Αυτοκτονία και αυτοκτονική συμπεριφορά

Ορισμός

Αυτοκτονία είναι η πράξη της εκ προθέσεως πρόκλησης θανάτου από το ίδιο το θύμα. Η αυτοκτονική συμπεριφορά είναι οποιαδήποτε σκόπιμη ενέργεια με δυνητικά επικίνδυνες για τη ζωή συνέπειες, όπως η λήψη υπερβολικής δόσης φαρμάκων ή η σκόπιμη αυτοκινητική σύγκρουση.

Αίτια

Οι αυτοκτονικές συμπεριφορές σχεδόν πάντα εμφανίζονται σε άτομα με κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, σχιζοφρένεια ή/και εξάρτηση από το αλκοόλ.

Οι άνθρωποι που αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν προσπαθούν συχνά να ξεφύγουν από μια κατάσταση ζωής που τούς φαίνεται αδύνατο να αντιμετωπίσουν. Πολλοί από τους ανθρώπους που προβαίνουν σε απόπειρα αυτοκτονίας αναζητούν ανακούφιση από:

• Αρνητικές σκέψεις ή συναισθήματα
• Αίσθημα ντροπής, ενοχής ή επιβάρυνσης των άλλων
• Αίσθημα ότι αποτελούν θύμα
• Συναισθήματα απόρριψης, απώλειας ή μοναξιάς

Οι αυτοκτονικές συμπεριφορές μπορεί να ενεργοποιηθούν από μια κατάσταση ή ένα γεγονός που το άτομο θεωρεί αφόρητο, όπως:

• Η γήρανση (οι ηλικιωμένοι έχουν το υψηλότερο ποσοστό αυτοκτονίας)
• Θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου
• Εξάρτηση από το αλκοόλ ή άλλη ουσία
• Συναισθηματικό τραύμα
• Σοβαρή σωματική ασθένεια
• Ανεργία ή οικονομικά προβλήματα

Στους παράγοντες κινδύνου ή ενεργοποίησης μιας αυτοκτονικής συμπεριφοράς στους εφήβους περιλαμβάνονται:

• Η πρόσβαση σε όπλα
• Ιστορικό αυτοκτονίας κάποιου μέλους της οικογένειας (σχεδόν πάντα πρόκειται για κάποιον που είχε την ίδια συναισθηματική διαταραχή με τον έφηβο)
• Ιστορικό σκόπιμου αυτοτραυματισμού
• Ιστορικό παραμέλησης ή κακοποίησης
• Η διαβίωση σε κοινότητες στις οποίες υπήρξαν πρόσφατα κρούσματα νεανικών αυτοκτονιών
• Ερωτική απογοήτευση

Οι απόπειρες αυτοκτονίας που δεν οδηγούν σε θάνατο είναι πολύ πιο συχνές από αυτές που ολοκληρώνονται. Πολλές από αυτές τις προσπάθειες αυτοκτονίας διεξάγονται κατά τρόπο τέτοιο ώστε να είναι δυνατή η διάσωση. Αυτές οι απόπειρες συχνά αποτελούν απεγνωσμένη κραυγή για βοήθεια.

Η μέθοδος αυτοκτονίας μπορεί να είναι μη βίαιη, όπως δηλητηρίαση ή υπερβολική δόση φαρμάκου. Οι άντρες, ειδικά οι ηλικιωμένοι, είναι πιο πιθανό να επιλέξουν βίαιες μεθόδους, όπως αυτοπυροβολισμός. Ως εκ τούτου, είναι πιθανότερο να ολοκληρωθούν οι απόπειρες αυτοκτονίας που πραγματοποιούνται από άντρες.

Οι συγγενείς των ανθρώπων που κάνουν σοβαρή απόπειρα ή που ολοκληρώνουν την αυτοκτονία τους, συχνά κατηγορούν τους εαυτούς τους ή θυμώνουν πολύ εκλαμβάνοντας ως εγωιστική την προσπάθεια ή την πράξη της αυτοχειρίας. Ωστόσο, όταν οι άνθρωποι αυτοκτονούν, συχνά πιστεύουν λανθασμένα ότι κάνουν χάρη στους φίλους και συγγενείς τους με το να αφανίσουν τον εαυτό τους. Αυτές οι παράλογες πεποιθήσεις οδηγούν συχνά τη συμπεριφορά τους.

Συμπτώματα

Οι περισσότεροι άνθρωποι που αναπτύσσουν αυτοκτονικές σκέψεις έχουν ήδη διαγνωστεί με κατάθλιψη, διπολική διαταραχή ή κάποια άλλη ψυχιατρική διαταραχή. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να συνεχίσουν να εμφανίζουν συμπτώματα, ακόμη και όταν λαμβάνουν θεραπεία.

