Απραξία

Ορισμός

Η απραξία είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος κατά την οποία ένα άτομo δεν δύναται να εκτελέσει δραστηριότητες ή κινήσεις όταν του ζητούνται, ακόμα κι αν:

• Το αίτημα ή η εντολή γίνεται κατανοητό(ή)
• Είναι πρόθυμο να εκτελέσει τη δραστηριότητα
• Οι μύες που χρειάζονται για την εκτέλεση της δραστηριότητας λειτουργούν σωστά
• Το άτομο ξέρει να διεκπεραιώνει την εν λόγω δραστηριότητα

Εναλλακτικά ονόματα

Λεκτική απραξία, δυσπραξία, λεκτική διαταραχή - απραξία, απραξία λόγου παιδικής ηλικίας, απραξία λόγου, επίκτητη απραξία

Αιτίες

Η απραξία προκαλείται από βλάβη στον εγκέφαλο. Όταν η απραξία εκδηλώνεται σε ένα άτομο που προηγουμένως ήταν σε θέση να εκτελέσει τις δραστηριότητες, τότε ονομάζεται επίκτητη απραξία.

Οι πιο κοινές αιτίες επίκτητης απραξίας είναι:

• Όγκος στον εγκέφαλο
• Πάθηση που προκαλεί σταδιακή επιδείνωση του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος (νευροεκφυλιστική ασθένεια)
• Άνοια
• Εγκεφαλικό επεισόδιο
• Τραυματική βλάβη στον εγκέφαλο

Η απραξία ενδέχεται επίσης να εκδηλωθεί κατά τη γέννηση. Τα συμπτώματα εμφανίζονται καθώς το παιδί μεγαλώνει και αναπτύσσεται. Η αιτία δεν είναι γνωστή.

Η απραξία του λόγου συχνά παρουσιάζεται μαζί με άλλη λεκτική διαταραχή που ονομάζεται αφασία. Ανάλογα με την αιτία της απραξίας, ενδέχεται να εκδηλωθούν πολλά άλλα προβλήματα στον εγκέφαλο ή στο νευρικό σύστημα.

Συμπτώματα

Ένα άτομο με απραξία δεν δύναται να συγχρονίσει σωστά τις κινήσεις των μυών. Κατά διαστήματα, μία τελείως διαφορετική λέξη ή ενέργεια χρησιμοποιείται από αυτή που το άτομο έχει σκοπό να αρθρώσει ή να εκτελέσει. Το άτομο συχνά αντιλαμβάνεται το λάθος του.

Στα συμπτώματα απραξίας λόγου περιλαμβάνονται τα εξής:

• Οι λεκτικοί ήχοι και οι λέξεις μπορεί να διαστρεβλωθούν, να επαναληφθούν ή να παραλειφθούν. Τα άτομα δυσκολεύονται να συνδυάσουν σωστά τις λέξεις.
• Δυσκολεύονται πολύ να βρουν τη σωστή λέξη.
• Δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν μακρύτερες λέξεις, ή και δεν μπορούν καθόλου, μερικές φορές.
• Μπορούν ακόμα να χρησιμοποιήσουν, χωρίς πρόβλημα, σύντομες καθημερινές φράσεις ή εκφράσεις (όπως «Τι κάνεις;»).
• Τα άτομα αυτά συχνά τα πάνε καλύτερα με τον γραπτό λόγο, παρά με τον προφορικό.

Άλλες μορφές απραξίας περιλαμβάνουν:

• Στοματοπροσωπική απραξία (Buccofacial ή orofacial): Το άτομο δεν μπορεί να εκτελέσει κινήσεις που του ζητούνται στο πρόσωπο, όπως να γλείψει τα χείλη του, να βγάλει έξω τη γλώσσα του ή να σφυρίξει.
• Ιδεακή απραξία: Το άτομο δεν μπορεί να εκτελέσει στη σωστή σειρά πολύπλοκες δραστηριότητες που έχει μάθει, όπως να βάζει κάλτσες πριν βάλει τα παπούτσια του.
• Ιδεοκινητική απραξία: Δεν μπορεί οικειοθελώς να εκτελέσει μια δραστηριότητα που έχει μάθει όταν του δίνονται τα απαραίτητα αντικείμενα. Για παράδειγμα, εάν του δώσουν ένα κατσαβίδι, το άτομο μπορεί να προσπαθήσει να γράψει σαν να ήταν στυλό.
• Ακρο-κινητική απραξία: Η πάθηση αυτή περιλαμβάνει δυσκολία κατά την εκτέλεση κινήσεων ακριβείας με το πόδι ή το χέρι.

