Οστεοαρθρίτιδα

Ορισμός

Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο συνηθισμένη διαταραχή των αρθρώσεων.

Εναλλακτικές Ονομασίες

Υπερτροφική οστεοαρθρίτιδα, Εκφυλιστική αρθροπάθεια, DJD, OA, Αρθρίτιδα - οστεοαρθρίτιδα

Αίτια

Η οστεοαρθρίτιδα προκαλείται από τη φυσιολογική φθορά μιας άρθρωσης.

• Ο χόνδρος είναι ο συμπαγής, ανθεκτικός και ελαστικός ιστός που περιβάλλει προστατευτικά τα οστά στις αρθρώσεις και τους επιτρέπει να κινούνται γλιστρώντας το ένα πάνω από το άλλο
• Ο χόνδρος μπορεί να χαλάσει και να φθαρεί. Το αποτέλεσμα είναι τα οστά να τρίβονται μεταξύ τους προκαλώντας πόνο, οίδημα και ακαμψία
• Οστεόφυτα ή επιπλέον οστό μπορεί να διαμορφωθούν γύρω από την άρθρωση και οι σύνδεσμοι και οι μύες γύρω από το ισχίο εξασθενούν και γίνονται πιο άκαμπτοι.

Συχνά η αιτία της οστεοαρθρίτιδας είναι άγνωστη. Σχετίζεται κυρίως με τη γήρανση. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται στη μέση ηλικία. Σχεδόν όλοι έχουν συμπτώματα όταν φτάσουν πια τα 70. Ωστόσο αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ασήμαντα. Πριν από την ηλικία των 55 η οστεοαρθρίτιδα εμφανίζεται εξίσου σε άντρες και γυναίκες. Μετά τα 55 είναι πιο κοινή στις γυναίκες.

Άλλοι παράγοντες που μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε οστεοαρθρίτιδα:

• Η οστεοαρθρίτιδα τείνει να εμφανίζεται σε μέλη της ίδιας οικογένειας
• Ένα υπέρβαρο άτομο αυξάνει τον κίνδυνο οστεοαρθρίτιδας σε ισχίο, γόνατα, αστραγάλους και τις αρθρώσεις του πέλματος
• Κατάγματα ή άλλοι τραυματισμοί των αρθρώσεων μπορεί να οδηγήσουν σε οστεοαρθρίτιδα σε μεταγενέστερη φάση
• Η μακροχρόνια υπερχρήση των αρθρώσεων λόγω εργασίας ή άθλησης μπορεί να οδηγήσει σε οστεοαρθρίτιδα

Παθήσεις που μπορεί να καταλήξουν σε οστεοαρθρίτιδα:

• Αιμορραγικές διαταραχές που προκαλούν αιμορραγία στις αρθρώσεις, όπως είναι η αιμορροφιλία
• Διαταραχές που εμποδίζουν την παροχή αίματος κοντά σε άρθρωση και μπορούν να οδηγήσουν σε άσηπτη νέκρωση
• Άλλοι τύποι αρθρίτιδας, όπως είναι η χρόνια ουρική αρθρίτιδα, η ψευδoουρική αρθρίτιδα ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα

Συμπτώματα

Ο πόνος και η ακαμψία των αρθρώσεων είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα. Ο πόνος επιδεινώνεται συχνά μετά τη σωματική άσκηση και όταν οι αρθρώσεις καταπονηθούν λόγω βάρους ή συμπίεσης.

Οι αρθρώσεις σας γίνονται άκαμπτες και πιο δύσκαμπτες όσο γερνάει το σώμα. Μπορεί να παρατηρήσετε έναν ήχο τριψίματος, τριξίματος ή κροταλίσματος όταν κινείτε την άρθρωσή σας.

Η φράση «πρωινή ακαμψία» αναφέρεται στον πόνο και την ακαμψία που νιώθουν τα άτομα όταν ξυπνάνε το πρωί. Η ακαμψία κρατάει συνήθως 30 λεπτά το πολύ. Βελτιώνεται με ήπια δραστηριότητα που «ζεσταίνει» τις αρθρώσεις.

