Καρκίνος

Ορισμός

Με τον όρο καρκίνος περιγράφεται η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη μη φυσιολογικών κυττάρων στον οργανισμό. Τα κύτταρα αυτά ονομάζονται καρκινικά ή κακοήθη.

Εναλλακτικές ονομασίες

Καρκίνωμα, κακοήθης όγκος

Αιτίες

Όπως είναι γνωστό, τα κύτταρα είναι η θεμέλια λίθος για την ύπαρξη ζωής. Ο καρκίνος αναπτύσσεται με μετάλλαξη των φυσιολογικών κυττάρων του σώματος. Τα υγιή κύτταρα έχουν την ικανότητα να πολλαπλασιάζονται όταν το σώμα τα χρειάζεται και μετά περνούν στη διαδικασία της απόπτωσης, δηλαδή πεθαίνουν όταν δεν είναι πλέον απαραίτητα για τον οργανισμό. Ο καρκίνος εμφανίζεται όταν η ανάπτυξη των κυττάρων στο σώμα είναι ανεξέλεγκτη και τα ίδια τα κύτταρα διαιρούνται πολύ γρήγορα. Καρκίνος επίσης εμφανίζεται όταν τα κύτταρα δεν εισέρχονται σε φάση απόπτωσης.

Υπάρχουν διάφορα είδη καρκίνου, καθώς το καρκίνωμα μπορεί να αναπτυχθεί σε όλα σχεδόν τα όργανα ή ιστό του σώματος, όπως οι πνεύμονες, το παχύ έντερο, το στήθος, το δέρμα, τα οστά ή ο νευρικός ιστός.

Ο καρκίνος προκαλείται από πολλαπλά αίτια, όπως:

• Βενζόλιο και άλλα χημικά
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Περιβαλλοντικές τοξίνες, όπως ορισμένα δηλητηριώδη μανιτάρια και ένα είδος τοξικών ουσιών που αναπτύσσονται σε ξηρούς καρπούς, ιδιαίτερα στα φιστίκια (αφλατοξίνες)
• Υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία
• Γενετικά προβλήματα
• Παχυσαρκία
• Ακτινοβολία
• Ιοί

Παρ’ όλα αυτά, η ακριβής αιτία αρκετών καρκίνων παραμένει άγνωστη. Ο καρκίνος που οδηγεί στους περισσότερους θανάτους είναι εκείνος του πνεύμονα.

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι τρεις πιο κοινοί τύποι καρκίνου στις ΗΠΑ μεταξύ του ανδρικού πληθυσμού είναι:

• Καρκίνος του προστάτη
• Καρκίνος του πνεύμονα
• Καρκίνος του παχέος εντέρου

Οι τρεις πιο κοινοί τύποι καρκίνου στις ΗΠΑ μεταξύ του γυναικείου πληθυσμού είναι:

• Καρκίνος του μαστού
• Καρκίνος του παχέος εντέρου
• Καρκίνος του πνεύμονα

Ορισμένοι καρκίνοι είναι έχουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης σε συγκεκριμένους πληθυσμούς της γης. Ο καρκίνος του στομάχου, για παράδειγμα, είναι πιο συνηθισμένος στην Ιαπωνία από ό,τι στις ΗΠΑ, όπου είναι σχετικά σπάνιος. Η διατροφή ίσως έχει κάποια σχέση με το γεγονός αυτό.

Κάποιοι τύποι καρκίνου είναι:

• Καρκίνος στον εγκέφαλο
• Καρκίνος του τραχήλου
• Λέμφωμα Hodgkin
• Καρκίνος του νεφρού
• Λευχαιμία
• Καρκίνος του ήπατος
• Λέμφωμα, μη-Hodgkin
• Καρκίνος των ωοθηκών
• Καρκίνος του δέρματος
• Καρκίνος των όρχεων
• Καρκίνος του θυροειδούς
• Καρκίνος της μήτρας

Συμπτώματα

Η συμπτωματολογία εξαρτάται από τον τύπο και τον εντοπισμό του καρκίνου. Ο καρκίνος του πνεύμονα, παραδείγματος χάρη, μπορεί να προκαλέσει βήχα, δύσπνοια ή πόνους στο στήθος, ενώ ο καρκίνος του παχέος εντέρου συχνά προκαλεί διάρροια, δυσκοιλιότητα ή αίμα στα κόπρανα.

