Νόσος του Crohn

Ορισμός

Η νόσος του Crohn είναι μια μορφή φλεγμονώδους νόσου του εντέρου. Συνήθως επηρεάζει τα έντερα, μπορεί όμως να εκδηλωθεί παντού στην περιοχή από το στόμιο μέχρι το πέρας του ορθού (πρωκτός).

Βλ. επίσης: ελκώδης κολίτιδα

Εναλλακτικές ονομασίες

Φλεγμονώδης νόσος εντέρου (IBD) - νόσος του Crohn, Περιοχική εντερίτιδα, ειλεΐτιδα, κοκκιωματώδης ειλεοκολίτιδα, IBD-ΦΝΕ - νόσος του Crohn

Αίτια

Αν και τα ακριβή αίτια της νόσου του Crohn παραμένουν άγνωστα, η πάθηση συνδέεται με την προβληματική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες το ανοσοποιητικό σύστημα προστατεύει το σώμα, αλλά με τη νόσο του Crohn το ανοσοποιητικό σύστημα αδυνατεί να αντιληφθεί τη διαφορά ανάμεσα σε έναν φυσιολογικό ιστό σώματος και σε ξένες ουσίες. Το αποτέλεσμα είναι μια υπερδραστήρια ανοσοποιητική αντίδραση η οποία οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή. Πρόκειται δηλαδή για αυτοάνοση διαταραχή.

Οι ασθενείς με νόσο του Crohn έχουν διαρκή (χρόνια) φλεγμονή του γαστρεντερικού σωλήνα. Η νόσος του Crohn μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε περιοχή της πεπτικής οδού. Μερικές φορές παρεμβάλλονται τμήματα υγιούς ιστού ανάμεσα σε μολυσμένα σημεία. Η φλεγμονή προκαλεί πάχυνση στο εντερικό τοίχωμα.

Υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες της νόσου του Crohn ανάλογα με το τμήμα εκείνο του γαστρεντερικού σωλήνα που προσβάλλει. Η νόσος του Crohn μπορεί να προσβάλει το λεπτό έντερο, το παχύ έντερο, τον ορθό ή το στόμιο.

Γονίδια και περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται πως παίζουν κάποιο ρόλο στην εμφάνιση της νόσου του Crohn. Το σώμα ενδέχεται να αντιδρά με υπερβολική ευαισθησία στα φυσιολογικά βακτήρια των εντέρων.

Η νόσος μπορεί να χτυπήσει σε οποιαδήποτε ηλικία, συνήθως όμως πλήττει άτομα 15-35 ετών. Μερικοί παράγοντες επικινδυνότητας:

• Οικογενειακό ιστορικό νόσου του Crohn
• Εβραϊκή καταγωγή
• Κάπνισμα

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το μέρος του γαστροεντερικού σωλήνα που προσβάλλουν. Κυμαίνονται από ήπια έως βαριά, ενώ εμφανίζονται και εξαφανίζονται κατά περιόδους, επανακάμπτοντας στις εξάρσεις.

Τα κύρια συμπτώματα της νόσου του Chron είναι:

• Κράμπες από κοιλιακό άλγος
• Πυρετός
• Κόπωση
• Απώλεια όρεξης
• Πόνος και δυσκολία όταν ενεργείστε (τεινεσμός)
• Επίμονη, υδαρής διάρροια
• Ακούσια απώλεια βάρους

Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• Δυσκοιλιότητα
• Φλεγμονή στο μάτι
• Συρίγγια (συνήθως κοντά στην περιοχή του ορθού, μπορούν να προκαλέσουν έκκριση πύου, βλέννας ή κοπράνων)
• Αρθραλγία
• Φλεγμονή στο ήπαρ
• Άφθες
• Αιμορραγία στο ορθό και αίμα στα κόπρανα
• Δερματικά εξογκώματα ή πληγές (εξελκώσεις)
• Πρησμένα ούλα

