Μπλόκο στην απόφαση του υπουργού Υγείας και της αναπληρώτριας υπουργού Υγείας με τίτλο «Καθορισμός περιεχομένου εντύπου “Ιστορικό αιμοδότη”» (Β΄ 36/10.1.2022), στο μέρος που αφορά τον εκ νέου καθορισμό των περιπτώσεων αποκλεισμού από την αιμοδοσία, βάζει απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ( ΣτΕ Δ΄ 540/2025: Αιμοδοσία. Λόγοι αποκλεισμού. Λόγοι συνδεόμενοι με τη σεξουαλική συμπεριφορά).

Η συγκεκριμένη υπουργική απόφαση, όσον αφορά το νέο έντυπο "Ιστορικό Αιμοδότη" δεν θεσπίζει κανένα σχετικό χρονικό περιορισμό παρά τις σχετικές εισηγήσεις για τρίμηνη απαγόρευση που είχε προτείνει η «Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+» και για δωδεκάμηνη απαγόρευση που είχε προτείνει η  Συμβουλευτική Επιτροπή Αιμοδοσίας (αντί της καθολικής που ίσχυε μέχρι τώρα). 

Στο νέο έντυπο δεν συμπεριλήφθηκε, παρότι προτάθηκε από τη Συμβουλευτική Επιτροπή Αιμοδοσίας και την υιοθέτησή της από το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας, κανένας χρονικός αποκλεισμός από την αιμοδοσία στους MSM (Men Sex Men-άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες) ή στις γυναίκες που έχουν σεξουαλική επαφή με MSM.

Συγκεκριμένα, η επιστημονική επιτροπή είχε προτείνει μεταξύ άλλων να αποκλείονται από την αιμοδοσία :

  1.  Όποιος άνδρας έχει έστω και μια σεξουαλική επαφή με άνδρα τους τελευταίους 12 μήνες (MSM)
  2. Όποια γυναίκα έχει έστω μια σεξουαλική επαφή με MSM (άνδρα που έχει σεξουαλική επαφή με άνδρα),  τους τελευταίους 12 μήνες.

Η πρόταση υιοθετήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας και απεστάλη στον τότε υπουργό Yγείας.

Ταυτόχρονα η επιτροπή που συστάθηκε για την μελέτη και καταπολέμηση των διακρίσεων κατά της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ είχε προτείνει την απαγόρευση αιμοδοσίας για όσους και όσες είχαν σεξουαλική επαφή τους προηγούμενους τρεις μήνες με άτομο ή άτομα που ανήκουν σε κοινότητες όπου ο ιός HIV εντοπίζεται στατιστικά σε υψηλότερο ποσοστό από τον μέσο όρο, όπως προκύπτει από τα επιδημιολογικά δεδομένα Αυτό αναφέρεται στην «ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΛΟΑΤΚΙ+» που υιοθετήθηκε από τον Πρωθυπουργό. 

Οι οδηγίες ΕΚ 2002/98 & 2004/33 αναφέρουν ότι σεξουαλική δραστηριότητα/συμπεριφορά των MSM ενέχει κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων που μπορούν να μεταδοθούν μέσω του αίματος και προτρέπει τα Κράτη Μέλη να θεσπίσουν αυστηρότερους κανόνες βάσει των επιδημιολογικών δεδομένων της κάθε χώρας και της οργάνωσης της αιμοδοσίας της. 

Μπορεί κάποιος εύκολα να ανατρέξει στα εκάστοτε δεδομένα του ΕΟΔΥ (Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας). 

Η κάθε χώρα λοιπόν, οφείλει να προσαρμοστεί βάσει των παραπάνω παραμέτρων.

Κατά το διάστημα που συντάχθηκε η επιστημονική εισήγηση σε 9 χώρες της Ε.Ε εφαρμοζόταν αποχή 12 μηνών, σε άλλες 5 μηνών, και σε Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία, Καναδά και ΗΠΑ αποχή 3 μηνών. Αυτά τα δεδομένα επαναξιολογούνται κάθε 1-2 έτη περίπου και αλλάζουν προς τα κάτω ή και προς τα πάνω.

Το σκεπτικό του ΣτΕ που ακυρώνει την υπουργική απόφαση αναφέρει μεταξύ άλλων: "Εφ’ όσον, όμως, η γνωμοδότηση της Συμβουλευτικής Επιτροπής Αιμοδοσίας στηρίζεται στην ανάλυση των επιδημιολογικών δεδομένων της χώρας, επιστημονικών δεδομένων, καθώς και των δεδομένων σχετικά με την οργάνωση του εθνικού συστήματος αιμοδοσίας, η νέα ρύθμιση των περιπτώσεων αποκλεισμού που εισάγεται με την προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση, με την οποία, κατ’ απόκλιση από τη γνωμοδότηση της Επιτροπής, δεν προβλέπεται κανένας περιορισμός ως προς την καταλληλότητα για αιμοδοσία των ανδρών που έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρα κατά τους τελευταίους δώδεκα μήνες (και των γυναικών που έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρα που είχε σεξουαλική επαφή με άνδρα κατά τους τελευταίους δώδεκα μήνες), χωρίς να προκύπτει ότι ελήφθησαν υπόψη άλλες γνωμοδοτήσεις, επιστημονικές μελέτες ή αναφορές επιδημιολογικών δεδομένων, δεν έχει θεσπιστεί νομίμως."

Επιστήμονες αναφέρουν ότι δεν  μπορείς να αγνοείς τους επιστήμονες υγείας για τα θέματα υγείας της χώρας οι οποίοι είναι ο μονόδρομος για να προστατεύσεις την υγεία των ασθενών.

Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Yγείας οφείλει να εφαρμόσει την απόφαση του ΣτΕ (δηλαδή κατάργηση της υπουργικής απόφασης) και μετά να ζητήσει εκ νέου να λάβει εισήγηση από το θεσμικό του φορέα που είναι το Ε.ΚΕ.Α και τη συμβουλευτική Επιτροπή Αιμοδοσίας αυτού. 

Μοριακός έλεγχος αίματος

Ο μοριακός έλεγχος του αίματος συνέβαλε σημαντικά στη μείωση της περιόδου του «παραθύρου» μετάδοσης των λοιμώξεων HIV, ηπατίτιδας C, ηπατίτιδας B, αλλά δεν την έχει μηδενίσει. Το παθογόνο που βρίσκεται στη μονάδα αίματος που έχει προσφερθεί από αιμοδότη που βρίσκεται στην περίοδο του «παραθύρου» (δηλαδή από όταν μολύνθηκε ο αιμοδότης μέχρι να δώσει αίμα), δεν θα μπορέσει να ανιχνευθεί. Το «παράθυρο» είναι πολύ μικρό (λίγες ημέρες) και διαφορετικό για τον κάθε ιό.

Για το λόγο αυτό εφαρμόζονται περαιτέρω δικλείδες ασφαλείας όπως η συμπλήρωση του εντύπου του αιμοδότη μαζί με συνέντευξη που δίνει ο αιμοδότης στο γιατρό. 

Σημαντικό είναι επίσης να υπάρχει Κεντρική Διαχείριση Αίματος στη χώρα (τώρα εφαρμόζεται από πέρσι πιλοτικά στην Αττική), να είναι οι αιμοδότες τακτικοί και εθελοντές και όχι κάτω από πίεση όπως είναι το συγγενικό και φιλικό περιβάλλον, να εφαρμοστεί ενιαία θεσμοθετημένη συνέντευξη από τον ιατρό στον αιμοδότη, να υπάρχει ενιαίο πληροφοριακό σύστημα που θα συνδέει όλες τις αιμοδοσίες της χώρας, να υπάρξει εκπαίδευση του πληθυσμού ειδικά μέσα από τα σχολεία και άλλα. 

Η χώρα μας έχει κάνει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια και δεν πρέπει να κάνουμε βήματα πίσω.

Πρωταρχικός στόχος να αυξηθεί και να σταθεροποιηθεί σε υψηλά επίπεδα η Εθελοντική Αιμοδοσία

Από την αρχή της δημιουργίας των υπηρεσιών αιμοδοσίας σε όλο τον κόσμο, η βασική ιδέα «θέσφατο» στην προσέλκυση  αντιπροσωπεύεται από το  σύνθημα «Δώσε Αίμα – Σώσε ζωές» και διάφορες παραλλαγές του, σύνθημα το οποίο εμπεριείχε πάντα την υπόνοια της συνεχούς ανάγκης για αίμα και της έλλειψης  του. Ωστόσο, την πρώτη δεκαετία της νέας χιλιετίας, υπήρξε διεθνώς μια ραγδαία αλλαγή σε αυτήν τη φιλοσοφία και μια στροφή  γύρω από τα θέματα που αφορούσαν την επάρκεια  αίματος.

Σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, η μεγαλύτερη πρόκληση παραμένει η ανάγκη συλλογής επαρκούς και ασφαλούς αίματος από εθελοντές, μη αμειβόμενους αιμοδότες, προκειμένου να καλυφθούν οι διαρκώς  αυξανόμενες ανάγκες υγείας. Ωστόσο, στον ανεπτυγμένο κόσμο, οι πρόσφατες προκλήσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπα τα συστήματα αιμοδοσίας, είναι πιο σύνθετες και αλλάζουν διαρκώς. Η διαχείριση των πλεοναζόντων πολλές φορές, αλλά σε κάθε περίπτωση ευμετάβλητων αποθεμάτων αίματος έχει βρεθεί στο επίκεντρο των συζητήσεων, διαμορφώνοντας σε σημαντικό βαθμό τις όποιες στρατηγικές προσέγγισης/ευαισθητοποίησης  των εθελοντών αιμοδοτών, οδηγώντας σε νέες πρακτικές και διαδικασίες προσέλκυσης.

Για να μπορέσουμε να επαναπροσδιορίσουμε τη φιλοσοφία πάνω στην οποία βασίζονται όλες οι δράσεις προσέλκυσης/ευαισθητοποίησης των εθελοντών αιμοδοτών ξεπερνώντας  τη μέχρι σήμερα κυρίαρχη αντίληψη  της επείγουσας ανάγκης όλων των αιμοληψιών από όλους τους δυνητικά κατάλληλους αιμοδότες, θα απαιτηθούν αλλαγές τόσο σε πολιτιστικό όσο και οργανωτικό επίπεδο. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε να συνδυάσουμε  αποτελεσματικές δράσεις και επάρκεια αίματος  καθιστώντας βιώσιμο το σύστημα αιμοδοσίας τη νέα δεκαετία.

Αρα, η αποτελεσματική εφαρμογή μιας εθνικής στρατηγικής για την αιμοδοσία απαιτεί και την ύπαρξη ενός Εθνικού προγράμματος επιμόρφωσης και εκπαίδευσης όλων των εμπλεκομένων στη διαδικασία της αιμοδοσίας.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ψηφιακά προγράμματα τραγουδιού ενισχύουν τη διάθεση και την ευεξία απομονωμένων ανθρώπων
Μητσοτάκης: Ρύθμιση για αναγνώριση ιατρικής ειδικότητας στις ΗΠΑ
Lavipharm: Δυναμική ανάπτυξη το 2024 παρά τις προκλήσεις