Κατά τη διάρκεια της ημέρας ο πόνος μπορεί να επιδεινωθεί με τη σωματική δραστηριότητα και να υποχωρήσει με την ξεκούραση. Ωστόσο λίγη ώρα μετά ο πόνος μπορεί να επιστρέψει κι όσο ξεκουράζεστε. Μπορεί ακόμα και να ξυπνήσετε εξαιτίας του μες στη νύχτα.

Ορισμένα άτομα μπορεί να μην παρουσιάζουν συμπτώματα, ακόμα κι όταν οι ακτίνες Χ δείχνουν μεταβολές που οφείλονται σε οστεοαρθρίτιδα.

Εξετάσεις

Η σωματική εξέταση μπορεί να δείξει:

• Κίνηση των αρθρώσεων που προκαλεί ήχο σαν κροτάλισμα (τρίξιμο), τον επονομαζόμενο και κριγμό
• Αρθρικό οίδημα (μπορεί να νιώθετε τα οστά γύρω από τις αρθρώσεις πιο μεγάλα από το κανονικό)
• Περιορισμένο εύρος κινήσεων
• Ευαισθησία όταν ασκείται πίεση στην άρθρωση
• Φυσιολογικές κινήσεις που πλέον γίνονται συχνά επώδυνες

Καμία εξέταση αίματος δεν βοηθάει στη διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας.

Μια ακτινογραφία των αρθρώσεων που νοσούν θα δείξει την απώλεια μεσάρθριου διαστήματος. Σε προχωρημένες περιπτώσεις θα φανεί μια φθορά των άκρων των οστών και οστεόφυτα.

Αντιμετώπιση

Η οστεοαρθρίτιδα δεν είναι δυνατό να θεραπευθεί. Το πιθανότερο είναι πως θα επιδεινωθεί με τα χρόνια. Ωστόσο τα συμπτώματά της μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο.

Παρότι μπορείτε πάντα να κάνετε εγχείρηση, υπάρχουν και άλλες θεραπείες οι οποίες απαλύνουν τον πόνο σας και καλυτερεύουν πολύ τη ζωή σας. Αν και δεν σας απαλλάσσουν από την αρθρίτιδα, μπορούν να καθυστερήσουν το χειρουργείο.

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Αναλγητικά χωρίς συνταγή γιατρού, τα οποία μπορείτε να βρείτε εύκολα, βοηθούν στα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας.

• Οι περισσότεροι γιατροί συστήνουν πρώτα ακεταμινοφαίνη, διότι έχει λιγότερες παρενέργειες από άλλα σκευάσματα
• Αν ο πόνος σας συνεχιστεί, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (NSAIDs). Αυτά τα φάρμακα βοηθάνε στην υποχώρηση του πόνου και του οιδήματος. Οι τύποι των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών σκευασμάτων περιλαμβάνουν την ασπιρίνη, την  ιβουπροφαίνη και τη ναπροξένη
• Η λήψη ακεταμινοφαίνης ή άλλου παυσίπονου χαπιού πριν από τη σωματική άσκηση επιτρέπεται. Ωστόσο μην το παρακάνετε στη γυμναστική επειδή έχετε πάρει φάρμακο.
• Αν λαμβάνετε χάπια για την ανακούφιση του πόνου πολλές μέρες, ενημερώστε γι’ αυτό το γιατρό σας, διότι ίσως πρέπει να σας παρακολουθήσουν για πιθανές παρενέργειες, όπως είναι το έλκος και η αιμορραγία. Αυτά τα σκευάσματα μπορεί επίσης να αυξήσουν και τον κίνδυνο εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων.

Τα ενέσιμα κορτικοστεροειδή απευθείας στην άρθρωση μπορούν επίσης να συμβάλουν στη μείωση του οιδήματος και του πόνου. Ωστόσο η ανακούφιση κρατάει για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Παραπάνω από δυο ή τρεις ενέσεις ετησίως μπορούν να αποβούν βλαβερές.