Συχνά, αλλά όχι πάντα, ορισμένα συμπτώματα ή συμπεριφορές μπορεί να εμφανίζονται ή να επιδεινώνονται πριν από μια απόπειρα αυτοκτονίας:

• Δυσκολία συγκέντρωσης ή καθαρής σκέψης
• Πώληση αντικειμένων, ανάγκη φυγής ή «τακτοποίησης υποθέσεων»
• Ξαφνική αλλαγή συμπεριφοράς, ιδίως ηρεμία μετά από μια περίοδο άγχους
• Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που προηγουμένως ήταν ευχάριστες
• Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως η κατανάλωση οινοπνεύματος, η χρήση σκληρών ναρκωτικών ουσιών ή ο αυτοτραυματισμός
• Ξαφνική δυσκολία απόδοσης στο σχολείο ή την εργασία
• Συζητήσεις γύρω από τον θάνατο ή την αυτοκτονία ή ακόμα και εκδήλωση επιθυμίας να βλάψει κανείς τον εαυτό του
• Έκφραση αισθήματος απελπισίας ή ενοχής
• Ασυνήθιστες αλλαγές στον ύπνο ή τις διατροφικές συνήθειες
• Απομάκρυνση από φίλους ή απροθυμία να πάει οπουδήποτε

Θεραπευτική Αγωγή

Το άτομο μπορεί να χρειαστεί μέτρα έκτακτης ανάγκης μετά από μια απόπειρα αυτοκτονίας. Πρώτες βοήθειες, καρδιοαναπνευστική ανάνηψη ή ανάνηψη από το στόμα (φιλί της ζωής).

Συχνά απαιτείται νοσηλεία για να αντιμετωπιστεί μια απόπειρα αυτοκτονίας και να αποφευχθούν μελλοντικές προσπάθειες αυτοχειρίας. Οι παρεμβάσεις για την ψυχική υγεία αποτελούν μία από τις σημαντικότερες πτυχές της θεραπείας.

Μετά την αντιμετώπιση της αυτοκτονικής συμπεριφοράς, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι άλλες διαταραχές (όπως η μείζων κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή ή η εξάρτηση από το αλκοόλ).

Οι έφηβοι ενδέχεται να μην αναζητήσουν βοήθεια για τις σκέψεις αυτοκτονίας που τους κυριεύουν, για όλους τους ακόλουθους λόγους:

• Πιστεύουν ότι τίποτα δεν θα βοηθήσει
• Άρνηση να αποκαλύψουν σε οποιονδήποτε ότι έχουν προβλήματα
• Θεωρούν ότι αποτελεί ένδειξη αδυναμίας να αναζητήσουν βοήθεια
• Δεν ξέρουν πού να απευθυνθούν για βοήθεια

Προοπτική (Πρόγνωση)

Οι απόπειρες και οι απειλές αυτοκτονίας πρέπει πάντα να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Περίπου το ένα τρίτο των ατόμων που προσπαθούν να αυτοκτονήσουν θα επαναλάβουν την απόπειρα εντός ενός έτους και περίπου το 10% εκείνων που απειλούν ή προσπαθούν να αυτοκτονήσουν τελικά τα καταφέρνουν.

Θα πρέπει να αναζητηθεί άμεσα φροντίδα της ψυχικής υγείας του ασθενούς. Η απόρριψη της συμπεριφοράς του ατόμου που αποπειράται να αυτοκτονήσει ως μια προσπάθεια προσέλκυσης του ενδιαφέροντος, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες.

Πιθανές Επιπλοκές

Οι  επιπλοκές ποικίλλουν ανάλογα με την μορφή της απόπειρας αυτοκτονίας.

Πότε να επικοινωνήσετε με τον Γιατρό

Καλέστε αμέσως τον γιατρό εάν παρατηρήσετε ένα ή περισσότερα προειδοποιητικά σημάδια αυτοκτονίας.

Πρόληψη

Η αποφυγή του αλκοόλ, των ναρκωτικών, των ηρεμιστικών που δεν έχουν συνταγογραφηθεί και των παράνομων φαρμάκων μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της αυτοκτονίας. Αυτές οι ουσίες επηρεάζουν τον εγκέφαλο και μπορούν να επιδεινώσουν την κατάθλιψη με την πάροδο του χρόνου.

Σε σπίτια με εφήβους:

• Όλα τα φάρμακα που χορηγούνται με ιατρική συνταγή πρέπει να διατηρούνται σε ασφαλή μέρη
• Μην κρατάτε αλκοόλ στο σπίτι ή κρατήστε το κλειδωμένο.
• Ασφαλίστε όλα τα όπλα και φυλάξτε τις σφαίρες σε ξεχωριστό μέρος

Πολλοί άνθρωποι που επιχειρούν να αυτοκτονήσουν μιλούν για αυτό πριν προβούν στην απόπειρα. Μερικές φορές, το να μιλήσει κάποιος σε έναν μη επικριτικό ακροατή είναι αρκετό για να τον αποτρέψει  από την απόπειρα αυτοκτονίας. Για τον λόγο αυτό, τα κέντρα πρόληψης αυτοκτονίας διαθέτουν τηλεφωνικές υπηρεσίες "ανοικτής γραμμής". Και πάλι όμως, μην αγνοείτε μια απειλή αυτοκτονίας ή μια απόπειρα αυτοκτονίας.

Όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση έκτακτης ανάγκης, καλύτερο είναι να καλέσετε αμέσως το 100. Μην αφήνετε το άτομο μόνο του ακόμα και αφότου έχετε επικοινωνήσει με τον κατάλληλο επαγγελματία.