Διαταραχή μετατραυματικού στρες

Ορισμός

Το μετατραυματικό στρες είναι ένας τύπος αγχώδους διαταραχής. Ενδέχεται να εμφανιστεί όταν ένας άνθρωπος βιώσει ένα τραυματικό γεγονός ο ίδιος ή γίνει μάρτυρας κάποιου συμβάντος που περιλάμβανε απειλή τραυματισμού ή θανάτου.

Αιτίες

Η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) μπορεί να εμφανιστεί αμέσως μετά το τραυματικό γεγονός ή ακόμη και έξι μήνες αργότερα. Στην περίπτωση κατά την οποία εμφανίζεται άμεσα συνήθως βελτιώνεται έπειτα από 3 μήνες. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι παρουσιάζουν μια άλλη, πιο μακροχρόνια μορφή μετατραυματικού στρες, η οποία μπορεί να διαρκέσει για πολλά χρόνια.

Το μετατραυματικό στρες μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και ύστερα από μια φυσική καταστροφή, όπως μια πλημμύρα ή μια πυρκαγιά, ή και γεγονότα όπως η φυλάκιση, μια επίθεση, ενδοοικογενειακή βία ή βιασμός. Η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους των ΗΠΑ στις 9/11/2001, για παράδειγμα, ενδέχεται να προκάλεσε μετατραυματικό στρες σε ανθρώπους που, ενεπλάκησαν με κάποιον τρόπο ή είδαν την κατάρρευση των Πύργων, καθώς και σε άτομα τα οποία έχασαν μέλη της οικογένειάς τους και φίλους. Τέτοιου είδους γεγονότα μπορούν φυσικά να προκαλέσουν άγχος και αγωνία σε οποιονδήποτε, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι παθαίνουν σύνδρομο μετατραυματικού στρες.

Τα αίτια του μετατραυματικού συνδρόμου δεν είναι γνωστά, ωστόσο μπορούμε να πούμε πώς εμπλέκονται ψυχολογικοί, γενετικοί, σωματικοί και κοινωνικοί παράγοντες στην εμφάνισή του. Το σύνδρομο με κάποιον τρόπο μεταβάλλει την αντίδραση του οργανισμού απέναντι στο στρες. Επηρεάζει τις ορμόνες του στρες και τις χημικές ουσίες που μεταφέρουν πληροφορίες μεταξύ των νεύρων (νευροδιαβιβαστές). Το τραυματικό βίωμα ενός ατόμου στο παρελθόν μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης PTSD.

Η επαρκής στήριξη από τον περίγυρο βοηθά στην προστασία από το σύνδρομο του μετατραυματικού στρες. Έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε βετεράνους του Βιετνάμ έδειξαν πως όσοι είχαν ισχυρή στήριξη ήταν λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν PTSD από εκείνους οι οποίοι δεν είχαν στήριξη από τον περίγυρό τους.

Οι άνθρωποι με σύνδρομο μετατραυματικού στρες αναβιώνουν επανειλημμένα το γεγονός που προκάλεσε το τραύμα, με έναν ή περισσότερους τρόπους. Μπορεί να έχουν εφιάλτες ή μνήμες από το γεγονός, καθώς και να αισθάνονται ότι θα ξανασυμβεί (ανάκληση του γεγονότος στη μνήμη) ή να ταράζονται όταν πλησιάζει η επέτειος του γεγονότος.

Συμπτώματα

Οι άνθρωποι με σύνδρομο μετατραυματικού στρες αναβιώνουν επανειλημμένα το γεγονός που προκάλεσε το τραύμα, με έναν ή περισσότερους τρόπους. Μπορεί να έχουν εφιάλτες ή μνήμες από το γεγονός, καθώς και να αισθάνονται ότι θα ξανασυμβεί .Τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες εντάσσονται σε τρεις ευρύτερες κατηγορίες:

Επανειλημμένη «αναβίωση» του γεγονότος που παρεμποδίζει τις δραστηριότητες της καθημερινότητας

• Επεισόδια έντονης μνημονικής ανάκλησης του τραυματικού συμβάντος, το οποίο μοιάζει σαν να συμβαίνει ξανά και ξανά
• Επαναλαμβανόμενες αναμνήσεις από το γεγονός, που προκαλούν θλίψη
• Επαναλαμβανόμενα όνειρα σχετικά με το γεγονός
• Σωματικές αντιδράσεις σε καταστάσεις που υπενθυμίζουν το τραυματικό συμβάν

Αποφυγή

• Συναισθηματικό «μούδιασμα» ή αίσθηση αδιαφορίας για τα πάντα
• Αισθήματα αποστασιοποίησης
• Ανικανότητα ανάκλησης στη μνήμη σημαντικών πλευρών του τραυματικού γεγονότος
• Έλλειψη ενδιαφέροντος για συνηθισμένες δραστηριότητες
• Το άτομο δεν εκφράζει τις διαθέσεις του
• Το άτομο αποφεύγει μέρη, ανθρώπους ή αντικείμενα τα οποία του θυμίζουν το γεγονός
• Αίσθηση ματαιότητας για το μέλλον

Υπερδιέγερση

• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Ευερεθιστότητα απέναντι σε διάφορα ερεθίσματα
• Υπερβολική εγρήγορση (υπερεπαγρύπνηση)
• Οξυθυμία ή ξεσπάσματα οργής
• Δυσκολίες στον ύπνο

