Μεταμόσχευση νεφρού

Ορισμός

Η μεταμόσχευση νεφρού είναι η χειρουργική επέμβαση για την τοποθέτηση υγιούς νεφρού σε άτομο με νεφρική ανεπάρκεια.

Εναλλακτικές ονομασίες

Νεφρική μεταμόσχευση, μεταμόσχευση - νεφρό 

Οι μεταμοσχεύσεις νεφρών είναι από τις πιο συνηθισμένες μεταμοσχεύσεις. Απαιτείται μια δωρεά νεφρού.

Δωρεά νεφρού μπορεί να γίνει από:

• Ζωντανό δότη, που συνδέεται συγγενικά με τον λήπτη, όπως γονέας, αδελφός ή παιδί
• Ζωντανό μη συνδεδεμένο δότη - όπως ένας φίλος ή σύζυγος
• Νεκρό δότη - ένα άτομο που πέθανε πρόσφατα και δεν έχει γνωστή χρόνια νεφρική νόσο

Ο υγιής νεφρός μεταφέρεται σε δροσερό αλατισμένο νερό (φυσιολογικό ορό) που διατηρεί το όργανο για 48 ώρες. Αυτό δίνει στους γιατρούς χρόνο να κάνουν ελέγχους για να ελέγξουν αν το αίμα και οι ιστοί του δότη είναι συμβατά με αυτά του λήπτη, πριν προχωρήσουν στην μεταμόσχευση.

Η επέμβαση για τον ζωντανό δότη

Αν είστε δωρητής νεφρού, θα υποβληθείτε σε γενική αναισθησία πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Αυτό σημαίνει ότι θα είστε σε καταστολή χωρίς αίσθηση του πόνου. Στην εν λόγω επέμβαση συνήθως γινόταν μια μεγάλη χειρουργική τομή. Ωστόσο, σήμερα οι χειρουργοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια μικρότερη τομή (μίνι-νεφρεκτομή) ή λαπαροσκοπικές τεχνικές.

Ανατρέξτε στην ενότητα «Αφαίρεση νεφρών» για περισσότερες πληροφορίες.

Η επέμβαση για τον λήπτη

Στα άτομα που υποβάλλονται σε μεταμόσχευση νεφρού χορηγείται γενική αναισθησία πριν από την επέμβαση. Ο χειρουργός κάνει μια τομή στην κάτω περιοχή της κοιλιάς.

• Ο χειρουργός τοποθετεί το νέο νεφρό στην περιοχή της κάτω κοιλίας σας. Η αρτηρία και η φλέβα του νέου νεφρού συνδέονται με την αρτηρία και τη φλέβα στη λεκάνη σας. Το αίμα σας ρέει μέσω του νέου νεφρού, το οποίο παράγει ούρα ακριβώς όπως έκαναν οι νεφροί σας όταν ήταν υγιείς. Ο σωλήνας από όπου διέρχονται τα ούρα (ουρητήρας) στη συνέχεια προσαρτάται στην ουροδόχο κύστη.
• Τα δικά σας νεφρά παραμένουν στη θέση τους, εκτός εάν προκαλούν υψηλή αρτηριακή πίεση, μολύνσεις ή είναι πολύ μεγάλα για το σώμα σας. Η τομή τότε κλείνει.

Η επέμβαση μεταμόσχευσης νεφρού διαρκεί περίπου 3 ώρες. Τα άτομα με διαβήτη μπορεί επίσης να υποβληθούν ταυτόχρονα και σε μεταμόσχευση παγκρέατος. Αυτό συνήθως αυξάνει τον χρόνο του χειρουργείου κατά 3 επιπλέον ώρες.

Γιατί πραγματοποιείται η μεταμόσχευση νεφρού

Νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου ονομάζουμε το στάδιο της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας κατά το οποίο δεν πραγματοποιείται πια η απομάκρυνση απορριμμάτων και περίσσειας υγρών ούτε ο έλεγχος ηλεκτρολυτών (όπως νατρίου και καλίου) ή ανόργανων αλάτων από τα νεφρά. Επίσης, τα νεφρά δεν παράγουν πλέον ορμόνες που κρατούν τα οστά ισχυρά και το αίμα υγιές.

