Τεράστια ποσά δαπανώνται ετησίως για την έρευνα γύρω από τα εναλλακτικά προϊόντα και την επίπτωσή τους στην δημόσια υγεία. Τα τελευταία χρόνια, οι εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία οδήγησαν στη δημιουργία μιας νέας κατηγορίας εναλλακτικών προϊόντων χωρίς καύση, τα σακουλάκια νικοτίνης (nicotine pouches) ώστε να έχουν οι καπνιστές που δεν διακόπτουν, μια ακόμη επιλογή που θα μπορούσε να τους απομακρύνει από αυτό. Ωστόσο, οι παρανοήσεις γύρω από τη χρήση αυτών των προϊόντων εξακολουθούν να είναι έντονες, γεγονός που δημιουργεί πολλά ερωτηματικά όχι μόνο στους καταναλωτές αλλά και στους ειδικούς.

Το αποτέλεσμα της καύσης του τσιγάρου

Η βασική αιτία των βλαβερών συνεπειών του τσιγάρου δεν είναι η ίδια η νικοτίνη, αλλά η καύση του καπνού που παράγει πάνω από 6.000 χημικές ουσίες, εκ των οποίων περίπου οι 100 έχουν χαρακτηριστεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ – FDA – ως βλαβερές ή δυνητικά βλαβερές και σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα, καρδιαγγειακών και αναπνευστικών ασθενειών.

Η πίσσα που απελευθερώνεται από την καύση του τσιγάρου δεν είναι απλώς μια ουσία, αλλά ένα εξαιρετικά πολύπλοκο μείγμα χιλιάδων διαφορετικών χημικών ενώσεων. Στην ουσία, η πίσσα είναι το υπόλειμμα των στερεών και υγρών σωματιδίων από τον καπνό του τσιγάρου, μετά την αφαίρεση του νερού και της νικοτίνης. Παρά τη συνωνυμία, δεν είναι η ίδια με την πίσσα που χρησιμοποιείται στην ασφαλτόστρωση.

Η νικοτίνη είναι εθιστική και όχι ακίνδυνη και η υπερβολική κατανάλωσή της μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες. Από την άλλη πλευρά όμως, δεν αποτελεί, τη βασική αιτία των ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα. Παρόλα αυτά, επειδή για δεκαετίες η λήψη νικοτίνης ήταν συνυφασμένη με το τσιγάρο, πολλοί καταναλωτές αλλά και ειδικοί, συγχέουν τις βλαβερές συνέπειες της καύσης του καπνού με τη νικοτίνη.

Ο ρόλος της ενημέρωσης

Όσο αυξάνεται η διάθεση των εναλλακτικών προϊόντων, καθίσταται σημαντική η ενημέρωση των καταναλωτών, προκειμένου οι ενήλικοι καπνιστές να είναι σε θέση να λάβουν σωστές αποφάσεις. Σήμερα, αρκετοί ενήλικοι καπνιστές βομβαρδίζονται από συγκεχυμένες και αντικρουόμενες πληροφορίες αναφορικά με τα εναλλακτικά προϊόντα που προέρχονται κυρίως από μη αξιόπιστες πηγές που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Έρευνα έχει δείξει ότι το 80% των καπνιστών που έχουν στραφεί σε εναλλακτικά προϊόντα, επιβεβαιώνουν ότι η ενημέρωση για τις διαφορές αυτών των προϊόντων ήταν καθοριστική στην απόφασή τους να εγκαταλείψουν τα συμβατικά τσιγάρα.

Οι αποφάσεις των ρυθμιστικών Αρχών που αξιολογούν τα προϊόντα αυτά, αποτελούν αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης για τους καπνιστές. Τα τελευταία χρόνια έχουμε αποφάσεις ρυθμιστικών Αρχών που καταδεικνύουν την σημαντική διαφορά στη σύνθεση του καπνού του τσιγάρου σε σχέση με το αερόλυμα ορισμένων θερμαινόμενων προϊόντων καπνού. Σύμφωνα με τις αποφάσεις αυτές η συγκέντρωση τοξικών ουσιών στο αερόλυμα των θερμαινόμενων προϊόντων είναι μικρότερη σε σύγκριση με το συμβατικό τσιγάρο.

Νicotine pouches ή αλλιώς σακουλάκια νικοτίνης στην Ελλάδα

Οι προσπάθειες για τη δημιουργία εναλλακτικών επιλογών που θα μπορούν να μειώσουν την βλάβη σε σχέση με το τσιγάρο και θα απευθύνονται σε όσους επιμένουν φανατικά να καπνίζουν, έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη αρκετών εναλλακτικών προϊόντων. Πρόσφατα εμφανίστηκαν στην Ελλάδα, τα nicotine pouches ή σακουλάκια νικοτίνης, τα οποία συχνά πυκνά συγχέονται με ένα άλλο από του στόματος προϊόν καπνού που ονομάζεται Snus το οποίο όμως απαγορεύεται να κυκλοφορεί στην Ε.Ε. εκτός της Σουηδίας αλλά κυκλοφορεί επίσης σε Νορβηγία, Ελβετία και ΗΠΑ.

Πρόκειται για δύο προϊόντα που καταναλώνονται από το στόμα, περιέχουν και τα δύο νικοτίνη και μοιάζουν εξωτερικά. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους.