Μπορεί επίσης να αισθάνεστε ενοχές σχετικά με το γεγονός (όπως επίσης και το λεγόμενο «άγχος του επιζώντα»), καθώς και τα ακόλουθα συμπτώματα, τα οποία είναι τυπικά άγχους, αγωνίας και έντασης:

• Αναστάτωση ή διέγερση
• Ζαλάδα
• Τάσεις λιποθυμίας
• Αίσθηση της καρδιάς σας να κτυπά στο στήθος σας (αίσθημα παλμών)
• Πυρετός
• Κεφαλαλγία
• Χλωμάδα

Εξετάσεις

Δεν υπάρχουν διαγνωστικές εξετάσεις οι οποίες να καθορίζουν αν πάσχει κάποιος από μετατραυματικό στρες. Η διάγνωση γίνεται αποκλειστικά με βάση κάποια συμπτώματα τα οποία συνεχίζουν να εμφανίζονται μετά το τραυματικό γεγονός. Ο γιατρός σας θα πραγματοποιήσει μια ψυχιατρική και μια κλινική εξέταση, προκειμένου να αποκλείσει άλλες ασθένειες.

Θεραπεία

Η θεραπεία έχει στόχο να μειώσει την ένταση των συμπτωμάτων, ενθαρρύνοντας τον πάσχοντα να ανακαλέσει στη μνήμη του το γεγονός, να εκφράσει τα συναισθήματα που του προκάλεσε και να ανακτήσει κάποιον έλεγχο πάνω στην τραυματική εμπειρία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η εξωτερίκευση της θλίψης βοηθά να ολοκληρωθεί η αναγκαία διαδικασία του πένθους. Κάποιες ομάδες στήριξης όπου οι άνθρωποι με μετατραυματικό στρες μοιράζονται τις εμπειρίες τους, μπορούν να βοηθήσουν στη διαδικασία ίασης.

Οι άνθρωποι που υποφέρουν από μετατραυματικό στρες μπορεί να χρειαστεί να διαχειριστούν και την κατάθλιψη, την κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών και άλλες ιατρικές παθήσεις, προτού αρχίσουν να ασχολούνται με τα συμπτώματα του PTSD. Η συμπεριφορική ψυχοθεραπεία βοηθά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων αποφυγής. Μπορεί να περιλαμβάνει ακόμη και την έκθεση στο αντικείμενο που πυροδοτεί τα συμπτώματα έως ότου το άτομο να συνηθίσει και να μην μπορεί πλέον να το αποφύγει (η μέθοδος ονομάζεται σταδιακή έκθεση και κατακλυσμιαία θεραπεία).

Οι φαρμακευτικές ουσίες που δρουν στο νευρικό σύστημα μπορούν να μειώσουν το άγχος και άλλα συμπτώματα της διαταραχής PTSD. Επίσης στη θεραπεία μπορεί να βοηθήσουν και τα αντικαταθλιπτικά, καθώς και οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, όπως η φλουοξετίνη.

Επίσης, μπορούν να χορηγηθούν και κάποια άλλα φάρμακα τα οποία βοηθούν στις ψυχικές διαταραχές. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει ένας γιατρός να σας παρακολουθεί τακτικά, καθώς μπορεί να έχουν παρενέργειες. Τα αγχολυτικά επίσης ενδέχεται να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, ωστόσο κάποια από αυτά, όπως οι βενζοδιαπίνες, μπορεί να προκαλέσουν εξάρτηση.

Πρόγνωση

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, καθώς και το πόσο γρήγορα εμφανίζονται τα συμπτώματα μετά το τραύμα είναι σημαντικοί παράγοντες προκειμένου να υπάρχει το καλύτερο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Πιθανές επιπλοκές

• Κατάχρηση αλκοόλ
• Κατάθλιψη, άγχος, και φόβος για πράγματα τα οποία δεν προκαλούν τέτοιο συναίσθημα σε άλλους ανθρώπους (φοβίες) μπορούν να εμφανιστούν σε περιπτώσεις μετατραυματικού στρες
• Κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Αν και κάποια τραυματικά γεγονότα μπορεί να σας προκαλούν συναισθήματα θλίψης δεν είναι όλα συμπτώματα συνδρόμου μετατραυματικού στρες. Μιλήστε για τα συναισθήματά σας με τους φίλους και τους συγγενείς σας. Αν τα συμπτώματά σας επιμένουν ή επιδεινώνονται σε σχέση με εκείνα των ανθρώπων του περίγυρού σας, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας..

Αναζητήστε άμεσα βοήθεια ή επισκεφθείτε τα επείγοντα ή καλέστε το 166, αν:

• Νιώθετε ότι σας κατακλύζουν ενοχές
• Είστε παρορμητικοί
• Νιώθετε ότι θέλετε να βλάψετε τον εαυτό σας
• Δεν μπορείτε να ελέγξετε τη συμπεριφορά σας
• Έχετε κάποια άλλα από τα συμπτώματα του PTSD που σας ανησυχούν

Μπορείτε επίσης να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας αν έχετε συνεχώς κάποια προβλήματα, όπως έντονες αναμνήσεις από το γεγονός, νιώθετε ευερέθιστοι και έχετε προβλήματα ύπνου.

Πρόληψη

Οι έρευνες για τους τρόπους αντιμετώπισης του συνδρόμου μετατραυματικού στρες βρίσκονται σε εξέλιξη.