Νόσος του Parkinson

Ορισμός

Η Νόσος του Parkinson είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου, η οποία προκαλεί τρέμουλο και δυσχέρεια στο βάδισμα, την κίνηση και τον συντονισμό των κινήσεων.

Εναλλακτικές ονομασίες

Πάρκινσον, Τρομώδης παράλυση

Αιτίες

Η Νόσος του Parkinson εμφανίζεται κυρίως σε άτομα άνω των 50 ετών. Πρόκειται μάλιστα για μία από τις πιο κοινές διαταραχές του νευρικού συστήματος που παρουσιάζονται στην τρίτη ηλικία. Μερικές φορές ωστόσο η Νόσος του Parkinson εμφανίζεται και σε μικρότερες ηλικίες. Προσβάλλει άνδρες και γυναίκες με την ίδια συχνότητα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η Νόσος του Parkinson εμφανίζεται σε άτομα της ίδια οικογένειας. Όταν εμφανίζεται σε νεαρές ηλικίες συνήθως αυτό οφείλεται σε κληρονομικά αίτια.

Η ντοπαμίνη που παράγει ο οργανισμός χρησιμοποιείται από τα νευρικά κύτταρα για τον έλεγχο των μυϊκών κινήσεων. Η Νόσος του Parkinson εμφανίζεται όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα που παράγουν την ντοπαμίνη σταδιακά καταστρέφονται. Χωρίς ντοπαμίνη τα νευρικά κύτταρα στο τμήμα του εγκεφάλου όπου εντοπίζεται το πρόβλημα δεν μπορούν πλέον να στείλουν σωστά εγκεφαλικά σήματα, γεγονός που οδηγεί σε απώλεια μυϊκής λειτουργίας. Η βλάβη επιδεινώνεται με το πέρασμα του χρόνου. Η αιτία για τον εκφυλισμό των κυττάρων αυτών δεν είναι ακόμη γνωστή.

Το Πάρκινσον μπορεί να εμφανιστεί και σε παιδιά, αν και σπάνια, επειδή τα κύτταρά τους δεν είναι τόσο δεκτικά στην ντοπαμίνη.

Ο όρος «παρκινσονισμός» αναφέρεται σε οποιαδήποτε πάθηση που εμφανίζει κινητικά συμπτώματα όμοια με τη Νόσο του Parkinson. Ο παρκινσονισμός μπορεί να οφείλεται σε άλλου είδους διαταραχές (όπως το παρκινσονικό σύνδρομο) ή σε παρενέργειες φαρμακευτικής αγωγής.

Συμπτώματα

Η διαταραχή μπορεί να επηρεάσει μία ή και τις δύο πλευρές του σώματος. Το ποσοστό της δυσλειτουργικότητας ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή.

Τα συμπτώματα ίσως αρχικά να είναι ήπια. Μπορεί, παραδείγματος χάρη, ο ασθενής να έχει ένα ήπιο τρέμουλο ή ένα ελαφρύ αίσθημα ότι το πόδι του είναι βαρύ και ότι το «σέρνει».

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Επιβράδυνση ή αδυναμία εκτέλεσης κινητικών αυτοματισμών (όπως το βλεφάρισμα)
• Δυσκοιλιότητα
• Δυσχέρεια στην κατάποση
• Σιελόρροια
• Ανισορροπία στη στάση και στην βάδιση
• Απώλεια εκφράσεων του προσώπου (ανέκφραστο πρόσωπο, σαν μάσκα)
• Μυϊκές ενοχλήσεις και άλγη
• Κινητικά προβλήματα
• Δυσχέρεια στο ξεκίνημα ή τη συνέχιση της κίνησης, όπως στην αρχή της βάδισης ή όταν το άτομο προσπαθεί να σταθεί όρθιο
• Απώλεια στην ικανότητα των μικρο-κινήσεων. Ο γραφικός χαρακτήρας μπορεί να γίνει δυσανάγνωστος, με πολύ μικρά γράμματα, ο ασθενής δυσκολεύεται να φάει
• Επιβράδυνση των κινήσεων
• Δυσκαμψία
• Αίσθημα ακαμψίας ή δυσκαμψίας, το οποίο συνήθως ξεκινά από τα πόδια
• Τρέμουλα, τρόμος
• Οι τρόμοι (τρέμουλα) συνήθως συμβαίνουν σε ηρεμία, όταν τα άκρα βρίσκονται σε ακινησία ή είναι απλωμένα
• Οι τρόμοι σταματούν με την κίνηση Tremors usually occur in the limbs at rest, or when the arm or leg is held out
• Σταδιακά τα τρέμουλα μπορεί να εμφανιστούν στο κεφάλι, τα χείλη, τη γλώσσα και τα πέλματα
• Μπορεί να επιδεινώνονται από την κούραση, τον ενθουσιασμό ή την κόπωση
• Το άτομο ενδέχεται να τρίβει ακούσια τον δείκτη με τον αντίχειρά του με τρεμάμενες κινήσεις
• Επιβράδυνση στην ικανότητα ομιλίας, σιγανή και μονότονη φωνή