Πολλά άτομα χρησιμοποιούν δραστικές ουσίες χωρίς απαιτούμενη συνταγογράφηση όπως είναι η γλουκοσαμίνη και η θειική χονδροϊτίνη.

• Αυτά τα συμπληρώματα μπορεί να βοηθάνε στον έλεγχο του πόνου, παρότι δεν φαίνεται να συμβάλουν και στην ανάπτυξη νέου χόνδρου στην άρθρωσή σας
• Ορισμένοι γιατροί συστήνουν μια δοκιμαστική περίοδο 3 μηνών για να διαπιστώσουν αν φέρνουν αποτέλεσμα η γλουκοσαμίνη και η χονδροϊτίνη.

Η κρέμα με καψαϊκίνη για το δέρμα βοηθάει στην ανακούφιση του πόνου. Μπορεί να αισθανθείτε μια θερμή αίσθηση σουβλιάς όταν απλώσετε πρώτη φορά την κρέμα. Αυτή η αίσθηση υποχωρεί αφού τη χρησιμοποιήσετε για λίγες μέρες. Μέσα σε 1-2 εβδομάδες αρχίζετε να νιώθετε ανακούφιση από τον πόνο.

Ενέσιμο τεχνητό αρθρικό υγρό μπορεί να εκχυθεί μέσα στο γόνατο. Θα σας ανακουφίσει από τον πόνο για χρονική περίοδο 3-6 μηνών.

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ

Η γυμναστική και η άσκηση βοηθούν στη διατήρηση της αρθρικής και της συνολικής κίνησης. Ζητήστε από το γιατρό σας να σας συστήσει ένα κατάλληλο για εσάς κατ’ οίκον τακτικό πρόγραμμα σωματικής άσκησης. Η άσκηση στο νερό, όπως είναι η κολύμβηση, μπορεί επίσης να βοηθήσει εξαιρετικά.

Άλλες υποδείξεις για τον τρόπο ζωής σας:

• Εναλλαγή θερμών και κρύων επιθεμάτων
• Υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή
• Ξεκούραση
• Απώλεια βάρους εάν είστε υπέρβαροι
• Προστασία των αρθρώσεων

Καθώς ο πόνος από την οστεοαρθρίτιδα σε ισχίο ή γόνατο επιδεινώνεται, η συνέχιση των καθημερινών σας δραστηριοτήτων μπορεί να παρουσιάσει δυσκολίες ή να γίνει επώδυνη.

• Ορισμένες φορές οι αλλαγές στη διαρρύθμιση του σπιτιού σας θα ελαττώσουν τις πιέσεις που ασκούνται στις αρθρώσεις σας και θα μειώσουν τον πόνο
• Άτομα η εργασία των οποίων προκαλεί πίεση σε συγκεκριμένες αρθρώσεις θα πρέπει να βρουν τρόπους να περιορίσουν τους τραυματισμούς. Πιθανώς να χρειαστεί να αναπροσαρμόσετε το χώρο εργασίας σας ή να αλλάξετε αντικείμενο εργασίας.

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της μυϊκής δύναμης και στην κίνηση των άκαμπτων αρθρώσεων, καθώς και στην αίσθηση της ισορροπίας σας. Οι φυσικοθεραπευτές γνωρίζουν πολλές τεχνικές για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας. Αν μια μέθοδος δεν σας κάνει να νιώσετε καλύτερα ύστερα από 6-8 βδομάδες, τότε μάλλον δεν πρόκειται να σας βοηθήσει καθόλου.

Η θεραπεία με μαλάξεις (μασάζ) επίσης μπορεί να παρέχει βραχυχρόνια ανακούφιση από τον πόνο. Επιλέξτε ένα έμπειρο θεραπευτή- μασέρ που να γνωρίζει πώς να μεταχειρίζεται τα ευαίσθητα σημεία των αρθρώσεων.

