Κολπική μαρμαρυγή/πτερυγισμός

Ορισμός

Η κολπική μαρμαρυγή/πτερυγισμός είναι διαταραχή του καρδιακού ρυθμού (αρρυθμία). Συνήθως πρόκειται για ταχυαρρυθμία.

Εναλλακτικές ονομασίες

Μαρμαρυγή των ωτίων, A-fib

Αίτια

Οι αρρυθμίες προκαλούνται από προβλήματα στο φυσιολογικό ηλεκτρικό ερεθισματαγωγό σύστημα της καρδιάς.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες οι τέσσερεις κοιλότητες της καρδιάς (δύο κόλποι και δύο κοιλίες) συστέλλονται ομαλά. Όταν αυτό συμβαίνει, η καρδιά σας μπορεί να αντλεί το αίμα που χρειάζεται χωρίς να καταπονείται περισσότερο απ’ όσο πρέπει.

Το ηλεκτρικό ερέθισμα που δίνει σήμα στην καρδιά σας να συστέλλεται ξεκινάει μέσα στον φλεβοκολπικό κόμβο (που επίσης ονομάζεται φλεβόκομβος ή αλλιώς κόμβος ΦΚ). Ο κόμβος αυτός είναι ο φυσικός βηματοδότης της καρδιάς σας.

• Το σήμα φεύγει από τον φλεβόκομβο και περνάει μέσα από τις δύο άνω κοιλότητες (κόλποι).
• Στη συνέχεια το σήμα περνάει σε άλλο κόμβο (τον κολποκοιλιακό κόμβο) και καταλήγει στις κατώτερες κοιλότητες (κοιλίες)

Στην κολπική μαρμαρυγή το ηλεκτρικό ερέθισμα της καρδιάς παύει να είναι τακτικό. Οι κόλποι συστέλλονται πολύ γρήγορα και σε ακανόνιστα χρονικά διαστήματα. Αυτή η διεργασία κάνει τις κοιλίες να παρουσιάζουν ανωμαλίες στον κτύπο, με αποτέλεσμα έναν άρρυθμο (και συνήθως ταχύ) σφυγμό. Το αποτέλεσμα είναι η καρδιά να δουλεύει δυσκολότερα και να μην μπορεί να διοχετεύσει αρκετό αίμα.

Στον κολπικό πτερυγισμό οι κοιλίες πάλλονται μεν πολύ γοργά, αλλά σε σταθερά χρονικά διαστήματα.

Αν η κολπική μαρμαρυγή/πτερυγισμός είναι μέρος της πάθησης που ονομάζεται σύνδρομο νοσούντος φλεβόκομβου, ο φλεβόκομβος δεν λειτουργεί σωστά. Ο καρδιακός ρυθμός εναλλάσσεται ανάμεσα σε βραδύ και ταχύ. Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχει αρκετό αίμα για τις ανάγκες του σώματος.

Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να επηρεάσει άντρες και γυναίκες εξίσου. Εμφανίζεται συχνότερα σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Αίτια της κολπικής μαρμαρυγής:

• Κατανάλωση οινοπνεύματος (ιδίως η περιστασιακή και απότομη κατάχρηση αλκοόλ)
• Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
• Στεφανιαία νόσος (ιδίως έπειτα από καρδιακή προσβολή ή επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης/μπαϊπάς)
• Χειρουργική επέμβαση στην καρδιά
• Υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση)
• Yπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια
• Φαρμακευτική αγωγή
• Θυροειδής αδένας που υπερλειτουργεί (υπερθυρεοειδισμός)
• Περικαρδίτιδα
• Βαλβιδοπάθειες (κυρίως η στένωση μιτροειδούς και η ανεπάρκεια μιτροειδούς)

Συμπτώματα

Μπορεί να αγνοείτε ότι η καρδιά σας δεν χτυπάει κανονικά, ιδίως αν αυτό συμβαίνει αρκετό καιρό.

Ανάμεσα στα συμπτώματα συγκαταλέγονται τα εξής:

• Όταν ο ασθενής νιώθει το σφυγμό του ελαφρώς ταχύτερο, πολύ γρήγορο, να χτυπάει έντονα, σαν φτερούγισμα ή υπερβολικά αργό 
• Όταν ο ασθενής νιώθει το σφυγμό του κανονικό ή ακανόνιστο
• Όταν ο ασθενής έχει αίσθηση της καρδιάς του να χτυπάει (αίσθημα παλμών)
• Δυσχέρεια στην αναπνοή
• Σύγχυση
• Ζάλη, αδιαθεσία
• Λιποθυμία
• Κόπωση

Σημείωση: Τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινάνε ή να σταματάνε αιφνίδια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως η ίδια η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να ξεκινήσει και να σταματήσει από μόνη της.

Εξετάσεις

Ο γιατρός μπορεί να ακροαστεί τους γοργούς χτύπους της καρδιάς με το στηθοσκόπιο. Ο σφυγμός μπορεί να είναι ταχύς, ακανόνιστος ή και τα δύο. Ο φυσιολογικός ρυθμός της καρδιάς είναι 60-100 παλμοί, στην κολπική μαρμαρυγή/πτερυγισμό όμως μπορεί να φτάσει τους 100-175 παλμούς. Η αρτηριακή πίεση μπορεί να είναι φυσιολογική ή χαμηλή.

