Αγγλικός όρος

virus

Ορισμός

Παθογόνο που αποτελείται από ένα νουκλεϊκό οξύ εντός μιας πρωτεϊνικής κάψας, που μπορεί να αναπτυχθεί και να αναπαραχθεί μόνο αφού μολύνει ένα κύτταρο ξενιστή. Περισσότεροι από 400 τύποι ιών είναι σήμερα γνωστοί. Όλοι τους μπορούν να προσκολληθούν στις κυτταρικές μεμβράνες, να εισέλθουν στο κυτταρόπλασμα, να αναλάβουν τις λειτουργίες του κυττάρου, να αναπαράγουν τα μέρη τους και να συναρμολογηθούν προς ώριμες μορφές, ικανές να μολύνουν άλλα κύτταρα.
Μερικοί από τους περισσότερο λοιμογόνους παράγοντες είναι ιοί (π.χ., ο αιμορραγικός πυρετός που προκαλείται από τον ιό Ebola). Οι ιοί ευθύνονται επίσης για το κοινό κρυολόγημα, τα εξανθήματα της παιδικής ηλικίας (ανεμευλογιά, ιλαρά, ερυθρά), λανθάνουσες λοιμώξεις (απλός έρπης), μερικούς καρκίνους και λεμφώματα (ιός Epstein-Barr) και νόσους σχεδόν οποιουδήποτε οργάνου του σώματος.
Οι ιοί που περιβάλλονται από λιπιδικό φάκελο έχουν περισσότερες πιθανότητες να προσκολληθούν σε μια κυτταρική μεμβράνη και να αποφύγουν την ανοσολογική καταστροφή. Τόσο η κάψα, όσο και το λιπιδικό περίβλημα είναι αντιγονικά, δηλαδή αναγνωρίζονται ως ξένα σώματα από τα λευκά αιμοσφαίρια. Συχνές μεταλλάξεις μεταβάλλουν ορισμένα ιικά αντιγόνα, ώστε τα λεμφοκύτταρα να μην μπορούν να παράγουν αντισώματα έναντι και του αρχικού αντιγόνου και του αντικαταστάτη του. Ο ιός της γρίπης ακολουθεί το παραπάνω πρότυπο και μεταλλάσσει κάποια αντιγόνα του, με αποτέλεσμα να απαιτείται η δημιουργία καινούργιων εμβολίων κάθε χρόνο. Οι πρωτοπαθείς ανοσολογικοί μηχανισμοί έναντι των ιών είναι τα Τ-λεμφοκύτταρα, οι ιντερφερόνες και σε κάποιο βαθμό οι ανοσοσφαιρίνες· η καταστροφή του ιού απαιτεί μερικές φορές την καταστροφή και του κυττάρου του ξενιστή.
Όταν οι ιοί εισέλθουν στο κύτταρο, μπορεί να πυροδοτήσουν άμεσα μια νόσο ή να παραμείνουν ανενεργοί για αρκετά χρόνια. Καταστρέφουν το κύτταρο-ξενιστή, εμποδίζοντας τη φυσιολογική πρωτεϊνοσύνθεση και χρησιμοποιώντας το μεταβολισμό του κυττάρου για την αναπαραγωγή τους. Οι νέοι ιοί απελευθερώνονται είτε καταστρέφοντας το κύτταρο-ξενιστή ή σχηματίζοντας μικρούς βλαστούς που αποσπώνται και μολύνουν άλλα κύτταρα.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ: Οι 400 γνωστοί τύποι ιών ταξινομούνται με πολλούς τρόπους: από το γονιδίωμα του πυρήνα (RNA ή DNA), τον ξενιστή (θηλαστικά, φυτά ή βακτήρια), τους τρόπους αναπαραγωγής τους (π.χ., ρετροϊοί), τον τρόπο που μεταδίδονται (π.χ., εντεροϊοί) και τις νόσους που προκαλούν (π.χ., ιός της ηπατίτιδας).

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Τα αντιικά φάρμακα περιλαμβάνουν ουσίες, όπως η ακυκλοβίρη (για τον απλό έρπητα)· η αμανταδίνη και η ριμανταδίνη (για τον ιό της γρίπης τύπου Α)· οι ιντερφερόνες (για τη χρόνια ηπατίτιδα Β και Ο)· η ριμπαβιρίνη (για τον ιό του αναπνευστικού συγκυτίου και τη χρόνια ηπατίτιδα C)· και η λαμιβουδίνη (μεταξύ άλλων, για τον HIV).

Ετυμολογία

Λατ., δηλητήριο

Υπώνυμος όρος

attenuated virus
B virus
bacterial virus
chikungunya virus
cowpea mosaic virus
coxsackie virus
cytomegalic virus
defective virus
DNA virus
EB virus
enteric virus
enteric cytopathogenic human orphan virus
enteric orphan virus
fltrable virus
fixed virus
foamy virus
GB virus type C
Guanarito virus
helper virus
hepatitis G virus
herpes virus
human immunodeficiency virus
JC virus
Junin virus
latent virus
lytic virus
masked virus
neurotropic virus
Nipah virus
Norwalk virus
Oliveros virus
oncogenic virus
Onyong-nyong virus
orphan virus
parainfluenza virus
plant virus
pox virus
reassortant virus
respiratory syncytial virus
Rift Valley virus
RNA virus
sandfly fever virus
Sindbis virus
slow virus
slow virus infection
street virus
SV 40 virus
Tacaribe complex virus
Toscana virus
transfusion-transmissible virus
tumor virus
vaccinia virus
West Nile virus