Παρ’ όλα αυτά κάποια καρκινώματα προκαλούν καθόλου ή ελάχιστα συμπτώματα. Σε ορισμένους καρκίνους, όπως σε εκείνον του παγκρέατος, τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται παρά μόνο όταν ο καρκίνος είναι σε προχωρημένο στάδιο.

Τα ακόλουθα συμπτώματα ενδέχεται να εμφανιστούν στα περισσότερα είδη καρκίνων:

• Ρίγη
• Κόπωση
• Πυρετός
• Απώλεια όρεξης
• Αδιαθεσία
• Εφίδρωση κατά τη διάρκεια της νύχτας
• Απώλεια σωματικού βάρους

Εξετάσεις

Όπως και τα συμπτώματα, οι ενδείξεις για τον καρκίνο ποικίλλουν, βάσει του τύπου και του εντοπισμού του όγκου. Οι πιο συνήθεις εξετάσεις που πραγματοποιούνται είναι:

• Βιοψία του όγκου
• Εξετάσεις αίματος (με τις οποίες γίνεται έλεγχος για χημικά όπως οι δείκτες όγκων)
• Βιοψία του μυελού των οστών (σε περιπτώσεις λεμφώματος ή λευχαιμίας)
• Ακτινογραφία θώρακος
• Πλήρης αιματολογικός έλεγχος
• Αξονική τομογραφία
• Μαγνητική τομογραφία

Η διάγνωση των περισσότερων καρκίνων πραγματοποιείται συνήθως με βιοψία. Ανάλογα με τον εντοπισμό του όγκου, η βιοψία μπορεί να είναι απλή διαδικασία αλλά και πολύ σοβαρή επέμβαση. Οι περισσότεροι ασθενείς με καρκίνο πρέπει να κάνουν και μια αξονική τομογραφία προκειμένου να εντοπιστεί η ακριβής θέση και το μέγεθος του όγκου ή των όγκων.

Είναι δύσκολο να αντιμετωπίσει κάποιος τη διάγνωση του καρκίνου, ωστόσο είναι σημαντικό να συζητήσετε με τον γιατρό σας τον τύπο, το μέγεθος, και τον εντοπισμό του καρκίνου. Επιπλέον, θα πρέπει να συζητήσετε τις επιλογές σας σχετικά με τη θεραπεία, όπως και τα οφέλη και τους κινδύνους της κάθε θεραπευτικής μεθόδου.

Εφόσον είναι δυνατό, καλό θα είναι να έχετε κάποιον μαζί σας τη στιγμή της διάγνωσης, ώστε να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε την κατάσταση. Αν δυσκολεύεστε να κάνετε ερωτήσεις στον γιατρό σας, μπορεί να το αναλάβει το άτομο που σας συνοδεύει.

Θεραπεία

Η θεραπεία ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου, δηλαδή το κατά πόσο ο καρκίνος έχει μεγαλώσει και εξαπλωθεί σε άλλες περιοχές του σώματος.

• Αν ο καρκίνος εντοπίζεται σε ένα μέρος του σώματος και δεν έχει κάνει μεταστάσεις, προτιμάται η αφαίρεση του όγκου με χειρουργική επέμβαση, ώστε να απομακρυνθεί εντελώς ο καρκίνος. Συχνά η επέμβαση πραγματοποιείται για καρκίνους του δέρματος, του πνεύμονα, του στήθους ή του παχέος εντέρου.
• Αν ο όγκος έχει κάνει μεταστάσεις στους παρακείμενους λεμφαδένες, ενδέχεται να πρέπει να αφαιρεθούν και οι λεμφαδένες χειρουργικά.
• Αν με τη χειρουργική επέμβαση δεν αφαιρεθεί εντελώς ο καρκίνος, ακολουθούνται άλλες μορφές θεραπείας όπως η ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία ή συνδυασμός των δύο μεθόδων. Σε κάποιους τύπους καρκίνου συνδυάζονται χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία.
• Το λέμφωμα και ο καρκίνος των λεμφαδένων συνήθως δεν αντιμετωπίζονται με χειρουργική επέμβαση, αλλά ακολουθούνται οι μέθοδοι της χημειοθεραπείας και της ακτινοθεραπείας.

Παρόλο που η θεραπεία της νόσου μπορεί να είναι δύσκολη διαδικασία, υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να διατηρήσετε την ψυχική σας δύναμη.

Αν κάνετε ακτινοθεραπεία, να γνωρίζετε:

• Η ακτινοθεραπεία είναι ανώδυνη
• Η θεραπεία συνήθως πραγματοποιείται σε ημερήσια βάση
• Θα πρέπει να περιμένετε μισή ώρα ανάμεσα σε κάθε συνεδρία, αν και η κάθε συνεδρία διαρκεί μόνο λίγα λεπτά
• Θα πρέπει να ξεκουράζεστε και να τρέφεστε σωστά για όλο το χρονικό διάστημα που κάνετε ακτινοθεραπεία
• Έχετε υπόψη σας ότι το δέρμα στην περιοχή που δέχεται την ακτινοθεραπεία μπορεί να ερεθιστεί αλλά και να γίνει ιδιαίτερα ευαίσθητο
• Οι παρενέργειες της ακτινοθεραπείας συνήθως είναι παροδικές. Διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή υπό θεραπεία

Αν ακολουθείτε χημειοθεραπεία, θα πρέπει να τρέφεστε σωστά. Η χημειοθεραπεία προκαλεί αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος, για τον λόγο αυτό θα πρέπει να αποφεύγετε να έρχεστε σε επαφή με άτομα που έχουν κάποιο κρύωμα ή γρίπη. Επιπλέον, θα πρέπει να ξεκουράζεστε αρκετά και να μην επιχειρείτε να φέρνετε γρήγορα εις πέρας κάθε δραστηριότητα.

Θα σας βοηθήσει ιδιαίτερα να συζητήσετε με κάποιο μέλος της οικογένειάς σας ή κάποιον φίλο σας για τα αισθήματά σας ή ακόμη και να συμμετάσχετε σε κάποια ομάδα στήριξής. Ο γιατρός σας επίσης μπορεί να σας βοηθήσει σε θέματα που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Τα παραπάνω βήματα σας βοηθούν να διατηρείτε τον έλεγχο του εαυτού σας κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Ομάδες στήριξης

Η διάγνωση και η θεραπεία του καρκίνου συχνά προκαλεί πολύ άγχος και μπορεί να επηρεάσει όλους τους τομείς της ζωής ενός ανθρώπου. Υπάρχουν αρκετές ομάδες στήριξης για ασθενείς με καρκίνο.

Πρόγνωση

Κάποια είδη καρκίνου θεραπεύονται εντελώς. Επίσης, ακόμη και για το ίδιο είδος καρκίνου η πρόγνωση διαφέρει σε κάθε ασθενή, ανάλογα με το στάδιο του καρκίνου και το πότε έγινε η διάγνωση.

Κάποια είδη καρκίνου είναι ιάσιμα, ενώ άλλα μπορούν να αντιμετωπιστούν. Κάποιοι ασθενείς μπορεί να ζήσουν πολλά χρόνια έχοντας καρκίνο, ενώ άλλοι όγκοι γρήγορα αποβαίνουν επικίνδυνοι για τη ζωή του ασθενούς.

Πιθανές επιπλοκές

Η πιο σημαντική επιπλοκή είναι η μετάσταση του καρκίνου. Γενικά οι επιπλοκές διαφέρουν, ανάλογα με το είδος και το στάδιο του καρκίνου.

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας αν αναπτύξετε οποιοδήποτε σύμπτωμα καρκίνου.

Πρόληψη

Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης κακοήθους όγκου, ακολουθώντας κάποια από τα παρακάτω βήματα:

• Ακολουθήστε μια υγιεινή διατροφή
• Να ασκήστε τακτικά
• Περιορίστε το αλκοόλ
• Διατηρήστε το βάρος σας σε φυσιολογικά επίπεδα
• Μειώστε όσο το δυνατόν περισσότερο την έκθεσή σας σε ακτινοβολία ή σε τοξικές χημικές ουσίες
• Αποφύγετε το κάπνισμα
• Μειώστε την έκθεσή σας στην ηλιακή ακτινοβολία, ειδικότερα αν έχετε επιδερμίδα που είναι ευαίσθητη σε εγκαύματα

Οι εξειδικευμένες εξετάσεις για κάποια είδη καρκίνου, όπως η μαστογραφία και η ψηλάφηση του στήθους για τον καρκίνο του μαστού και η κολονοσκόπηση για τον καρκίνο του παχέος εντέρου μπορούν να βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου σε πρώιμο στάδιο, όταν δηλαδή είναι ακόμη ιάσιμος. Κάποιοι άνθρωποι που ανήκουν σε υψηλές ομάδες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου, μπορούν να λάβουν φαρμακευτική αγωγή για να μειώσουν τον κίνδυνο.