Επιχείλιος έρπης

Ορισμός

Ο επιχείλιος έρπης είναι λοίμωξη των χειλιών, του στόματος ή των ούλων με τον ιό του απλού έρπητα. Οδηγεί στην ανάπτυξη μικρών, επώδυνων φυσαλίδων, που συνήθως αποκαλούνται ερπητικές πληγές ή κυψελίδες.

Εναλλακτικές ονομασίες

Ερπητικές πληγές, Κυψελίδες, Φουσκάλες, Απλός έρπης - στοματικός, Στοματικός απλός έρπης

Αίτια

Ο επιχείλιος έρπης είναι πολύ κοινή πάθηση, η οποία προκαλείται από λοίμωξη της περιοχής του στόματος με ιό απλού έρπητα “τύπου 1”.

Η αρχική λοίμωξη μπορεί και να μην προξενήσει συμπτώματα ή στοματικά έλκη. Τότε ο ιός παραμένει αδρανοποιημένος στον νευρικό ιστό του προσώπου. Σε κάποιους ανθρώπους ο ιός πυροδοτείται ξανά και παράγει υποτροπιάζοντα στοματικά έλκη που συνήθως βρίσκονται στο ίδιο σημείο αλλά δεν είναι σοβαρά.

Ο ιός του έρπητα “τύπου 2”, που συνήθως προκαλεί έρπητα των γεννητικών οργάνων και μπορεί να προσβάλει βρέφη στη διάρκεια τοκετού από μητέρες ασθενείς, μπορεί επίσης να προκαλέσει και επιχείλιο.

Οι ιοί του έρπητα είναι μεταδοτικοί. Η εξάπλωσή τους μπορεί να συμβεί με τη σωματική προσωπική επαφή ή από μολυσμένα ξυραφάκια, πετσέτες, σερβίτσια φαγητού και άλλα αντικείμενα που τα μοιραζόμαστε με άλλους. Ενίοτε η σεξουαλική επαφή του στόματος με τα γεννητικά όργανα μπορεί να μεταδώσει στοματικό έρπητα στα γεννητικά όργανα (και το αντίστροφο).

Συμπτώματα

Το πρώτο επεισόδιο μπορεί να είναι ήπιο ή οξύ. Συνήθως προσβάλει παιδιά μεταξύ 1 και 5 ετών.

• Τα πρώτα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται μέσα σε 1 με 2 εβδομάδες, έως και 3 εβδομάδες, μετά την επαφή με τον ιό. Πονόλαιμος και πυρετός με διάρκεια μέχρι και 5 μέρες μπορεί να επέλθουν προτού εμφανιστούν οι φυσαλίδες. Μπορούν επίσης να εκδηλωθούν και πρησμένοι αδένες στο λαιμό.
• Το πρώτο επεισόδιο μπορεί να κρατήσει 2-3 εβδομάδες. Οι αλλοιώσεις πιθανώς να προσβάλλουν τα ούλα, το στόμα και το λάρυγγα ή το πρόσωπο. Ενδέχεται επίσης ο ασθενής να πονάει κατά την κατάποση.

Τα επόμενα επεισόδια συνήθως είναι ηπιότερα.

• Μπορούν να προκληθούν από την εμμηνόρροια, την έκθεση στον ήλιο, τον πυρετό, τη συναισθηματική φόρτιση και το άγχος ή διάφορες άλλες άγνωστες αιτίες.
• Προειδοποιητικά συμπτώματα κνησμού, καύσης, αυξημένου ερεθισμού ή μουδιάσματος μπορεί να προηγηθούν 2 μέρες προτού εμφανιστούν οι αλλοιώσεις.

Η έξαρση έρπητα συνήθως σημαίνει:

• Δερματικές αλλοιώσεις ή εξάνθημα γύρω από τα χείλη, το στόμα και τα ούλα
• Μικρές φυσαλίδες (κυστίδια) γεμάτες διαυγές κιτρινωπό υγρό
• Φυσαλίδες πάνω σε ανώμαλο, ερυθρό σημείο του δέρματος που πονάει
• Φυσαλίδες που διαμορφώνονται και μετά σκάνε και εκκρίνουν υγρό
• Κιτρινωπές κρούστες που διαλύονται για να αποκαλύψουν από κάτω ροδόχρωμο, επουλωμένο δέρμα
• Αρκετές μικρότερες φυσαλίδες οι οποίες διαμορφώνουν όλες μαζί μια μεγαλύτερη φυσαλίδα

Εξετάσεις

Η διάγνωση γίνεται με βάση την εμφάνιση ή την καλλιέργεια των αλλοιώσεων. Η εξέταση μπορεί επίσης να καταδείξει διόγκωση λεμφαδένων στο λαιμό ή στη βουβωνική χώρα.

Η ιική καλλιέργεια,  το τεστ ιικού DNA ή η εξέταση Tzanck των δερματικών αλλοιώσεων ενδέχεται να αποκαλύψουν τον ιό του απλού έρπητα.