Το ηλεκτροκαρδιογράφημα δείχνει την κολπική μαρμαρυγή ή τον κολπικό πτερυγισμό. Η συνεχής περιπατητική παρακολούθηση της καρδιάς -η καταγραφή Holter (24ωρο τεστ)- ενδέχεται να είναι απαραίτητη επειδή η πάθηση συμβαίνει σε κάποιες φάσεις και όχι σε άλλες (σποραδική μορφή).

Εξετάσεις που βοηθάνε στον εντοπισμό υποκείμενων καρδιακών νόσων:

• Στεφανιαία αγγειογραφία
• Ηχοκαρδιογράφημα
• Ηλεκτροφυσιολογική μελέτη (EPS)
• Κυλιόμενος διάδρομος ασκήσεων με ηλεκτροκαρδιογράφημα 
• Σπινθηρογραφική απεικόνιση

Αντιμετώπιση

Σε ορισμένες περιπτώσεις η κολπική μαρμαρυγή ενδέχεται να απαιτεί επείγουσα αντιμετώπιση προκειμένου η καρδιά να βρει τον ομαλό ρυθμό της. Εδώ λαμβάνονται μέτρα όπως η ηλεκτρική καρδιοανάταξη (απινίδωση) ή ενδοφλέβια σκευάσματα σαν τη δοφετιλίδη, την αμιωδαρόνη ή την ιμπουτιλίδη. Τα σκευάσματα κατά κανόνα είναι αναγκαία προκειμένου να μην επιταχυνθεί υπερβολικά ο σφυγμός.

Η καθημερινή φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται από το στόμα έχει δύο διαφορετικές χρήσεις:

• Ο ένας στόχος είναι να επιβραδύνει τους ακανόνιστους καρδιακούς χτύπους. Μια τέτοια φαρμακευτική αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει β-αναστολείς, αποκλειστές διαύλων ασβεστίου και δακτυλίτιδα
• Ο άλλος στόχος είναι να προληφθεί επόμενη κολπική μαρμαρυγή. Μια τέτοια φαρμακευτική αγωγή ενδείκνυται μεν για πολλές περιπτώσεις ασθενών, μπορεί όμως να προκαλέσει βαριές παρενέργειες. Πολλοί ασθενείς ξαναπαθαίνουν κολπική μαρμαρυγή παρά τη χρήση αυτής της φαρμακευτικής αγωγής

Σκευάσματα που αραιώνουν το αίμα, όπως είναι η ηπαρίνη και η βαρφαρίνη (το Coumadin) μειώνουν τον κίνδυνο ένας θρόμβος να ταξιδέψει μέσα στο σώμα (προκαλώντας εγκεφαλικό επεισόδιο). Ακριβώς επειδή αυτά τα φάρμακα αυξάνουν την πιθανότητα αιμορραγίας, δεν τα χρησιμοποιούν όλοι. Τα αντιαιμοπεταλειακά όπως είναι η ασπιρίνη ή η κλοπιδογρέλη συνταγογραφούνται επίσης. Ο γιατρός σας, αφού λάβει υπ’ όψιν του την ηλικία σας και άλλα ιατρικά προβλήματα,  θα αποφασίσει ποιο φάρμακο είναι το κατάλληλο.

Μια διαδικασία που ονομάζεται θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες μπορεί επίσης να χρησιμεύσει στην καταστροφή σημείων στην καρδιά σας τα οποία πιθανώς προκαλούν προβλήματα στον καρδιακό ρυθμό. Η θερμοκαυτηρίαση αυτή γίνεται σε νοσοκομειακές μονάδες από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό. Μερικοί λόγοι για να περιληφθεί στη θεραπεία η θερμοκαυτηρίαση:

• Όταν τα φάρμακα δεν ελέγχουν τα συμπτώματα ή δημιουργούν παρενέργειες
• Όταν η πάθηση πρόκειται να γίνει πιο επικίνδυνη, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα
• Ως πιθανή θεραπεία κάποιων ασθενών με κολπικό πτερυγισμό

Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να χρειάζονται θερμοκαυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες απευθείας στο σημείο εκείνο της καρδιάς που αποκαλείται κολποκοιλιακή συμβολή. Η κατάλυση της κολποκοιλιακής συμβολής οδηγεί σε πλήρη συγκοπή της καρδιάς, μια κατάσταση η οποία εν συνεχεία πρέπει να αντιμετωπιστεί αναγκαστικά με μόνιμο βηματοδότη.

Πρόγνωση

Η δυσλειτουργία αυτή συνήθως τίθεται υπό έλεγχο με τη θεραπεία. Πολλοί ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή έχουν πολύ καλή εξέλιξη.

Εντούτοις η κολπική μαρμαρυγή έχει τάσεις να μετατραπεί σε χρόνια ασθένεια. Μπορεί να επανεμφανιστεί ακόμα και με τη θεραπεία.

Πιθανές Επιπλοκές

• Λιποθυμία (συγκοπή), αν η κολπική μαρμαρυγή και ο κολπικός πτερυγισμός επιβραδύνουν ή επιταχύνουν υπερβολικά τον παλμό
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Εγκεφαλικό επεισόδιο, αν οι θρόμβοι αποκοπούν και οδεύσουν προς τον εγκέφαλο (φάρμακα που αραιώνουν το αίμα, όπως η ηπαρίνη και η βαρφαρίνη, μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο)

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Καλέστε το γιατρό αν έχετε συμπτώματα κολπικής μαρμαρυγής ή πτερυγισμού.

Πρόληψη

Ακολουθήστε τις υποδείξεις του γιατρού σας για την αντιμετώπιση των υποκείμενων νόσων. Αποφύγετε να καταναλώνετε υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ απότομα και σε μικρό χρονικό διάστημα.