Η απογοήτευση, η χυδαιολογία και η κατάθλιψη είναι η βασική ανταπόκριση ενός ατόμου με αφασία.

Εξετάσεις και έλεγχοι

Οι ακόλουθες εξετάσεις μπορεί να διενεργηθούν εάν η αιτία της διαταραχής δεν είναι γνωστή:

• Η αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου μπορεί να υποδείξει την ύπαρξη όγκου, εγκεφαλικού επεισοδίου ή άλλης βλάβης στον εγκέφαλο
• Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποκλείσει την επιληψία ως αιτία της απραξίας
• Η παρακέντηση στη σπονδυλική στήλη μπορεί να διενεργηθεί για τη διάγνωση φλεγμονής ή λοίμωξης που επηρεάζει τον εγκέφαλο

Εάν υπάρχει υποψία απραξίας λόγου θα πρέπει να διενεργηθούν τυποποιημένες γλωσσικές και νοητικές εξετάσεις. Μπορεί επίσης να χρειαστεί και έλεγχος για άλλες γνωστικές διαταραχές.

Αντιμετώπιση

Η λεκτική και γλωσσική θεραπεία ενδέχεται να περιλαμβάνει:

• Επανάληψη ήχων ξανά και ξανά για να εκπαιδευτούν τα άτομα στις κινήσεις του στόματος
• Εκμάθηση επιβράδυνσης της ταχύτητας με την οποία το άτομο μιλάει
• Διαφορετικές τεχνικές που βοηθούν στην επικοινωνία

Η αναγνώριση και η θεραπεία της κατάθλιψης είναι σημαντικές για τα άτομα με σοβαρές διαταραχές στον λόγο και στη γλώσσα.

Άλλες συμβουλές:

• Διατηρείστε ένα ήρεμο, χαλαρό περιβάλλον.
• Πάρτε χρόνο για να δείξετε σε κάποιον με απραξία πώς να εκτελέσει μια δραστηριότητα και δώστε του αρκετό χρόνο για να το προσπαθήσει. Μην του ζητήσετε να επαναλάβει μια δραστηριότητα όταν βλέπετε ότι προσπαθεί πολύ να την εκτελέσει καθώς αυτό μπορεί να του δημιουργήσει απογοήτευση.
• Προτείνετε εναλλακτικούς τρόπους για να κάνετε πράγματα, για παράδειγμα, προσπαθήστε να χρησιμοποιείτε παπούτσια με αυτοκόλλητο παρά με κορδόνια.

Όταν υπάρχει λεκτική απραξία:

• Αποφύγετε να δίνετε πολύπλοκες οδηγίες.
• Χρησιμοποιείτε απλές φράσεις για να αποφύγετε τις παρανοήσεις.
• Μιλήστε με τόνο φυσιολογικό. Η λεκτική απραξία δεν αποτελεί πρόβλημα ακοής.
• Μην υποθέτετε ότι το άτομο καταλαβαίνει.
• Προσφέρετε βοήθεια για την επικοινωνία, εφόσον είναι δυνατό, ανάλογα με την πάθηση και το άτομο.

Πολλά άτομα με απραξία δεν είναι πια σε θέση να είναι ανεξάρτητα και μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων. Ρωτήστε τον γιατρό σας ποιες δραστηριότητες μπορεί να είναι ασφαλείς και ποιες όχι. Αποφύγετε δραστηριότητες που μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμό και πάρτε τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας.

Πρόγνωση

Η εργοθεραπεία και η συμβουλευτική μπορεί να βοηθήσουν και τους ασθενείς και τους φροντιστές τους να μάθουν τρόπους να αντιμετωπίζουν την απραξία. Ωστόσο, καθώς τα άτομα με απραξία αντιμετωπίζουν δυσκολία με το να ακολουθούν οδηγίες, η εργοθεραπεία σε περίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου και βλάβης στον εγκέφαλο μπορεί να είναι δύσκολη.

Πιθανές επιπλοκές

• Προβλήματα εκμάθησης
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Κοινωνικά προβλήματα

Πότε πρέπει να επικοινωνήσετε με γιατρό

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας εάν κάποιος έχει πρόβλημα στην αντιμετώπιση καθημερινών δραστηριοτήτων ή παρουσιάζει άλλα συμπτώματα απραξίας μετά από εγκεφαλικό ή βλάβη στον εγκέφαλο.

Πρόληψη

Η μείωση του κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο ή βλάβη στον εγκέφαλο μπορεί να προλάβει παθήσεις που οδηγούν σε αφασία.