Ως αποτέλεσμα, στο σώμα σας δημιουργούνται επιβλαβή απόβλητα. Η αρτηριακή πίεση μπορεί να αυξηθεί και το σώμα σας μπορεί να συγκρατήσει την περίσσεια υγρών και να μην παράγει αρκετά ερυθρά αιμοσφαίρια.

Η πιο συνηθισμένη αιτία νεφρικής ασθένειας τελικού σταδίου στις ΗΠΑ είναι ο διαβήτης. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές άλλες αιτίες χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας και νεφρικής νόσου τελικού σταδίου.

Η μεταμόσχευση νεφρού μπορεί να μην συνιστάται αν έχετε:

• Ορισμένες λοιμώξεις, όπως η φυματίωση ή η οστεομυελίτιδα
• Δυσκολία στην λήψη φαρμάκων αρκετές φορές την μέρα για το υπόλοιπο της ζωής σας
• Καρδιακή, πνευμονική ή ηπατική νόσο
• Άλλες ασθένειες που απειλούν τη ζωή
• Ιστορικό καρκίνου
• Λοιμώξεις όπως η ηπατίτιδα που θεωρούνται ενεργές
• Κάπνισμα, κατάχρηση οινοπνευματωδών ή ναρκωτικών, ή άλλες επικίνδυνες συνήθειες ζωής

Κίνδυνοι

Οι κίνδυνοι από οποιαδήποτε αναισθησία είναι:

• Προβλήματα αναπνοής
• Αντιδράσεις σε φάρμακα

 Οι κίνδυνοι από οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση είναι:

• Αιμορραγία
• Λοίμωξη

 Οι άλλοι κίνδυνοι που σχετίζονται με την μεταμόσχευση νεφρού περιλαμβάνουν:

• Θρόμβους (βαθιά φλεβική θρόμβωση)
• Καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο
• Μολύνσεις τραύματος
• Παρενέργειες από φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αποτροπή της απόρριψης μοσχεύματος, όπως:

o Αυξημένος κίνδυνος για λοιμώξεις

o Βλάβη στο ήπαρ ή σε άλλα όργανα

Πριν την μεταμόσχευση

Μόλις ο γιατρός σας σάς παραπέμψει σε κέντρο μεταμόσχευσης, θα εξεταστείτε και θα αξιολογηθείτε από την ομάδα μεταμόσχευσης. Θα θελήσουν να βεβαιωθούν ότι είστε κατάλληλος υποψήφιος για μεταμόσχευση νεφρού. Θα χρειαστεί να πραγματοποιήσετε αρκετές επισκέψεις σε βάθος αρκετών εβδομάδων ή ακόμη και μηνών. Θα χρειαστεί να δώσετε αίμα και να δεχτείτε ακτίνες Χ.

Οι έλεγχοι που γίνονται πριν την μεταμόσχευση περιλαμβάνουν:

• Τυποποίηση ιστών και αίματος για να βεβαιωθεί ότι το σώμα σας δεν θα απορρίψει το νέο νεφρό
• Αιματολογικές και δερματολογικές εξετάσεις για τον έλεγχο λοιμώξεων
• Καρδιακές εξετάσεις όπως ECG, ηχοκαρδιογράφημα ή καρδιακός καθετηριασμός
• Δοκιμές για αναζήτηση πρώιμου καρκίνου

Εάν η ομάδα μεταμόσχευσης αποφανθεί ότι είστε κατάλληλος υποψήφιος για μεταμόσχευση νεφρού, τότε θα εγγραφείτε σε μια εθνική λίστα αναμονής.

• Η κατάταξή σας στην λίστα αναμονής βασίζεται σε διάφορους παράγοντες. Ορισμένοι βασικοί από αυτούς σχετίζονται με το είδος του προβλήματος των νεφρών που αντιμετωπίζετε, πόσο σοβαρή είναι η καρδιακή σας πάθηση, καθώς και το ενδεχόμενο επιτυχίας μιας μεταμόσχευσης.
• Ο χρόνος αναμονής σας στη λίστα συνήθως δεν αποτελεί παράγοντα για το πόσο σύντομα θα βρεθεί νεφρό για την μεταμόσχευσή σας, εκτός ίσως από τις περιπτώσεις παιδιών