Εξετάσεις

Η σωματική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει μια κοιλιακή μάζα ή ευαισθησία σε σημείο της κοιλιακής χώρας, δερματικό εξάνθημα, πρησμένες αρθρώσεις ή άφθες. Οι εξετάσεις για τη διάγνωση της νόσου του Crohn περιλαμβάνουν:

• Κλύσμα βαρίου
• Κολονοσκόπηση
• Υπολογιστική (αξονική) τομογραφία της κοιλιακής χώρας
• Ενδοσκόπηση, που περιλαμβάνει και ενδοσκοπική κάψουλα
• Μαγνητική τομογραφία της κοιλιακής χώρας
• Σιγμοειδοσκόπηση
• Εντεροσκόπηση
• Ομάδα εξετάσεων στο ανώτερο γαστρεντερικό

Η καλλιέργεια κοπράνων αποκλείει επίσης άλλες πιθανές αιτίες για τα συμπτώματα.

Η νόσος αυτή μπορεί επιπλέον να αλλοιώσει τα παρακάτω αποτελέσματα εξετάσεων:

• Ανθρώπινη λευκωματίνη (αλβουμίνη)
• C-αντιδρώσα πρωτεΐνη
• Ταχύτητα καθίζησης ερυθρών αιμοσφαιρίων
• Περιττωματικό λίπος
• Αιμοσφαιρίνη
• Λειτουργία ήπατος
• Λευκά αιμοσφαίρια

Αντιμετώπιση

ΔΙΑΙΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Δεν έχει διαπιστωθεί να υπάρχει ειδική διατροφή η οποία να καλυτερεύει ή να επιδεινώνει τα συμπτώματα της νόσου του Crohn. Τα διατροφικά προβλήματα μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.

Η διατροφή σας θα πρέπει να είναι ισορροπημένη και υγιεινή. Είναι σημαντικό να παίρνετε επαρκείς θερμίδες, πρωτεΐνες και θρεπτικά συστατικά από διαφορετικές ομάδες τροφίμων.

Ορισμένοι τύποι τροφίμων μπορούν να επιδεινώσουν τη διάρροια και τα αέρια. Το πρόβλημα είναι ίσως μεγαλύτερο τις περιόδους έξαρσης των συμπτωμάτων. Πιθανές αλλαγές στη διατροφή σας που μπορούν να βοηθήσουν:

• Τρώτε μικρές ποσότητες στη διάρκεια της μέρας
• Πίνετε πολύ νερό (να πίνετε μικρές ποσότητες στη διάρκεια όλης της μέρας)
• Αποφύγετε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες (πίτουρο, φασόλια, ξηροί καρποί, σπόροι και ποπ κορν)
• Αποφύγετε τα λιπαρά, το πρόχειρο φαγητό, τα τηγανητά και τις σάλτσες (βούτυρο, μαργαρίνη και κρέμα γάλακτος)
• Αν το σώμα σας δεν χωνεύει τα γαλακτοκομικά καλά, περιορίστε αυτού του είδους τα προϊόντα. Δοκιμάστε τυριά με χαμηλή περιεκτικότητα σε λακτόζη, όπως είναι το έμενταλ ή το τσένταρ, και ένα προϊόν με ένζυμα για την ευκολότερη διάσπαση της λακτόζης
• Αποφύγετε τρόφιμα που ξέρετε ότι σας προκαλούν αέρια, όπως είναι τα φασόλια, τα πικάντικα φαγητά, το λάχανο, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, οι φρουτοχυμοί και τα φρούτα—ιδίως τα εσπεριδοειδή.

Άτομα με εντερική απόφραξη ενδέχεται να πρέπει να αποφύγουν τα άγουρα φρούτα, τα λαχανικά και άλλες τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές/εδώδιμες ίνες.

