Ισχαιμική καρδιοπάθεια και δίαιτα

Η ισχαιμική καρδιοπάθεια (ή στεφανιαία νόσος) αποτελεί σήμερα για τον Δυτικό κόσμο το πιο σοβαρό ιατρικό πρόβλημα. Υπολογίζεται ότι κάθε 3 λεπτά της ώρας πεθαίνει κάποιο άτομο από την πάθηση αυτή. Η τραγική όμως αυτή πραγματικότητα γίνεται πιο αισθητή αν αναγάγει κανείς τις ανθρώπινες απώλειες σε ημερήσια βάση και τις συγκρίνει με κάποια μεγάλη καταστροφή.

Κάνοντας αυτόν τον υπολογισμό βλέπουμε ότι οι ημερήσιες απώλειες π.χ. στην Μεγάλη Βρεταννία από ισχαιμική καρδιοπάθεια αντιστοιχούν στους ανθρώπους που σκοτώνονται από την πτώση ενός αεροπλάνου jumbo κάθε εργάσιμη ημέρα και δύο jumbo κάθε Σάββατο και Κυριακή.

Το περίεργο όμως είναι ότι ενώ μετά από κάθε πτώση ενός αεροπλάνου και τον θάνατο μερικών δεκάδων ή εκατοντάδων ατόμων ακολουθεί μία έντονη προβολή του ατυχήματος τόσο από τον γραπτό όσο και τον ηλεκτρονικό τύπο, δημιουργείται ένα διεθνές κλίμα πένθους και συστήνονται αμέσως επιτροπές που διερευνούν τα αίτια του ατυχήματος, για τα πολλαπλάσια άτομα που χάνονται καθημερινά από την ισχαιμική καρδιοπάθεια ο θόρυβος είναι κατά πολύ μικρότερος, διότι θεωρείται πλέον μία καθημερινή πραγματικότητα με την οποία οι κοινωνίες έχουν εξοικειωθεί και την ανέχονται.

Τα καρδιαγγειακά επεισόδια σήμερα έχουν τέτοια έκταση που θεωρούνται σωστά σαν η μεγαλύτερη θανατηφόρος επιδημία που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο σήμερα η ισχαιμική καρδιοπάθεια καλείται 'πανούκλα του 20ου αιώνα' και για την οποία, τουλάχιστον για το εγγύς μέλλον, δεν υπάρχουν ορατές λυσιτελείς παρεμβάσεις.

Οι θάνατοι από ισχαιμική καρδιοπάθεια παρουσιάζουν ακόμη μια ιδιαιτερότητα, αφού τα άτομα τα οποία χάνονται προέρχονται από ηλικίες άκρως παραγωγικές, καθιστώντας έτσι την ισχαιμική καρδιοπάθεια σαν την σημαντικότερη αιτία πρόωρου θανάτου.

Υπολογίζεται ότι 1 στους 5 άνδρες θα έχει κάποιο καρδιακό επεισόδιο πριν από τα 65 χρόνια του και ότι οι μισοί από αυτούς θα πεθάνουν.

Μια άλλη σύγκριση η οποία μπορεί γλαφυρά να δείξει τον υποτονικό ιατρικό και κοινωνικό τρόπο αντίδρασης στη σύγχρονη αυτή μάστιγα είναι και το κάτωθι παράδειγμα. Αν υποθέσουμε ότι αιφνιδίως εμφανίζονταν ένα μικρόβιο το οποίο θα σκότωνε έναν άνθρωπο κάθε 6 λεπτά, δηλ.

θα είχαμε τους μισούς θανάτους απ΄όσους έχουμε από την ισχαιμική καρδιοπάθεια, τότε είναι σίγουρο ότι θα μας είχε καταλάβει ομαδική υστερία και όλοι μας με όλα τα μέσα θα ασχολούμεθα με το θέμα αυτό. Για τον υστερικό αυτό τρόπο αντίδρασης δεν υπάρχει αμφιβολία αφού όλοι γνωρίζουμε ανάλογες αντιδράσεις όταν π.χ.

παρουσιάζονται μερικά κρούσματα χολέρας σε μία χώρα.

Πρόσφατο επίσης παράδειγμα σωστού τρόπου αντίδρασης είναι και η αντιμετώπιση του προβλήματος του AIDS το οποίο παρ' ότι προκαλεί σημαντικά πιο λίγους θανάτους από την ισχαιμική καρδιοπάθεια, εν τούτοις ξεσήκωσε τον ιατρικό κόσμο, αλλά και άλλους παράγοντες και φορείς με αποτέλεσμα να μην έχει λείψει ούτε μια μέρα η εγρήγορση, η ενημέρωση και κυρίως η προσπάθεια για πρόληψη.

Και βέβαια αυτός είναι ένας σωστός τρόπος αντίδρασης, διότι η πρόληψη είναι το Α και το Ω για οποιαδήποτε πάθηση και το AIDS όπως και τόσες άλλες μεταδοτικές παθήσεις που μπορούν να προληφθούν.

Τι γίνεται όμως με την ισχαιμική καρδιοπάθεια, μπορούμε να προλάβουμε και αν ναι, γίνεται η σωστή ενημέρωση; Το σίγουρο είναι ότι, ναι, μπορούμε να προλάβουμε την ισχαιμική καρδιοπάθεια σε ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων, όμως η πρόληψη της νόσου αυτής απαιτεί συνεχή, έντονη και επίπονη προσπάθεια, αφού η αιτιολογία της νόσου είναι πολυπαραγοντική.

