Ελκώδης κολίτιδα

Ορισμός

Η ελκώδης κολίτιδα είναι ένα είδος φλεγμονώδους νόσου του εντέρου που επηρεάζει τον υμένα του παχέος εντέρου (κόλον) και του ορθού.

Εναλλακτικές ονομασίες

Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου - ελκώδης κολίτιδα, IBD-ΦΝΕ - ελκώδης κολίτιδα

Αίτια

Η αιτία της ελκώδους κολίτιδας παραμένει άγνωστη. Όσοι υποφέρουν από αυτή την πάθηση έχουν προβλήματα με το ανοσοποιητικό σύστημα, δεν έχει γίνει όμως γνωστό αν αυτά τα ανοσοποιητικά προβλήματα προκαλούν τη νόσο. Παρόλο που η συναισθηματική φόρτιση και το στρες, καθώς και συγκεκριμένες τροφές, μπορούν να πυροδοτήσουν συμπτώματα, δεν είναι οι αιτίες της ελκώδους κολίτιδας.

Η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικιακή κατηγορία, παρότι προτιμάει τις ηλικίες 15-30 και δευτερευόντως τις ηλικίες 50-70.

Η νόσος ξεκινάει συνήθως από την περιοχή του ορθού, αλλά όσο περνάει ο καιρός ενδέχεται να προσβάλει ολόκληρο το παχύ έντερο.

Οι παράγοντες επικινδυνότητας περιλαμβάνουν οικογενειακό ιστορικό ελκώδους κολίτιδας ή εβραϊκή καταγωγή.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα ποικίλλουν και σε οξύτητα και στον τρόπο με τον οποίο πρωτοεμφανίζονται—άλλοτε αργά άλλοτε αιφνίδια. Οι μισοί περίπου από όσους νοσούν έχουν ήπια συμπτώματα. Οι υπόλοιποι ανήκουν σε πιο βαριές περιπτώσεις και έχουν συχνότερες κρίσεις. Πολλοί είναι οι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε κρίσεις, όπως οι λοιμώξεις του αναπνευστικού ή η έντονη σωματική πίεση.

Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται:

• Κοιλιακό άλγος και κράμπες που συνήθως εξαφανίζονται έπειτα από κένωση
• Κοιλιακοί ήχοι (γουργουρητά ή παφλασμοί που ακούγονται από το έντερο)
• Αίμα και πύον στα κόπρανα
• Διάρροια, που μπορεί να ξεκινήσει από λίγα επεισόδια μέχρι πολύ συχνά καθ’ όλη την ημέρα
• Πυρετός
• Τεινεσμός (πόνος του ορθού)
• Απώλεια βάρους

Η ανάπτυξη των παιδιών επίσης μπορεί να είναι βραδεία.

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν μαζί με την ελκώδη κολίτιδα είναι τα ακόλουθα:

• Γαστρορραγία
• Αρθραλγία
• Άφθες
• Ναυτία και έμετος
• Δερματικά εξογκώματα ή εξελκώσεις

Εξετάσεις

Η κολονοσκόπηση μαζί με βιοψία αποτελεί γενικώς διαδεδομένη μέθοδο διάγνωσης της ελκώδους κολίτιδας.

Η κολονοσκόπηση χρησιμεύει επίσης για τον έλεγχο της πιθανότητας καρκίνου στο κόλον σε ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα, καθώς η ελκώδης κολίτιδα αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση αυτής της μορφής καρκίνου. Αν υποφέρετε από αυτή την πάθηση, θα πρέπει να υποβάλλεστε σε κολονοσκόπηση για 8- 12 χρόνια μετά τη διάγνωση. Οφείλετε να εξετάζεστε συνεχώς με κολονοσκόπηση κάθε 1 με 2 χρόνια.