Το κύριο διακριτικό στοιχείο μεταξύ των δύο αυτών προϊόντων είναι ότι το Snus περιέχει καπνό, ενώ τα nicotine pouches δεν περιέχουν πραγματικό καπνό, αλλά νικοτίνη. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο το Snus έχει μια χαρακτηριστική γεύση καπνού, ενώ τα nicotine pouches διατίθενται σε μια ποικιλία γεύσεων.

Τι είναι όμως τα nicotine pouches; Είναι μικρά λευκού χρώματος σακουλάκια τα οποία περιέχουν νικοτίνη συνήθως φαρμακευτικής καθαρότητας που εξάγεται από το φυτό του καπνού σε συνδυασμό με κάποια επιπρόσθετα υλικά που είναι απαραίτητα για τη μεταφορά της νικοτίνης, όπως φυσικά πολυμερή, κυτταρίνη, ρυθμιστές pH, σταθεροποιητές, γλυκαντικές και αρωματικές ουσίες. Τοποθετούνται μεταξύ των ούλων και του άνω χείλους για 30 περίπου λεπτά. Είναι προϊόντα που, από τον σχεδιασμό τους, δεν έχουν καύση αλλά ούτε και θέρμανση και δεν δημιουργούν καπνό ή αερόλυμα.

Άλλη μία διαφορά μεταξύ του Snus και των nicotine pouches είναι ότι το πρώτο, συνήθως, αφήνει στίγματα δηλαδή λεκέδες στα δόντια των χρηστών, δημιουργώντας δυσχρωμίες ενώ τα "λευκά" nicotine pouches δεν αφήνουν.

Πρόσφατα, ο FDA ενέκρινε για πρώτη φορά την κυκλοφορία στις ΗΠΑ κάποιων συγκεκριμένων προϊόντων nicotine pouches τα οποία ανήκουν στην καπνοβιομηχανία Philip Morris International, μετά από ενδελεχή αξιολόγηση των επιστημονικών φακέλων που κατέθεσε η εταιρεία. Μεταξύ άλλων, στην ανακοίνωσή του ο FDA επισημαίνει ότι λόγω των σημαντικά χαμηλότερων ποσοτήτων επιβλαβών συστατικών που υπάρχουν στα συγκεκριμένα nicotine pouches σε σχέση με τα τσιγάρα και τα περισσότερα προϊόντα καπνού όπως το Snus, η χρήση αυτών των nicotine pouches ενέχει χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου και άλλων σοβαρών παθήσεων υγείας. Όμως όπως τονίζει και σε αυτή την αδειοδότηση o FDA, δεν υπάρχει ασφαλές προϊόν καπνού ή νικοτίνης, οι νέοι δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τα προϊόντα αυτά και οι ενήλικες που δεν είναι ήδη χρήστες δεν θα πρέπει να τα ξεκινούν.

Ποιος είναι ο ρόλος των εναλλακτικών προϊόντων

Τα εναλλακτικά αυτά προϊόντα θα μπορούσαν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία της δημόσιας υγείας, όταν η ρύθμιση της κυκλοφορίας τους είναι ορθή, κυρίως όσον αφορά την πρόσβαση των ανηλίκων σε αυτά.

Η μείωση της βλάβης, ως στρατηγική που στοχεύει στη μείωση των αρνητικών συνεπειών από επικίνδυνες συμπεριφορές χωρίς να κρίνει τις ατομικές επιλογές, αποτελεί μια σημαντική παρέμβαση δημόσιας υγείας. Η χρήση αντηλιακού ή η χρήση ζώνης ασφαλείας στο αυτοκίνητο αποτελούν μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα μείωσης της βλάβης.

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η διακοπή του καπνίσματος και της νικοτίνης συνολικά είναι η βέλτιστη επιλογή για την υγεία, όμως υπάρχουν πολλοί ενήλικοι καπνιστές που δεν διακόπτουν το τσιγάρο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα επιστημονικά τεκμηριωμένα εναλλακτικά προϊόντα μπορούν να προσφέρουν μια καλύτερη επιλογή. Δεν πρέπει, ωστόσο, να ξεχνάμε ότι όλα αυτά τα προϊόντα συμπεριλαμβανομένου του Snus και των nicotine pouches, δεν είναι απαλλαγμένα από πιθανούς κινδύνους και επιπρόσθετα περιέχουν νικοτίνη που παραμένει εθιστική και όχι ακίνδυνη.

Παράλληλα, η προστασία των παιδιών και των εφήβων από την έκθεσή τους σε όλα τα προϊόντα καπνού και νικοτίνης αλλά ιδιαίτερα στα καινούργια, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν νέα μόδα για τους νέους, πρέπει να είναι πρώτη προτεραιότητα της Πολιτείας. Η πρόσφατες εξαγγελίες για αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου των ποινών σε όσους παραβαίνουν τη νομοθεσία μένει να υλοποιηθούν και να εφαρμοστούν στην πράξη.    

Τα εναλλακτικά προϊόντα όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού αλλά και τα nicotine pouches θα πρέπει να στοχευουν αποκλειστικά στους ενήλικους καπνιστές. Όμως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η  καλύτερη επιλογή που πρέπει να κάνει ο καπνιστής για την υγεία του, είναι η πλήρης διακοπή της χρήσης όλων των προϊόντων καπνού και νικοτίνης.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ανακούφιση από τον μυϊκό πόνο μετά την άσκηση
Σφουγγάρι λούφα: Είναι καλή ιδέα η χρήση του;
Γ. Βέλμαχος: Η επιδημία του τραύματος στην Ελλάδα και τα πρώτα βήματα αντιμετώπισης