Άλλα συμπτώματα:

• Ανησυχία, άγχος και ένταση
• Σύγχυση
• Άνοια
• Κατάθλιψη
• Λιποθυμικά επεισόδια
• Παραισθήσεις
• Απώλεια μνήμης

Εξετάσεις

Ο γιατρός σας μπορεί να διαγνώσει ότι πάσχετε από τη Νόσο του Πάρκινσον, βάσει των συμπτωμάτων και μιας κλινικής εξέτασης. Ωστόσο τα συμπτώματα ενδέχεται να μην είναι εύκολο να αξιολογηθούν επαρκώς, ειδικότερα στους ηλικιωμένους. Οι ενδείξεις (τρέμουλο, αλλαγή στον μυϊκό τόνο, δυσχέρεια στη βάδιση, ασταθής στάση σώματος) γίνονται πιο ξεκάθαρες όσο προχωρά η ασθένεια.

Μια εξέταση μπορεί να δείξει:

• Δυσκολία στο ξεκίνημα ή τη διακοπή των εκούσιων κινήσεων
• Ακαμψία και δυσκαμψία κατά την διάρκεια κινήσεων
• Μυϊκή ατροφία
• Τρόμους (τρέμουλα) της Νόσου Parkinson
• Καρδιακές αρρυθμίες

Τα αντανακλαστικά θα πρέπει να είναι φυσιολογικά.

Πρέπει επίσης να διεξάγονται εξετάσεις για τον αποκλεισμό άλλων διαταραχών με παρόμοια συμπτώματα.

Θεραπεία

Δεν υπάρχει ακόμη γνωστή θεραπεία για τη νόσο του Parkinson. Στόχος της θεραπείας είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων.

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, κυρίως αυξάνοντας τα επίπεδα ντοπαμίνης του εγκεφάλου. Κάποιες στιγμές της ημέρας όμως, τα οφέλη της αγωγής εξασθενούν και τα συμπτώματα επανεμφανίζονται. Ο γιατρός σας σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να μεταβάλει:

• Τον τύπο του φαρμάκου
• Τη δοσολογία
• Το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο δόσεων του φαρμάκου
• Τον τρόπο πρόσληψης της φαρμακευτικής αγωγής

Συνεργαστείτε με τους γιατρούς και τους θεραπευτές σας προκειμένου να ρυθμίσετε ακριβώς τη θεραπευτική αγωγή σας. Σε καμία περίπτωση μη μεταβάλετε ή διακόψετε τη φαρμακευτική αγωγή που σας έχει δοθεί, αν πρώτα δεν επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας.

Πολλά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες, όπως παραισθήσεις, ναυτία, εμετό, διάρροια και παραλήρημα.

