Αγγλικός όρος

infection

Ορισμός

Νόσος που προκαλείται από μικροοργανισμούς, ιδιαιτερα εκείνους που απελευθερώνουν τοξίνες ή εισβάλλουν σε ιστούς του σώματος. Οι λοιμώδεις νόσοι με παγκόσμια εξάπλωση (π.χ. μαλάρια, φυματίωση, ιοί ηπατίτιδας, διαρροϊκές νόσοι) προκαλούν περισσότερη αναπηρία και θάνατο από κάθε άλλη αιτία. Η λοίμωξη διαφέρει από τον αποικισμό του σώματος από μικροργανισμούς στο ότι στην διάρκεια του αποικισμού τα μικρόβια ενδημούν αβλαβώς στον οργανισμό ή παρέχουν χρήσιμες λειτουργίες σε αυτόν (π.χ., βακτήρια του εντέρου που παράγουν βιταμίνη Κ). Αντίθετα, οι λοιμώδεις νόσοι τυπικά προκαλούν βλάβη.

ΑΙΤΙΟΛΟΠΑ: Οι συχνότεροι παθογόνοι οργανισμοί είναι βακτήρια (συμπεριλαμβανομένων των μυκοβακτηριδίων, μυκοπλασμάτων, σπειροχαιτών, χλαμυδίων και ρικετσιών), ιοί, μύκητες, πρωτόζωα και έλμινθες. Οι απειλητικές για την ζωή λοιμώδεις νόσοι συνήθως προκύπτουν όταν η ανοσία είναι πλημμελής ή κατασταλμένη (π.χ. τους πρώτους μήνες της ζωής, σε προχωρημένη ηλικία, με υποσιτισμένα άτομα, σε εγκαυματίες ή τραυματισμένους, σε λευκοπε-νικούς ασθενείς και αυτούς με χρόνιες νόσους όπως σακχαρώδη διαβήτη, νεφρική ανεπάρκεια, καρκίνο, ασπληνία, αλκοολισμό, καρδιολογικές, πνευμονολογικές ή ηπατικές νόσους). Ωστόσο, πολλοί νοσογόνοι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν υγιή άτομα, ανεξάρτητα από το εάν είναι νέα ή ηλικιωμένα, σε καλή κατάσταση ή αδύναμα. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες (π.χ. απλό έρπητα ή χλαμύδια), νόσους του αναπνευστικού (γρίπη ή ανεμοβλογιά), παθογόνα που μεταφέρονται με το φαγητό ή το νερό (χολέρα, σχιστοσωμίαση) και άλλα πολλά.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Οι συστηματικές λοιμώξεις προκαλούν πυρετό, ρίγη, ιδρώτα, καταβολή και ενίοτε κεφαλαλγία, μυαλγίες και αρθραλγίες, ή μεταβολή του επιπέδου συνείδησης. Οι εντοπισμένες λοιμώξεις προκαλούν ερυθρότητα του ιστού, οίδημα, ευαισθησία, θερμότητα και απώλεια λειτουργικότητας.

ΜΕΤΑΔΟΣΗ: Τα παθογόνα μπορούν να μεταδοθούν στους ξενιστές με πολλούς μηχανισμούς όπως με την εισπνοή, με την κατανάλωση τροφής, μέσω ένεσης ή δήγματος ενός φορέα, με άμεση επαφή (π.χ. δέρμα με δέρμα), επαφή με αίμα ή με σωματικά υγρά, μέσω εμβρυο-μητρικής κυκλοφορίας, μέσω επαφής με μολυσματικές ουσίες ή με αυτoενοφθαλμισμό.

Στις εγκαταστάσεις παροχής υγείας, οι λοιμώξεις μεταδίδονται στους ασθενείς μέσω των χεριών του προσωπικού και άλλων εργαζομένων. Το πλύσιμο των χεριών πριν και μετά την επαφή με τον ασθενή αποτρέπει πολλές από αυτές τις λοιμώξεις.

ΑΜΥΝΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ: Οι άμυνες του οργανισμού ενάντια στις λοιμώξεις ξεκινούν με μηχανισμούς που εμποδίζουν την είσοδο των μικρο-οργανισμών στο δέρμα ή στο αναπνευστικό, γαστρεντερικό ή ουροποιο-γεννητικό σύστημα. Οι άμυνες αυτές περιλαμβάνουν (1) χημικές ουσίες (π.χ. λυσοζύμη στα δάκρυα, λιπαρά οξέα στο δέρμα, γαστρικό οξύ και παγκρεατικά ένζυμα στο έντερο), (2) βλέννα που παγιδεύει τους οργανισμούς, (3) συμπλέγματα Β λεμφοκυττάρων που παράγουν αντισώματα (π.χ. αμυγδαλές, πλάκες του Peyer ) και (4) βακτήρια και μύκητες στο δέρμα και στην επιφάνεια των βλεννογόνων (φυσιολογική χλωρίδα) που καταστρέφουν τους περισσότερο επικίνδυνους οργανισμούς. Σε ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτική θεραπεία, η φυσιολογική χλωρίδα μπορεί να γίνει η πηγή ευκαιριακών λοιμώξεων. Επίσης, ένας οργανισμός μπορεί να επηρεάσει την εξωτερική άμυνα και να επιτρέψει σε έναν άλλο να εισέλθει. Για παράδειγμα, οι ιοί μπορεί να προάγουν την εισβολή των βακτηριδίων καταστρέφοντας τον βλεννογόνο του αναπνευστικού συστήματος.

Η δεύτερης γραμμής άμυνα του οργανισμού είναι η μη-ειδική ανοσολογική απάντηση, η φλεγμονή. Το τρίτο σημαντικό αμυντικό σύστημα, η ειδική ανοσολογική απάντηση, εξαρτάται από την ενεργοποίηση των λεμφοκυττάρων, στην διάρκεια της οποίας τα Β και Τ λεμφοκύτταρα αναγνωρίζουν συγκεκριμένους αντιγονι-κούς δείκτες του μικρο-οργανισμού. Τα Β κύτταρα παράγουν ανοσοσφαιρίνες (αντισώματα) και τα Τ κύτταρα ενορχηστρώνουν μία πολύπλευρη επίθεση κυτταροτοξικών κυττάρων.

ΕΞΑΠΛΩΣΗ: Μόλις τα παθογόνα διαπεράσουν τους επιδερμικούς και βλεννογονικούς φραγμούς και κατορθώσουν να εισέλθουν στους εσωτερικούς ιστούς, μπορούν να εξαπλωθούν γρήγορα κατά μήκος μεμβρανών όπως οι μήνιγγες, ο υπεζωκότας ή το περιτόναιο. Ορισμένα παθογόνα παράγουν ένζυμα που καταστρέφουν τις κυτταρικές μεμβράνες, κάνοντάς τα ικανά να κινηθούν γρήγορα από κύτταρο σε κύτταρο. Αλλα εισβάλλουν στο λεμφικό σύστημα. Αν ξεπεράσουν τις άμυνες των λευκών αιμοσφαιρίαν στους λεμφαδένες, εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και πολλαπλασιάζονται σε άλλα σημεία. Αυτό γίνεται συχνά στους πυογόνους οργανισμούς, οι οποίοι δημιουργούν αποστήματα μακρυά από το αρχικό σημείο εισόδου. Οι ιοί και οι ρικέτσιες, που πολλαπλασιάζονται μόνο μέσα στα κύτταρα, ταξιδεύουν μέσα στο αίμα για να προκαλέσουν συστηματικές λοιμώξεις. Οι ιοί που βλάπτουν το έμβρυο στην διάρκεια της κύησης (π.χ. της ερυθράς και ο κυτταρομεγαλοϊός) ταξιδεύουν μέσω του αίματος.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ: Αν και πολλές λοιμώξεις (π.χ. αυτές που προκαλούν χαρακτηριστικά εξανθήματα) διαγιγνώσκονται κλινικά, η οριστική ταυτοποίηση της λοίμωξης συνήθως γίνεται στο εργαστήριο. Δείγματα αίματος, ούρων, κοπράνων, πτυέλων και άλλων σωματικών υγρών που έχουν συλλεχθεί προσεκτικά και καλλιεργηθεί χρησιμοποιούνται για την ταυτοποίηση των παθογόνων και της ευαισθησίας τους στην θεραπεία.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Πολλές λοιμώξεις, όπως το κοινό κρυολόγημα, είναι αυτό-περιοριζόμενες και δεν χρειάζονται συγκεκριμένη θεραπεία. Η κατανόηση αυτής της άποψης είναι σημαντική, καθώς η κατάχρηση των αντιβιοτικών δεν βοηθά τους προσβεβλημένους ασθενείς και μπορεί να βλάψει την κοινότητα υποθάλποντας την αντιμικροβιακή αντίσταση. Πολλές συνηθισμένες λοιμώξεις, όπως οι λοιμώξεις του ουροποιητικού ή το κηρίο, αντιδρούν καλά σε αντιμικροβιακά προϊόντα. Άλλες, όπως τα αποστήματα, μπορεί να χρειάζονται διάνοιξη και παροχέτευση.