Ρωτήστε το γιατρό σας για την επιπλέον κατανάλωση βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων που μπορεί να χρειάζεστε:

• Συμπληρώματα σιδήρου (εάν υποφέρετε από αναιμία)
• Συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D για την ενίσχυση των οστών σας
• Βιταμίνη B12 για την πρόληψη της αναιμίας

ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΕΣ

Τα εντερικά ατυχήματα μπορεί να σας προκαλέσουν αισθήματα ανησυχίας, αμηχανίας ή ακόμα και στενοχώρια ή κατάθλιψη. Διάφορα αγχωτικά γεγονότα επίσης στη ζωή σας, όπως μια μετακόμιση, η απόλυση ή η απώλεια αγαπημένου προσώπου, μπορούν να προξενήσουν πεπτικά προβλήματα.

Ζητήστε από το γιατρό ή το νοσηλευτικό προσωπικό συμβουλές πώς να διαχειριστείτε το άγχος σας.

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η πολύ σοβαρή διάρροια αντιμετωπίζεται με φάρμακα. Η λοπεραμίδη (Imodium) μπορεί να χορηγηθεί χωρίς συνταγή. Ωστόσο πάντα να συμβουλεύεστε το γιατρό ή το νοσηλευτικό προσωπικό προτού κάνετε χρήση αυτών των φαρμάκων.

Άλλα φάρμακα που βοηθάνε στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων:

• Συμπληρώματα φυτικών ινών. Μπορείτε να προμηθευτείτε σκόνη ψύλλιου (Metamucil) ή μεθυλοκυτταρίνη (Citrucel) χωρίς συνταγή. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας για αυτά τα προϊόντα.
• Καθαρτικά φάρμακα, για τα οποία όμως πρέπει πρώτα να ρωτήσετε το γιατρό σας.
• Ακεταμινοφαίνη (Tylenol) για τον ήπιο πόνο
• Φάρμακα όπως είναι η ασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη ή η ναπροξένη ενδέχεται να επιδεινώσουν τα συμπτώματά σας.

Ο γιατρός σας μπορεί ίσως να σας συνταγογραφήσει πιο ισχυρά παυσίπονα.

Φάρμακα που μπορούν να συνταγογραφηθούν σε τέτοιες περιπτώσεις:

• Τα αμινοσαλικυλικά (5-ASAs), τα οποία βοηθούν στον έλεγχο ήπιων και μέτριων συμπτωμάτων. Ορισμένες μορφές αυτού του σκευάσματος λαμβάνονται από το στόμα, ενώ άλλες πρέπει να λαμβάνονται από το ορθό
• Τα κορτικοστεροειδή (πρεδνιζόνη και μεθυλπρεδνιζολόνη), τα οποία αντιμετωπίζουν βαριές περιπτώσεις της νόσου του Crohn. Λαμβάνονται είτε από το στόμα είτε από το ορθό.
• Ανοσοκατασταλτικά όπως η αζαθειοπρίνη ή η  6-μερκαπτοπουρίνη.
• Αντιβιοτικά, η συνταγογράφηση των οποίων γίνεται ενίοτε για αποστήματα ή συρίγγια
• Βιολογική θεραπεία, η οποία συνήθως αφορά οξείες περιπτώσεις της νόσου του Crohn που δεν ανταποκρίνονται σε άλλες μεθόδους φαρμακευτικής αγωγής. Τα σκευάσματα αυτής της ομάδας περιλαμβάνουν ινφλιξιμάμπη (Remicade) και αδαλιμουμάμπη (Humira), κερτολιζουµάµπη (Cimzia) και ναταλιζουμάμπη (Tysabri)

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Αν η φαρμακευτική αγωγή δεν φέρει θετικά αποτελέσματα, μπορεί να χρειαστεί να γίνει ένας τύπος εγχείρησης που ονομάζεται εκτομή εντέρου προκειμένου να αφαιρεθεί το κατεστραμμένο ή μολυσμένο μέρος του εντέρου ή παροχέτευση αποστήματος. Ωστόσο η αφαίρεση του προσβεβλημένου τμήματος του εντέρου δεν θεραπεύει την πάθηση αυτή.