ΣΤΗΡΙΓΜΑΤΑ

Τα κάθε είδους στηρίγματα και οι νάρθηκες μπορούν ορισμένες φορές να στηρίξουν τις εξασθενημένες αρθρώσεις. Ορισμένα από αυτά εμποδίζουν την κίνηση της άρθρωσης· άλλα επιτρέπουν μερική κίνηση. Πρέπει να χρησιμοποιείτε στήριγμα μονάχα εάν σας το συστήσουν ο γιατρός η ο φυσικοθεραπευτής σας. Αν τοποθετηθεί λάθος ένα στήριγμα μπορεί να προκαλέσει βλάβη στις αρθρώσεις, ακαμψία και πόνο.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Ο βελονισμός είναι μια θεραπεία που βασίζεται στην κινεζική ιατρική. Δεν είναι απολύτως σαφές πώς λειτουργεί. Ορισμένες μελέτες έχουν ανακαλύψει ότι ο βελονισμός μπορεί να παρέχει σε άτομα με οστεοαρθρίτιδα βραχυχρόνια ανακούφιση από τον πόνο.

H S-αδενοσυλμεθειονίνη (SAMe ή «Σάμι» όπως προφέρεται στα αγγλικά) είναι η εργαστηριακή μορφή ενός φυσικού υποπροϊόντος του αμινοξέος μεθειονίνη. Στην αγορά κυκλοφορεί ως δραστική ουσία για την αρθρίτιδα, αλλά δεν υπάρχουν επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις που να στηρίζουν αυτή την άποψη.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Οι σοβαρές περιπτώσεις της οστεοαρθρίτιδας ενδέχεται να χρειαστούν εγχείρηση προκειμένου να αντικατασταθούν ή να επιδιορθωθούν οι κατεστραμμένες αρθρώσεις. Ανάμεσα στις χειρουργικές επιλογές περιλαμβάνονται:

• Αρθροσκόπηση για την εξομάλυνση του φθαρμένου και κατεστραμμένου χόνδρου
• Αλλαγή της ευθυγράμμισης ενός οστού με στόχο την ανακούφιση από τη συμπίεση στο οστό ή την άρθρωση (οστεοτομία)
• Χειρουργική σύντηξη οστών συνήθως στη σπονδυλική στήλη (αρθρόδεση)
• Ολική ή μερική αντικατάσταση κατεστραμμένης άρθρωσης με εμφύτευμα (αρθροπλαστική γόνατος, ισχίου, ωμοπλάτης, αστραγάλου, αγκώνα)

Ομάδες στήριξης

Για περισσότερες πληροφορίες και υποστήριξη, βλ. πηγές για αρθρίτιδα.

Πρόγνωση

Η οστεοαρθρίτιδα διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Ο πόνος και η ακαμψία μπορεί να εμποδίζουν ένα άτομο να πραγματοποιεί απλές καθημερινές δραστηριότητες, ενώ άλλα άτομα είναι ικανά για έναν πιο ενεργητικό τρόπο ζωής που να περιλαμβάνει άθληση και άλλες σωματικές δραστηριότητες.

Η κίνησή σας μπορεί να περιοριστεί πολύ. Γενικώς η θεραπεία βελτιώνει τη λειτουργικότητα.

Πιθανές επιπλοκές

• Αρνητικές αντιδράσεις σε φάρμακα της θεραπευτικής αγωγής
• Μειωμένη ικανότητα πραγματοποίησης καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως είναι η προσωπική φροντίδα και υγιεινή, οι δουλειές του σπιτιού ή το μαγείρεμα
• Μειωμένη ικανότητα βάδισης
• Χειρουργικές επιπλοκές

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Τηλεφωνήστε στο γιατρό σας αν παρουσιάσετε συμπτώματα οστεοαρθρίτιδας.

Πρόληψη

Στις περιπτώσεις υπέρβαρων γυναικών, η απώλεια βάρους μπορεί να ελαττώσει τον κίνδυνο οστεοαρθρίτιδας.