Οι περισσότεροι, αλλά όχι όλοι οι ασθενείς που περιμένουν για μεταμόσχευση νεφρού, βρίσκονται σε αιμοκάθαρση. Όσο θα περιμένετε τον νέο σας νεφρό, ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα:

• Ακολουθήστε πιστά την διατροφή που σας συστήνει η ομάδα μεταμόσχευσης
• Μην πίνετε αλκοόλ
• Μην καπνίζετε
• Διατηρείτε το βάρος σας στο εύρος που σας έχει προταθεί. Ακολουθήστε οποιοδήποτε συνιστώμενο πρόγραμμα άσκησης
• Πάρτε όλα τα φάρμακα όπως σας έχουν συνταγογραφηθεί. Αναφέρετε τις αλλαγές στα φάρμακά σας και τυχόν νέα ή επιδεινούμενα ιατρικά προβλήματα στην ομάδα μεταμόσχευσης
• Να επισκέπτεστε τον γιατρό και την ομάδα μεταμόσχευσής σας σε όλα τα ραντεβού που σας ορίζονται
• Βεβαιωθείτε ότι η ομάδα μεταμόσχευσης έχει τους σωστούς αριθμούς τηλεφώνου, ώστε να μπορέσει να επικοινωνήσει άμεσα μαζί σας εάν βρεθεί νεφρός. Βεβαιωθείτε ότι, ανεξάρτητα από το πού πηγαίνετε, θα μπορέσουν να έρθουν εύκολα και γρήγορα σε επαφή μαζί σας
• Έχετε τα πάντα έτοιμα για να μεταβείτε στο νοσοκομείο.

Μετά την μεταμόσχευση

Εάν υποβληθείτε σε μεταμόσχευση νεφρού, θα πρέπει να μείνετε στο νοσοκομείο για περίπου 3 - 7 ημέρες. Στη συνέχεια, θα χρειαστείτε στενή παρακολούθηση από τον γιατρό και τακτικές εξετάσεις αίματος για 1-2 μήνες.

Η περίοδος ανάρρωσης είναι περίπου 6 μήνες. Συνήθως η ομάδα μεταμόσχευσης ζητά να παραμείνετε αρκετά κοντά στο νοσοκομείο για τους πρώτους 3 μήνες. Θα χρειαστεί να κάνετε τακτικά check-ups με εξετάσεις αίματος και ακτινογραφίες για πολλά χρόνια.

Προοπτική (Πρόγνωση)

Σχεδόν όλοι αισθάνονται ότι έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής μετά τη μεταμόσχευση. Για όσους λαμβάνουν νεφρό με μεγάλη συμβατότητα, σχεδόν το 90% εξακολουθεί να ζει μετά από 1 χρόνο και πάνω από το 70% ζει μετά από 5 χρόνια. Αυτοί που λαμβάνουν ένα νεφρό από ζωντανό συνδεδεμένο δότη έχουν καλύτερη πορεία έναντι εκείνων που λαμβάνουν νεφρό από νεκρό δότη. (Εάν προβείτε σε δωρεά νεφρού, μπορείτε συνήθως να  συνεχίσετε να ζείτε με ασφάλεια χωρίς επιπλοκές με τον εναπομείναντα νεφρό σας).

Τα άτομα που υποβάλλονται σε μεταμόσχευση νεφρού μπορεί να απορρίψουν το νέο όργανο. Αυτό σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό τους σύστημα βλέπει το νέο νεφρό ως ξένο σώμα και προσπαθεί να το καταστρέψει.

Για να αποφευχθεί η απόρριψη, σχεδόν όλοι οι λήπτες μοσχευμάτων νεφρού πρέπει να παίρνουν φάρμακα που καταστέλλουν την ανοσολογική τους ανταπόκρισή για το υπόλοιπο της ζωής τους. Αυτό ονομάζεται ανοσοκατασταλτική θεραπεία. Παρόλο που η θεραπεία βοηθά στην αποτροπή της απόρριψης οργάνου, θέτει τους ασθενείς σε υψηλότερο κίνδυνο για λοίμωξη και καρκίνο. Εάν πάρετε αυτό το φάρμακο, πρέπει να εξετάζεστε τακτικά για καρκίνο. Τα φάρμακα μπορεί επίσης να προκαλέσουν υψηλή αρτηριακή πίεση και υψηλή χοληστερόλη και να αυξήσουν τον κίνδυνο για διαβήτη.