Οι ασθενείς με νόσο του Crohn που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή μπορεί να χρειαστούν χειρουργική επέμβαση, ιδίως όταν εμφανιστούν οι παρακάτω επιπλοκές:

• Αιμορραγία
• Υστέρηση στην ανάπτυξη (για τα παιδιά)
• Συρίγγια (μη φυσιολογική επικοινωνία ανάμεσα στα έντερα και άλλο σημείο του σώματος)
• Λοιμώξεις (αποστήματα)
• Στενώσεις του εντέρου

Σε ορισμένους ασθενείς ενδέχεται να απαιτείται χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης ολόκληρου του παχέος εντέρου (κόλον) με ή χωρίς το ορθό.

Βλ. επίσης:

• Ειλεοστομία
• Εκτομή παχέος εντέρου
• Εκτομή λεπτού εντέρου
• Ολική κοιλιακή κολεκτομή
• Ολική πρωκτοκολεκτομή με μόνιμη ειλεοστομία

Ομάδες στήριξης       

Ο Σύλλογος Ατόμων με Νόσο του Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα προσφέρει τη στήριξή του σε ενδιαφερόμενα άτομα Βλ. http://www.crohnhellas.gr/

Πρόγνωση

Η νόσος του Crohn δεν θεραπεύεται. Η πάθηση σηματοδοτείται από περιόδους βελτίωσης της κατάστασης τις οποίες ακολουθούν εξάρσεις των συμπτωμάτων.

Το σημαντικότερο για τους ασθενείς με νόσο του Crohn είναι να ακολουθούν τη μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή τους προκειμένου να αναχαιτίζουν την ανάκαμψη των συμπτωμάτων. Εάν διακόψετε ή αλλάξετε τη φαρμακευτική αγωγή σας για οποιοδήποτε λόγο, πρέπει να ενημερώσετε το γιατρό σας αμέσως.

Εάν πάσχετε από νόσο του Crohn, διατρέχετε επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσετε καρκίνο στο λεπτό έντερο και στο κόλον.

Πιθανές επιπλοκές

• Απόστημα
• Αποφράξεις εντέρου
• Επιπλοκές από την κορτικοστεροειδή θεραπεία, όπως είναι η λέπτυνση των οστών
• Οζώδες ερύθημα
• Συρίγγια στα παρακάτω σημεία:
• Ουροδόχος κύστη
• Δέρμα
• Κόλπος
• Διαταραχές στη γενικότερη αλλά και τη σεξουαλική ανάπτυξη στα παιδιά
• Φλεγμονή στις αρθρώσεις (αρθρίτιδα)
• Οφθαλμικές αλλοιώσεις
• Διατροφικές ελλείψεις (κυρίως έλλειψη βιταμίνης B12)
• Γαγγραινώδες πυόδερμα

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Κανονίστε μια εξέταση από το γιατρό σας αν:

• Αισθάνεστε οξύτατο κοιλιακό άλγος
• Υποφέρετε από ανεξέλεγκτη διάρροια που δεν υποχωρεί με αλλαγή στη διατροφή και φάρμακα
• Έχετε χάσει βάρος ή το παιδί σας αδυνατεί να πάρει βάρος
• Έχετε αιμορραγία στο ορθό, εκκρίσεις ή εξελκώσεις
• Έχετε πυρετό που διαρκεί για πάνω από 2-3 μέρες ή είναι υψηλότερος από 38 βαθμούς Κελσίου, χωρίς να νιώθετε άρρωστοι
• Υποφέρετε από ναυτία και έμετο που διαρκούν πάνω από μια μέρα
• Έχετε εξελκώσεις ή αλλοιώσεις στο δέρμα που δεν επουλώνονται
• Αισθάνεστε αρθραλγία που σας ενοχλεί στις καθημερινές σας δραστηριότητες

Έχετε παρενέργειες από τα φάρμακα που περιέχει η συνταγή για την πάθησή