Ναρκοληψία

Ορισμός

Η Ναρκοληψία είναι μια διαταραχή του ύπνου που προκαλεί υπερβολική υπνηλία και ακατανίκητη ανάγκη για ύπνο (συχνές επιθέσεις ύπνου) κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Εναλλακτικές ονομασίες

Ημερήσια διαταραχή του ύπνου, Καταπληξία

Αιτίες

Η ναρκοληψία είναι διαταραχή του νευρικού συστήματος και όχι ψυχική νόσος. Το άγχος δεν προκαλεί Ναρκοληψία.

Οι επιστήμονες θεωρούν πως η Ναρκοληψία οφείλεται σε μειωμένη ποσότητα στον οργανισμό της υποκρετίνης (ορεξίνης), μιας πρωτεΐνης που παράγεται στον εγκέφαλο. Τα αίτια που οδηγούν στη μειωμένη παραγωγή υποκρετίνης (ορεξίνης) δεν είναι σαφή.

Η Ναρκοληψία είναι ασθένεια κληρονομικής προδιάθεσης.

Οι συνθήκες που προκαλούν αϋπνία, όπως τα άτακτα ωράρια εργασίας μπορεί να επιδεινώσουν τη Ναρκοληψία.

Συμπτώματα

Τα πιο κοινά συμπτώματα Ναρκοληψίας είναι:

• Διαστήματα υπερβολικής υπνηλίας κάθε 3 με 4 ώρες μέσα στην ημέρα. Μπορεί να νιώσετε μια ακατανίκητη ανάγκη για ύπνο, η οποία ακολουθείται συνήθως από μια επίθεση ύπνου.
• Το χρονικό διάστημα του συμπτώματος διαρκεί περίπου 15 λεπτά κάθε φορά, παρόλο που ίσως διαρκέσει και περισσότερο
• Συχνά συμβαίνουν μετά το φαγητό, ή κατά τη διάρκεια της οδήγησης, στο μέσο μιας συνομιλίας ή σε οποιαδήποτε άλλη κατάστασ
• Το άτομο ξυπνά με αίσθηση αναζωογόνησης
• Το στάδιο μεταξύ ύπνου και ξύπνιου μπορεί να συνοδεύεται από παραισθήσεις ονειρικού τύπου, οι οποίες επηρεάζουν την όραση ή την ακοή και πιθανόν και τις άλλες αισθήσεις
• Η υπνική παράλυση είναι το στάδιο κατά το οποίο το άτομο δεν μπορεί να κινηθεί τη στιγμή που ξυπνά. Μπορεί να συμβεί και στο ξεκίνημα της υπνηλίας
• Η καταπληξία είναι η ξαφνική απώλεια μυϊκού τόνου, που προκαλεί ανικανότητα κίνησης. Τα δυνατά συναισθήματα, όπως το γέλιο από χαρά ή ο υπερβολικός θυμός, οδηγούν συχνά σε καταπληξία
• Οι περισσότερες επιθέσεις ύπνου διαρκούν λιγότερο από 30 δευτερόλεπτα και μπορεί να μη γίνουν αντιληπτέ
• Το κεφάλι πέφτει ξαφνικά προς τα εμπρός, το σαγόνι χαλαρώνει υπερβολικά και τα γόνατα λυγίζου
• Σε σοβαρές περιπτώσεις Ναρκοληψίας το άτομο ενδέχεται να πέσει και να μείνει παραλυμένο για μερικά λεπτά

Δεν παρουσιάζουν όλοι οι ασθενείς και τα τέσσερα αυτά συμπτώματα.

Εξετάσεις 

 Ο γιατρός σας θα διεξαγάγει μια κλινική εξέταση, προκειμένου να αποκλείσει ύπαρξη άλλων παθήσεων που ίσως έχουν τα ίδια συμπτώματα. Οι παθήσεις που προκαλούν υπνηλία είναι:

• Η Αϋπνία ή άλλες διαταραχές ύπνου
• Σύνδρομο Ανήσυχων Άκρων
• Επιληψία
• Υπνική Άπνοια
• Κάποιες άλλες κλινικές και ψυχιατρικές ασθένειες, καθώς και διάφορες νόσοι του νευρικού συστήματος

Άλλες εξετάσεις ίσως περιλαμβάνουν:

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (για τη μέτρηση της καρδιακής ηλεκτρικής δραστηριότητας)
• Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (μέτρησης εγκεφαλικής δραστηριότητας)
• Παρακολούθηση αναπνευστικής λειτουργίας
• Γενετικές εξετάσεις για να καθοριστεί αν υπάρχει το γονίδιο της Ναρκοληψίας

Οι διαγνωστικές εξετάσεις ίσως περιλαμβάνουν μια πολυπαραμετρική μελέτη ύπνου ή μια πολλαπλή δοκιμασία λανθάνοντος χρόνου επέλευσης ύπνου (MSLT). Η τελευταία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη διάγνωση Ναρκοληψίας. Η εξέταση αυτή μετρά τον χρόνο που χρειάζεται ένας άνθρωπος για να πέσει σε κατάσταση ύπνου. Οι ασθενείς με Ναρκοληψία αποκοιμιούνται σε πολύ λιγότερο χρόνο από όσους δεν υποφέρουν από την πάθηση.