Άλλες εξετάσεις που πιθανώς βοηθάνε στη διάγνωση αυτής της πάθησης:

• Κλύσμα με βάριο
• Γενική αίματος
• C-αντιδρώσα πρωτεΐνη
• Ταχύτητα καθίζησης ερυθρών

Αντιμετώπιση

Οι στόχοι της θεραπείας είναι:

• Ο έλεγχος των οξύτερων κρίσεων
• Η πρόληψη των επανειλημμένων κρίσεων
• Η ίαση του κόλου

Στις βαριές κρίσεις η νοσηλεία σε νοσοκομείο κρίνεται συχνά απαραίτητη. Ο γιατρός σας ενδέχεται να σας συνταγογραφήσει κορτικοστεροειδή για τη μείωση της φλεγμονής. Πιθανώς να σας χορηγηθούν επίσης ενδοφλέβια θρεπτικά συστατικά (ορός).

ΔΙΑΙΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Ορισμένοι τύποι τροφίμων μπορεί να επιδεινώνουν τα συμπτώματα διάρροιας και αερίων, ιδίως σε χρονικές φάσεις που η νόσος βρίσκεται σε έξαρση. Ακολουθούν μερικές διατροφικές συστάσεις:

• Τρώτε μικρές ποσότητες μέσα στη μέρα
• Πίνετε άφθονο νερό (μικρές ποσότητες όλη τη μέρα)
• Αποφεύγετε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες (πίτουρο, φασόλια, ξηροί καρποί, σπόροι και ποπ κορν)
• Αποφύγετε τα λιπαρά, το πρόχειρο φαγητό ή τα τηγανητά και τις σάλτσες (βούτυρο, μαργαρίνη και κρέμα γάλακτος)
• Περιορίστε την κατανάλωση προϊόντων γάλακτος αν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη. Τα γαλακτοκομικά είναι καλή πηγή πρωτεΐνης και ασβεστίου.

ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΕΣ

Ένα εντερικό ατύχημα μπορεί να σας κάνει να νιώσετε ανησυχία, αμηχανία ή ακόμα και στεναχώρια ή κατάθλιψη. Άλλα αγχωτικά γεγονότα στη ζωή σας, όπως είναι μια μετακόμιση, η απόλυση ή η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, μπορούν να προξενήσουν πεπτικά προβλήματα.

Ο γιατρός σας ή το νοσηλευτικό προσωπικό μπορούν να σας δώσουν συμβουλές πώς να διαχειριστείτε το άγχος σας.

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Ακολουθούν παρακάτω σκευάσματα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ελαττωθεί ο αριθμός των κρίσεων:

• 5-αμινοσαλικυλικά, όπως είναι η μεσαλαζίνη ή η σουλφασαλαζίνη, τα οποία βοηθούν στον έλεγχο των ηπιότερων συμπτωμάτων
• Ανοσοτροποποιητές, όπως η αζαθειοπρίνη και η 6-μερκαπτοπουρίνη
• Κορτικοστεροειδή (πρεδνιζόνη και μεθυλπρεδνιζολόνη), τα οποία λαμβάνονται από το στόμα στη διάρκεια έξαρσης ή με υπόθετα, ορθικό αφρό ή κλύσμα
• Ινφλιξιμάμπη ή άλλες βιολογικές φαρμακευτικές αγωγές, αν δεν αντιδράσει αποτελεσματικά ο οργανισμός σας σε άλλα σκευάσματα

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Μια εγχείρηση αφαίρεσης του κόλου θα θεραπεύσει την ελκώδη κολίτιδα και θα εξαλείψει την απειλή του καρκίνου στο κολον. Η εγχείρηση συνήθως συστήνεται στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Κολίτιδα η οποία δεν αντιδρά καλά σε πλήρη φαρμακευτική θεραπεία
• Αλλαγές στον υμένα του κόλου που θεωρούνται προκαρκινικές
• Βαριές επιπλοκές όπως είναι η ρήξη (διάτρηση) του κόλου, οξεία αιμορραγία ή τοξικό μεγάκολο

Στις περισσότερες περιπτώσεις αφαιρείται ολόκληρο το κόλον μαζί με το ορθό. Μετά την επέμβαση οι ασθενείς μπορεί να χρειάζονται ένα χειρουργικό άνοιγμα στο κοιλιακό τοίχωμα (ειλεοστομία) ή μια εγχείρηση που θα συνδέσει το λεπτό έντερο με τον πρωκτό για να βοηθήσει τον ασθενή να έχει πιο φυσιολογική λειτουργία κενώσεων.