Με το πέρασμα του χρόνου, συμπτώματα όπως η δυσκαμψία, η ακαμψία και η δυσχέρεια στην εκφορά λόγου μπορεί να βελτιωθούν αισθητά με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Φαρμακευτικές ουσίες που χορηγούνται για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του Parkinson είναι:

• Λεβοντόπα, λεβοντόπα σε συνδυασμό με καρβιντόπα
• Πραμιπεξόλη, ροπινιρόλη, βρομωκρυπτίνη
• Σελεγιλίνη, ρασαγιλίνη
• Αμανταδίνη ή αντιχολινεργικά φάρμακα - για τη μείωση των πρώιμων ή ήπιων τρόμων
• Εντακαπόνη - για την αποφυγή διάσπασης της λεβεντόπας

Κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής ίσως αποβούν βοηθητικές για την αντιμετώπιση την Νόσο του Parkinson:

• Σωστή διατροφή και διατήρησης καλής κατάστασης της υγείας
• Άσκηση, προσαρμοσμένη έτσι ώστε να εξυπηρετεί το επίπεδο ενέργειας
• Συχνές περιόδους ξεκούρασης και αποφυγή του άγχους
• Φυσικοθεραπεία, λογοθεραπεία και εργοθεραπεία
•  Good general nutrition and health
• Κάγκελα ή κιγκλιδώματα τοποθετημένα σε διάφορους κοινόχρηστους χώρους
• Ειδικά μαγειρικά σκεύη
• Ένας κοινωνικός λειτουργός ή κάποιες άλλες υπηρεσίες που θα σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τη διαταραχή και να λάβετε βοήθεια

Λιγότερο κοινός τρόπος αντιμετώπισης είναι η χειρουργική επέμβαση, η οποία αποτελεί επιλογή για ασθενείς με σοβαρή μορφή της Νόσου του Parkinson, που δεν ανταποκρίνονται πλέον στη φαρμακευτική αγωγή. Οι εγχειρήσεις δεν θεραπεύουν την ασθένεια, ωστόσο μπορεί να βοηθήσουν κάποιους ασθενείς:

• Με την Εν τω Βάθει Εγκεφαλική Διέγερση, ο χειρουργός τοποθετεί ηλεκτρόδια σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, προκειμένου να υποβοηθήσουν την κίνηση
• Ένας άλλους τύπος χειρουργικής επέμβασης καταστρέφει τον εγκεφαλικό ιστό που προκαλεί τα συμπτώματα της νόσου

Πρόγνωση

Η νόσος θα επιδεινώνεται συνεχώς αν δεν υπάρξει κάποια μορφή θεραπείας, ώσπου το άτομο θα αποκτήσει σοβαρή αναπηρία. Η νόσος του Parkinson μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία όλων των διανοητικών λειτουργιών, καθώς και να επιφέρει πρόωρο θάνατο.

Οι περισσότεροι ασθενείς ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή. Το κατά πόσον τα φάρμακα βελτιώνουν τα συμπτώματα, και για τι χρονικό διάστημα, εξαρτάται από τον κάθε οργανισμό. Οι παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής μπορεί να είναι σοβαρές.

Πιθανές επιπλοκές

• Δυσχέρεια στη λειτουργία των καθημερινών δραστηριοτήτων
• Δυσχέρεια στη μάσηση ή στην πρόσληψη τροφής
• Αναπηρία (διαφέρει ανάλογα με τον οργανισμό του ασθενούς)
• Τραυματισμοί από πτώσεις
• Πνευμονία από την εισρόφηση σάλιου
• Παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Καλέστε τον γιατρό σας, αν:

• Έχετε συμπτώματα της Νόσου του Parkinson
• Αν τα συμπτώματα επιδεινωθούν
• Αν εμφανιστούν νέα συμπτώματα

Επίσης, αναφέρετε στον γιατρό σας τυχόν παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής, όπως:

• Αλλαγές στην εγρήγορση, τη συμπεριφορά ή τη διάθεση
• Παραληρητικές φαντασιώσεις
• Ζαλάδες
• Παραισθήσεις
• Ακούσιες κινήσεις
• Απώλεια των διανοητικών σας λειτουργιών
• Ναυτία και εμετός
• Σοβαρή σύγχυση και αποπροσανατολισμό

Επίσης, καλέστε τον γιατρό σας, αν η κατάστασή σας επιδεινωθεί και δεν υπάρχει κάποιος ο οποίος μπορεί να σας παρέχει κατ’ οίκον νοσηλεία.