Θεραπεία

Δεν υπάρχει ακόμη γνωστή θεραπεία για τη Ναρκοληψία. Στόχος της θεραπείας είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων.

Οι προσαρμογές στον τρόπο ζωής και η εκπαίδευση για την αντιμετώπιση των συναισθηματικών και άλλων επιπτώσεων της διαταραχής, μπορεί να σας βοηθήσουν να λειτουργήσετε καλύτερα στο εργασιακό σας περιβάλλον και τις κοινωνικές συναναστροφές σας. Αυτό συνεπάγεται:

• Ελαφριά η χορτοφαγικά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας και αποφυγή κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας τροφής πριν από σημαντικές δραστηριότητες
• Προγραμματισμός ενός σύντομου ύπνου (για 10 με 15 λεπτά) αν είναι δυνατόν μετά το γεύμα
• Σχεδιασμός σύντομων ύπνων για τον έλεγχο και τη μείωση του αριθμού ξαφνικών επιθέσεων ύπνου
• Ενημερώστε τους καθηγητές ή/και τους εργοδότες σας για την πάθησή σας, ώστε να μην κατηγορηθείτε για οκνηρία ή απροθυμία στο σχολείο ή στον εργασιακό σας χώρο

Ίσως χρειαστεί η λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Η διεγερτική ουσία μοδαφιλίνη είναι η συνηθέστερη αγωγή κατά της Ναρκοληψίας. Είναι πολύ μικρότερο το ποσοστό κατάχρησής της από άλλες διεγερτικές ουσίες, ενώ επίσης βοηθά τον ασθενή να μείνει ξύπνιος. Άλλα διεγερτικά που χορηγούνται είναι η δεξτροαμφεταμίνη και η μεθυλφαινιδάτη.

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση των επεισοδίων καταπληξίας, της παράλυσης κατά τη διάρκεια του ύπνου και των παραισθήσεων. Τέτοιου είδους αντικαταθλιπτικά είναι:

• Εκλεκτικοί αναστολής επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, όπως η φλουοξετίνη, η παροξετίνη, η σερτραλίνη και η βενλαφαξίνη
• Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, όπως η προτριπτυλίνη, η κλομιπραμίνη, η χλωριπραμίνη και η δεσιπραμίνη

Η ουσία Sodium oxybate συνταγογραφείται σε κάποιους ασθενείς για χρήση κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Αν υποφέρετε από Ναρκοληψία μπορεί να έχετε προβλήματα και περιορισμούς στην οδήγηση.

Πρόγνωση

Η Ναρκοληψία είναι χρόνια πάθηση που διαρκεί ισοβίως. Δεν είναι θανατηφόρα ασθένεια, ωστόσο μπορεί να αποβεί επικίνδυνη, αν τα επεισόδια συμβούν κατά τη διάρκεια της οδήγησης του χειρισμού βαρέων μηχανημάτων ή σε άλλες παρόμοιες δραστηριότητες. Η θεραπεία άλλων ενδεχόμενων διαταραχών ύπνου ενδέχεται να βελτιώσει τα συμπτώματα της Ναρκοληψίας.

Πιθανές επιπλοκές

• Τραυματισμοί και ατυχήματα, αν η επίθεση ύπνου συμβεί κατά τη διάρκεια της οδήγησης
• Ανικανότητα του ατόμου να είναι λειτουργικό στην εργασία του
• Ανικανότητα στην κοινωνική αλληλεπίδραση
• Παρενέργειες από τις φαρμακευτικές ουσίες που χορηγούνται για την αντιμετώπιση της διαταραχής

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Καλέστε τον γιατρό σας, αν:

• Παρουσιάζετε συμπτώματα Ναρκοληψίας
• Δεν ανταποκρίνεστε καλά στη φαρμακευτική αγωγή ή αναπτύξατε νέα συμπτώματα

Πρόληψη

Δεν υπάρχει τρόπος πρόληψης της Ναρκοληψίας. Η θεραπεία μπορεί να μειώσει τον αριθμό επιθέσεων. Αποφύγετε τις καταστάσεις που επιδεινώνουν την πάθηση, αν είστε επιρρεπείς σε επιθέσεις Ναρκοληψίας.