Ομάδες στήριξης

Η κοινωνική στήριξη μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς που υποφέρουν από το συναισθηματικό στρες της αντιμετώπισης αυτής της ασθένειας, ενώ τα μέλη των ομάδων στήριξης πιθανώς να έχουν χρήσιμες συμβουλές να προσφέρουν για την καλύτερη θεραπεία και την κατάλληλη μέθοδο διαχείρισης της κατάστασης.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τον ιστότοπο του Συλλόγου Ατόμων με Νόσο του Crohn και Κολίτιδα www.ccfa.org καθώς και τον ιστότοπο του Συλλόγου Ατόμων με Νόσο του Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα στην Ελλάδα www.crohnhellas.gr

Πρόγνωση

Περίπου οι μισοί ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα υποφέρουν από ήπια συμπτώματα. Οι ασθενείς με πιο βαριά ελκώδη κολίτιδα έχουν την τάση να ανταποκρίνονται λιγότερο καλά στη φαρμακευτική αγωγή.

Ο μόνιμος και πλήρης έλεγχος των συμπτωμάτων με φαρμακευτική αγωγή είναι σπάνιος. Η θεραπεία είναι δυνατή μονάχα με την πλήρη αφαίρεση του παχέος εντέρου.

Ο κίνδυνος του καρκίνου στο κόλον αυξάνεται κάθε δεκαετία μετά τη διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας.

Πιθανές επιπλοκές

Το επανειλημμένο οίδημα (φλεγμονή) οδηγεί σε πάχυνση του εντερικού τοιχώματος και του ορθού με ουλές στον ιστό. Η νέκρωση του ιστού του κόλου ή η οξεία λοίμωξη (σήψη) μπορεί να συμβούν όταν έχουμε βαριά νόσο.

• Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα
• Θρόμβοι
• Κολοορθικός καρκίνος
• Στένωση του κόλου
• Επιπλοκές της κορτικοστεροειδούς θεραπείας
• Διαταραχές στη γενικότερη αλλά και τη σεξουαλικό ανάπτυξη στα παιδιά
• Φλεγμονή στις αρθρώσεις (αρθρίτιδα)
• Νόσος του ήπατος
• Μαζική αιμορραγία στο κόλον
• Άφθες
• Γαγγραινώδες πυόδερμα (δερματικά έλκη)
• Οφθαλμικές πληγές (αλλοιώσεις)
• Ρήξεις ή οπές (διάτρηση) στο κόλον

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Καλέστε το γιατρό αν:

• Εμφανίζετε επίμονο κοιλιακό πόνο, νέα ή αυξημένη αιμορραγία, επίμονο πυρετό ή άλλα συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας
• Υποφέρετε από ελκώδη κολίτιδα και τα συμπτώματά σας επιδεινώθηκαν, δεν βελτιώθηκαν με τη θεραπεία ή εμφανίσατε καινούργια.

Πρόληψη

Καθως η αιτία της νόσου είναι άγνωστη, άγνωστη παραμένει και η μέθοδος πρόληψής της.

Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.

Εξαιτίας του κινδύνου που διατρέχουν οι ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα να εμφανίσουν καρκίνο στο κόλον, συστήνεται απαραιτήτως ο έλεγχος με κολονοσκόπηση.

Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία έχει προχωρήσει στις παρακάτω υποδείξεις σχετικά με τον πρώτο σας έλεγχο για καρκίνο στο κόλον:

• 8 χρόνια μετά τη διάγνωση βαριάς ασθένειας ή από τότε που προσβλήθηκε μεγάλο μέρος του παχέος εντέρου ή και ολόκληρο το όργανο
• 12-15 χρόνια μετά τη διάγνωση κι εφόσον είχε προσβληθεί η αριστερή πλευρά του παχέος εντέρου

Θα πρέπει να κάνετε επανειλημμένες εξετάσεις παρακολούθησης της κατάστασης κάθε 1 με 2 χρόνια.