τις πολλές βροχοπτώσεις του περασμένου διαστήματος.

Οι μέχρι τώρα δειγματοληψίες στο πλαίσιο του δικτύου παρακολούθησης για τον ιό του Δυτικού Νείλου στην Κεντρική Μακεδονία - όπου καταγράφεται η συντριπτική πλειοψηφία των κρουσμάτων πανελλαδικά - δείχνουν χαμηλή οροθετικότητα σε σύγκριση με την περσινή χρονιά, που ήταν η τρίτη χειρότερη ιστορικά, με 32 θανάτους.

Τι δείχνουν οι πρώτες αιμοληψίες

Η διαδικασία αιμοληψιών και ανάλυσης των δειγμάτων έχει ξεκινήσει και φέτος στο πλαίσιο των εντομολογικών δικτύων και των δικτύων παρακολούθησης για την κυκλοφορία του ιού του Δυτικού Νείλου που έχει εγκαταστήσει και λειτουργεί από το 2010 η "Οικοανάπτυξη". Κάθε μήνα πραγματοποιούνται κύκλοι αιμοληψιών σε κοτόπουλα νεαρής ηλικίας, ενώ η ανάλυση της οροθετικότητας γίνεται στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων της Κτηνιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, με υπεύθυνο τον αναπληρωτή καθηγητή Χρυσόσοτομο Δόβα, στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ, με υπεύθυνο τον καθηγητή Ιωάννη Βόντα και το νεοσυσταθέν μοριακό και βιοχημικό εργαστήριο της εταιρίας.

Στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για την περίοδο 16/05 έως 25/06, το 2023 καταγράφηκε θετικότητα 1,6% από ένα συνολικό αριθμό 182 δειγμάτων ακμαίων κουνουπιών, έναντι θετικότητας 4% από έναν αριθμό 299 δειγμάτων για το 2022. Αντίστοιχα, σε οικόσιτα ορνίθια ηλικίας κάτω των 6 μηνών το 2023 καταγράφηκε οροθετικότητα 2% σε 45 οικισμούς, έναντι οροθετικότητας 11% σε 53 οικισμούς για το 2022. Αναφορικά με την όχληση, οι πληθυσμοί των κουνουπιών κινούνται χωρίς εξάρσεις και υφέσεις και κοντά στο μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.

"Παρά τις βροχοπτώσεις του προηγούμενου διαστήματος, είχαμε χαμηλότερες θερμοκρασίες. Τώρα που αυξάνεται η θερμοκρασία, προφανώς θα ‘φορτώσει’ το σύστημα, αλλά έχουμε ήδη κερδίσει ένα μήνα", λέει ο κ. Μουρελάτος, προσθέτοντας πως οι μέχρι στιγμής ενδείξεις προϊδεάζουν για μειωμένη κυκλοφορία του ιού τους επόμενους μήνες, χωρίς ωστόσο να προδικάζει την εξέλιξη.

Όπως εξηγεί, στην εύκρατη ζώνη, όπου ανήκει και η Ελλάδα, η ενεργή μετάδοση γίνεται κυρίως τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Είναι η φάση της επιζωοτίασης, στην οποία τα μολυσμένα κουνούπια που έχουν πάρει το παθογόνο από τα πουλιά, θα τσιμπήσουν τους ανθρώπους. Έχει προηγηθεί η φάση της ενδοζωοτίασης (το παθογόνο μεταφέρεται μεταξύ πουλιών και κουνουπιών) την άνοιξη, η οποία σε συνάρτηση κυρίως με την θερμοκρασία μπορεί να ανεβάσει ή όχι την συγκέντρωση.

Γιατί ανησυχεί η Ευρώπη

Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου το κουνούπι "τίγρης" ενδημεί εδώ και χρόνια και υπάρχουν ούτως ή άλλως ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη κουνουπιών, στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη τέτοιες συνθήκες διαμορφώθηκαν φέτος λόγω ζέστης. "Είχαν ψηλές θερμοκρασίες, πρώιμη όχληση από κουνούπια, αυτό αύξησε τα επίπεδα ανησυχίας και χτύπησαν καμπανάκι", λέει ο βιολόγος, ο οποίος βρέθηκε τις προηγούμενες μέρες στο Λονδίνο και βίωσε και ο ίδιος το ασυνήθιστο για την εποχή φαινόμενο της όχλησης από κουνούπια. Αντίθετα, επαναλαμβάνει, η Ελλάδα είχε χαμηλότερες θερμοκρασίες και χαμηλότερο επίπεδο κινδύνου.

"Μπορεί να υπάρχει μια ανησυχία, αλλά δεν αφορά εμάς επί του παρόντος. Μελλοντικά μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα", σημειώνει, προσθέτοντας πως η εξέλιξη της επόμενης περιόδου θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες του φθινοπώρου. "Πέρυσι ξεκίνησε νωρίς το φαινόμενο, πήγε στη διάρκεια του καλοκαιριού και επιμηκύνθηκε το φθινόπωρο λόγω ψηλών θερμοκρασιών μέχρι τον Οκτώβριο. Γι αυτό και είχαμε πολλά περιστατικά ανθρώπινων κρουσμάτων και εγκεφαλίτιδων", εξηγεί.

Τα πρωτόκολλα για ζίκα, chikungunya, δάγκειο

Τα δεδομένα αυτά ισχύουν για τον ιό του Δυτικού Νείλου. Οι άλλοι ιοί, για τους οποίους προειδοποιούν το ECDC και ο ΠΟΥ, αποτελούν εν δυνάμει απειλές, για τις οποίες ισχύουν πρωτόκολλα παρέμβασης. "Έχουμε έναν διαβιβαστή, το κουνούπι ‘τίγρης’, ο οποίος είναι αρκετά ικανός, ιδιαίτερα για την chikungunya και για τον δάγκειο πυρετό - όχι τόσο για τον ζίκα και τον κίτρινο πυρετό- αλλά δεν έχουμε τον ιό. Δεν υπάρχει δεξαμενή του σε ζώα, αλλά στους ανθρώπους", εξηγεί ο κ.Μουρελάτος και συμπληρώνει: "Άρα, η δυνητική απειλή είναι να έρθει κάποιος από την Ινδία, το Πακιστάν, τη Νότια Αμερική ή την Καραϊβική, που είναι φορέας του ιού, να τον τσιμπήσουν κουνούπια τίγρεις και μετά αυτά να τσιμπήσουν τον γείτονά του". Τέτοιες περιπτώσεις καταγράφηκαν πέρυσι στη Γαλλία, με τοπικές συρροές δάγκειου πυρετού.

Σε αυτές τις περιπτώσεις τα πρωτόκολλα προβλέπουν επιθετική κουνουποκτονία (ακμαιοκτονία και προνυμφοκτονία) στον τόπο κατοικίας του φορέα/ασθενή ή και στο νοσοκομείο, αν νοσηλεύεται, ενώ τοποθετούνται και παγίδες.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Κίρρωση ήπατος: Όσα πρέπει να γνωρίζετε
Γιατί υπάρχει τόσο στρες στις γιορτές
Δωμάτιο Snoezelen - Μία καινοτόμος θεραπευτική παρέμβαση για ασθενείς με άνοια