Αντιμετώπιση

Εάν τα συμπτώματα του έρπητα μείνουν χωρίς θεραπευτική αντιμετώπιση, γενικώς υποχωρούν σε 1-2 εβδομάδες. Τα αντι-ιικά φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα μπορεί να βοηθήσουν στην ταχύτερη υποχώρηση των συμπτωμάτων και στη μείωση του πόνου. H ακυκλοβίρη, η φαμσικλοβίρη και η βαλακυκλοβίρη είναι οι τρεις διαθέσιμες φαρμακευτικές αγωγές που λαμβάνονται από το στόμα.

Συχνά, τα έλκη του έρπητα συχνά εμφανίζονται ξανά και ξανά. Τα αντι-ιικά σκευάσματα λειτουργούν καλύτερα εάν τα λαμβάνετε αμέσως μόλις ο ιός ξεκινάει να επανέρχεται - προτού δηλαδή παρατηρήσετε έλκη και σημάδια. Εάν ο ιός επανακάμπτει συχνά, ο γιατρός σας ενδέχεται να σας συστήσει να λαμβάνετε τα φάρμακα συνεχώς.

Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν αντι-ιικές κρέμες (πενσικλοβίρη και ακυκλοβίρη) τοπικής χρήσης, οι οποίες όμως θα πρέπει να εφαρμόζονται κάθε δίωρο όταν είστε ξύπνιοι. Είναι ακριβές και συχνά απλώς ελαττώνουν τη διάρκεια της έξαρσης κατά λίγες ώρες ή μια μέρα.

Σαπουνίστε απαλά τις φυσαλίδες και ξεπλύνετε με νερό για να μειώσετε την εξάπλωση του ιού σε άλλες περιοχές του δέρματος. Συστήνεται αντισηπτικό σαπούνι. Επιθέματα πάγου ή θερμές κομπρέσες στο σημείο με τον έρπητα μπορούν να ελαττώσουν τον πόνο.

Στις συμβουλές για να εμποδίσετε εξάρσεις στο μέλλον περιλαμβάνονται η χρήση αντηλιακού ή βούτυρου για τα χείλη με οξείδιο του ψευδάργυρου όταν είστε σε εξωτερικούς χώρους. Ένα ενυδατικό που προστατεύει τα ξηρά χείλη μπορεί επίσης να βοηθήσει.

Πρόγνωση

Ο επιχείλιος έρπης συνήθως υποχωρεί μόνος του μέσα σε 1 με 2 εβδομάδες. Μπορεί ωστόσο να επιστρέψει. Η λοίμωξη μπορεί να είναι βαριά και επικίνδυνη εάν συμβεί μέσα ή κοντά στο μάτι ή εάν προσβάλλει ανοσοκατεσταλμένα άτομα.

Πιθανές επιπλοκές

• Υποτροπή επιχείλιου έρπητα
• Εξάπλωση έρπητα σε άλλα σημεία του δέρματος
• Δευτεροπαθείς βακτηριακές δερματικές λοιμώξεις
• Γενικευμένη λοίμωξη - πιθανώς απειλητική για τη ζωή ανοσοκατεσταλμένων ατόμων, όπως είναι οι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα, καρκίνο ή λοιμώξεις του ιού ανοσοανεπάρκειας του ανθρώπου (HIV)
• Τύφλωση

Η λοίμωξη του έρπητα στα μάτια αποτελεί από τις βασικές αιτίες τύφλωσης, καθώς προκαλεί ουλοποίηση του κερατοειδους.

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Κανονίστε μια συνάντηση με το γιατρό σας εάν υποφέρετε από:

• Συμπτώματα του επιχείλιου έρπητα που είναι οξεία ή δεν υποχωρούν έπειτα από 2 εβδομάδες
• Ερπητικές πληγές κοντά στα μάτια σας
• Συμπτώματα έρπητα, ενώ παράλληλα έχετε εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (ανοσοκαταστολή) εξαιτίας πάθησης ή ορισμένων φαρμάκων

Πρόληψη

Αποφύγετε την άμεση επαφή με τις φουσκάλες του έρπητα. Μειώστε τον κίνδυνο έμμεσης εξάπλωσης πλένοντας σχολαστικά αντικείμενα όπως πετσέτες σε καυτό (κατά προτίμηση βραστό) νερό προτού τα χρησιμοποιήσετε ξανά. Μη μοιράζεστε αντικείμενα με νοσούντες, ιδίως εάν έχουν εμφανίσει αλλοιώσεις έρπητα. Αποφύγετε οτιδήποτε προκαλεί εξάρσεις (ιδίως την έκθεση στον ήλιο) εάν είστε επιρρεπείς στον στοματικό έρπητα.

Αποφύγετε το στοματικό σεξ όταν υποφέρετε από ορατές αλλοιώσεις έρπητα επάνω ή κοντά στο στόμα σας ή εάν ο σύντροφός σας έχει αλλοιώσεις έρπητα στο στόμα ή στα γεννητικά όργανα. Τα προφυλακτικά μπορούν να μειώσουν αλλά όχι να εξαλείψουν πλήρως τον κίνδυνο μετάδοσης έρπητα μέσω σεξουαλικής επαφής ή στοματικού σεξ με το προσβεβλημένο άτομο.

Και ο ιός του στοματικού έρπητα και ο ιός του έρπητα των γεννητικών οργάνων μπορούν ορισμένες φορές να μεταδοθούν ακόμα κι αν το άτομο δεν έχει ορατές αλλοιώσεις.