Σε αντίθεση δηλ. με τα λοιμώδη νοσήματα όπου το αίτιο είναι συνήθως ένα και συγκεκριμένο και πάνω στο οποίο μπορούμε να συγκεντρώσουμε όλη μας την προσπάθεια πρόληψης, στην ισχαιμική καρδιοπάθεια οι αιτιολογικοί παράγοντες είναι πολλοί, άλλοι γνωστοί και άλλοι άγνωστοι, που έκαστος συμβάλλει με άλλοτε άλλο ποσοστό στην πρόκληση της νόσου σε κάθε άτομο.

Οι πιο γνωστοί παράγοντες που η συμμετοχή τους σήμερα θεωρείται σημαντική στην πρόκληση της ισχαιμικής καρδιοπάθειας είναι:

Η διατροφή
Το κάπνισμα
Η αυξημένη αρτηριακή πίεση (υπέρταση)
Ο σακχαρώδης διαβήτης
Η ελλιπής άσκηση

Η κακή διατροφή με τα επακόλουθα της (παχυσαρκία και αυξημένη χοληστερίνη στο αίμα) θεωρούνται από τους πιο σημαντικούς προδιαθεσικούς παράγοντες της ισχαιμικής καρδιοπάθειας.

Οι βλαπτικές συνέπειες της κακής διατροφής πάνω στην υγεία μας είναι γνωστές από πολύ παλιά.
Σήμερα η διατροφή, δυστυχώς, για πολύ κόσμο έχει πάψει να είναι μία απλή βιολογική ανάγκη και έχει αναγορευθεί σε μία τελετουργική διασκέδαση.

Οι μεταβολές που έχουν πραγματοποιηθεί στο διαιτολόγιο μας διαχρονικά είναι σημαντικές.

Οι πρόγονοί μας ετρέφοντο κυρίως με φυτικές τροφές, στις οποίες σπάνια προσέθεταν κάποιο ψάρι και ακόμη σπανιότερα λίγο κρέας. Πολλά άτομα έβλεπαν το κρέας στο τραπέζι τους μία φορά το μήνα ή το πολύ την εβδομάδα. Το είδος αυτό της διατροφής εξασφάλιζε στα άτομα αυτά χαμηλή πρόσληψη λιπών και αυξημένη πρόσληψη φυτικών σακχάρων και ινών.

Από την αρχή όμως του αιώνος αυτού, εποχή που συμπίπτει με την έναρξη της επιδημικής έξαρσης της ισχαιμικής καρδιοπάθειας, το διαιτολόγιό μας έχει αλλάξει δραματικά. Τρώμε πολλαπλάσιες ποσότητες κρέατος και λιπαρών τροφών, ενώ έχουμε μειώσει σημαντικά την ποσότητα των φυτικών ινών και των φυσικών σακχάρων τα οποία έχουμε αντικαταστήσει με την απλή βιομηχανοποιημένη σάκχαρη.

Στις μεταβολές αυτές σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι σήμερα πολύς κόσμος έχει αρκετά χρήματα, μέγα μέρος των οποίων διαθέτει για την διατροφή του, καθώς επίσης και το ότι η βιομηχανοποιημένη τροφή σήμερα παρέχεται φθηνή.

Πάνω απ΄όλα, όμως, οι μεταβολές αυτές είναι και αποτέλεσμα προσαρμογής στην εκάστοτε μόδα και της εγκεφαλικής έκπλυσης που επιτυγχάνεται από την συνεχή διαφήμιση.

Ευτυχώς οι καταστροφικές συνέπειες των διαιτητικών μας μεταβολών έγιναν έγκαιρα αντιληπτές και σήμερα έχει ξεκινήσει μία προσπάθεια ενημέρωσης του κόσμου σε θέματα που αφορούν την διατροφή και, παρ' όλο που η προσπάθεια αυτή δεν έχει την ένταση που θα της άξιζε, εν τούτοις έχει αρχίσει να αποδίδει τους καρπούς της.

Με μικρές μόνο παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής και διατροφής του Δυτικού κόσμου η μείωση της θνησιμότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα είναι θεαματική, έτσι μείωση έχουμε:

στις ΗΠΑ κατά 37%
στην Αυστραλία κατά 35%
στη Νέα Ζηλανδία κατά 30%
στον Καναδά κατά 26%

Επειδή η καθολική μεταβολή στον τρόπο ζωής και διαίτης συναντά τρομακτικές δυσκολίες αποδοχής από τον περισσότερο κόσμο, σήμερα η συμβουλή για τις παλιότερες γενιές είναι να προσπαθήσουν σταδιακά να αλλάξουν τον τρόπο διατροφής τους, ενώ για τις νεώτερες γενιές είναι να αποφύγουν από την παιδική τους ηλικία να έχουν τέτοια γευστικά ερεθίσματα που να τους απομακρύνουν από τον φυσικό τρόπο διατροφής.

Αν π.χ. οι γευστικοί κάλυκες του ανθρώπου δεν εθιστούν στις αλμυρές και τις γλυκές γεύσεις κατά την παιδική ηλικία τότε είναι σίγουρο ότι έχει τοποθετηθεί θεμέλιος λίθος για την οικοδόμηση μιας υγιούς ζωής. Έχει πολύ μεγάλη σημασία η διαιτητική εκπαίδευση να αρχίζει από την παιδική ηλικία, διότι οι βλάβες που προκαλούνται είναι αθροιστικές και χρειάζονται πολλά χρόνια για να εκδηλωθούν.

Σωστά λέγεται ότι για ένα άτομο που πεθαίνει στα 50 του χρόνια από έμφραγμα μυοκαρδίου, φταίει ο παιδίατρός του.

Σήμερα, η βήμα προς βήμα προσπάθεια αλλαγής των διαιτητικών συνηθειών από Ιατρικής σκοπιάς επικεντρώνεται: