Κοινωνική φοβία

Ορισμός

Κοινωνική φοβία ονομάζεται ο διαρκής και παράλογος φόβος ότι το άτομο θα γίνει αντικείμενο παρατήρησης και κριτικής από τους γύρω του σε κοινωνικές περιστάσεις και στις κοινωνικές του συναναστροφές.

Εναλλακτικές ονομασίες

Κοινωνική φοβία, διαταραχή κοινωνικού άγχους

Αιτίες

Οι ασθενείς που πάσχουν από κοινωνική φοβία πανικοβάλλονται και αποφεύγουν καταστάσεις στις οποίες μπορεί να γίνουν αντικείμενο παρατήρησης από τους γύρω τους. Η φοβία ενδέχεται να εμφανιστεί στην εφηβεία και να σχετίζεται με υπερπροστατευτικούς γονείς ή περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες. Η διαταραχή επηρεάζει άνδρες και γυναίκες στο ίδιο ποσοστό.

Επίσης, οι πάσχοντες από κοινωνική φοβία έχουν αυξημένο κίνδυνο εξάρτησης από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, καθώς βασίζονται στις ουσίες αυτές για να χαλαρώσουν στις κοινωνικές συναναστροφές τους.

Συμπτώματα

Οι ασθενείς που πάσχουν από κοινωνική φοβία αγχώνονται εξαιρετικά και νιώθουν υπερβολική αμηχανία σε απλές κοινωνικές καταστάσεις. Υποφέρουν από έντονο, επίμονο χρόνιο φόβο ότι θα γίνουν αντικείμενο παρατήρησης και κριτικής από τους γύρω τους και ανησυχούν ότι οι ίδιοι θα κάνουν κάτι που θα τους ντροπιάσει. Μπορεί να ανησυχούν για μέρες ή εβδομάδες πριν από κάποιο κοινωνικό γεγονός. Η ανησυχία τους μπορεί να γίνει τόσο έντονη που θα επηρεάσει την εργασία, το σχολείο και άλλες καθημερινές δραστηριότητες, ενώ ενδέχεται να δυσκολεύονται να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν φιλίες.

Αν και πολλοί άνθρωποι με κοινωνική φοβία συνειδητοποιούν ότι οι φόβοι τους σχετικά με τις κοινωνικές τους συναναστροφές είναι υπερβολικοί ή παράλογοι, δεν είναι σε θέση να τους ξεπεράσουν μόνοι τους.

Η κοινωνική φοβία μπορεί να αφορά μία συγκεκριμένη κατάσταση (όπως μια απλή συνομιλία, ένα δείπνο ή ένα ποτό, ή ακόμη και το να πρέπει το άτομο να γράψει κάτι σε έναν πίνακα μπροστά σε άλλους). Μπορεί ωστόσο να είναι τόσο ευρεία (γενικευμένη κοινωνική φοβία), ώστε το άτομο να βιώνει άγχος σε όλες του σχεδόν τις συναναστροφές εκτός αν βρίσκεται με μέλη της οικογένειάς του.

Τα σωματικά συμπτώματα που συχνά εμφανίζονται σε περιπτώσεις κοινωνικής φοβίας περιλαμβάνουν:

• Κοκκίνισμα στο πρόσωπο
• Δυσκολία στην εκφορά λόγου
• Ναυτία
• Έντονη εφίδρωση
• Τρέμουλο

Η κοινωνική φοβία διαφέρει από τη συστολή. Οι ντροπαλοί άνθρωποι μπορούν να συμμετέχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες, ενώ όσοι πάσχουν από κοινωνική φοβία αυτοπεριορίζονται σε τέτοιο βαθμό εξαιτίας της πάθησής τους που δεν μπορούν να λειτουργήσουν στην εργασία τους και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

Μερικές από τις πιο συνηθισμένες φοβίες των ασθενών με αγχώδη κοινωνική διαταραχή είναι:

• Το να παρευρίσκονται σε κοινωνικές συναθροίσεις και συγκεντρώσεις
• Το να προβαίνουν σε συγκεκριμένες δραστηριότητες σε δημόσιο χώρο, όπως το φαγητό, ένα ποτό ή το να μοιράζονται τις σκέψεις τους δημοσίως
• Το να συναντούν νέους ανθρώπους
• Η ομιλία μπροστά σε κοινό
• Το να χρησιμοποιούν δημόσιες τουαλέτες

Εξετάσεις

Ο γιατρός σας θα διερευνήσει το ιστορικό της φοβίας σας και θα λάβει περιγραφή της συμπεριφοράς σας από τους συγγενείς και τους φίλους σας.

Ενδείξεις για την ύπαρξη της φοβίας είναι:

• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Γρήγορος καρδιακός ρυθμός

Θεραπεία

Στόχος της θεραπείας είναι να σας βοηθήσει να είστε λειτουργικοί. Η επιτυχία της θεραπείας συνήθως εξαρτάται από τη σοβαρότητα της φοβίας.

Τα αγχολυτικά και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορεί να χορηγηθούν ορισμένες φορές για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της διαταραχής.

Η συμπεριφορική θεραπεία έχει μακροχρόνια οφέλη.

• Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία σας βοηθά να κατανοήσετε τις σκέψεις που προκαλούν τη φοβία, καθώς και να μάθετε να αναγνωρίζετε και να αντικαθιστάτε τις σκέψεις που σας προκαλούν πανικό.
•  Η συστηματική απευαισθητοποίηση ή η θεραπεία έκθεσης μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της φοβίας. Ο θεραπευτής σάς ζητά να χαλαρώσετε και έπειτα να φανταστείτε τα πράγματα που σας προκαλούν άγχος, ταξινομώντας τα από το λιγότερο έως το περισσότερο αγχωτικό. Η σταδιακή έκθεση σε πραγματικές καταστάσεις επίσης βοηθά τα άτομα να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους.
• Επιπλέον μπορεί να πραγματοποιηθεί εξάσκηση σε κοινωνικές δεξιότητες μέσω της συμμετοχής σε μια ομάδας ψυχοθεραπείας. Μέσω αναπαράστασης κοινωνικών ρόλων και καταστάσεων, ο ασθενής μαθαίνει τεχνικές που τον βοηθούν αν αισθάνεται πιο άνετα στην αλληλεπίδρασή του με άλλα άτομα κατά τη διάρκεια των κοινωνικών του συναναστροφών.

Κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα επεισοδίων κοινωνικής φοβίας:

• Προσπαθήστε να ασκείστε τακτικά, να κοιμάστε επαρκώς και να προγραμματίζετε τα γεύματά σας.
• Μειώστε ή διακόψτε τις δόσεις καφεΐνης, τα φάρμακα για το κρύωμα ή άλλα διεγερτικά΄

Πρόγνωση

Η πρόγνωση για την κοινωνική φοβία είναι γενικά καλή. Η θεραπεία και τα αντικαταθλιπτικά έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικά.

Πιθανές επιπλοκές

• Κατάχρηση αλκοόλ για την αντιμετώπιση του άγχους
• Εξάρτηση από το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά
• Μοναξιά και κοινωνική απομόνωση

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Καλέστε τον γιατρό σας ή κάποιον ειδικό αν η φοβία σας επηρεάζει τη δουλειά σας και τις διαπροσωπικές σας σχέσεις.

Πρόληψη

Η λήψη διαφόρων μέτρων για τη βελτίωση της αυτοεκτίμησής σας και κάποιου είδους εκπαίδευση για την απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων μπορεί να βοηθήσουν.