Σιδηροπενική αναιμία

Ορισμός

Η αναιμία είναι μια πάθηση κατά την οποία το σώμα δεν έχει αρκετά υγιή ερυθρά αιμοσφαίρια. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια παρέχουν οξυγόνο στους ιστούς του σώματος. Υπάρχουν πολλοί τύποι αναιμίας. Η σιδηροπενική αναιμία είναι η ελάττωση του αριθμού των ερυθρών στο αίμα η οποία προκαλείται από τον υπερβολικά χαμηλό σίδηρο στον οργανισμό.

Εναλλακτικές ονομασίες

Αναιμία - Σιδηροπενική

Αίτια

Η σιδηροπενική αναιμία είναι η πιο κοινή μορφή αναιμίας. Γύρω στο 20% των γυναικών, 50% των εγκύων και 3% των αντρών δεν έχουν αρκετό σίδηρο στον οργανισμό τους.

Ο σίδηρος είναι βασικό συστατικό της αιμοσφαιρίνης, της πρωτεΐνης που παρέχει οξυγόνο στο αίμα. Το σώμα σας κανονικά παίρνει σίδηρο από τη διατροφή και από την ανακύκλωση σιδήρου από γερασμένα ερυθρά αιμοσφαίρια. Χωρίς σίδηρο το αίμα δεν μπορεί να μεταφέρει οξυγόνο αποτελεσματικά. Το οξυγόνο είναι απαραίτητο ώστε κάθε κύτταρο στον οργανισμό να λειτουργεί φυσιολογικά.

Τα αίτια της σιδηροπενίας είναι:

• Απώλεια αίματος
• Ανεπαρκής απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό
• Διατροφή υπερβολικά φτωχή σε σίδηρο

Στα παιδιά μπορεί επίσης να σχετίζεται με τη μολυβδίαση.

Η αναιμία εξελίσσεται αργά αφότου τα φυσιολογικά αποθέματα σιδήρου στο σώμα και το μυελό των οστών εξαντληθούν. Γενικώς οι γυναίκες έχουν χαμηλότερα αποθέματα σιδήρου από τους άντρες διότι χάνουν περισσότερο αίμα λόγω της περιόδου. Διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αναιμίας σε σχέση με τους άντρες.

Στους άντρες και τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση η αναιμία συνήθως προκαλείται από γαστρορραγία που οφείλεται στα παρακάτω:

• Ορισμένους τύπους καρκίνου (στον οισοφάγο, στο στόμαχο, στο κόλον)
• Οισοφαγικούς κιρσούς
• Μακρόχρονη χρήση ασπιρίνης ή μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (NSAIDS)
• Πεπτικό έλκος

Η σιδηροπενική αναιμία μπορεί επίσης να εμφανιστεί εξαιτίας ανεπαρκούς απορρόφησης σιδήρου από τη διατροφή σας. Μερικοί λόγοι γι’ αυτό:

• Κοιλιοκάκη
• Νόσος του Crohn
• Γαστρική παράκαμψη (γαστρικό μπαϊπάς)
• Λήψη αντιόξινων

Άλλα αίτια σιδηροπενικής αναιμίας:

• Βαριά, παρατεταμένη ή συχνή έμμηνος ρήση
• Ανεπαρκής πρόσληψη σιδήρου από τη διατροφή (για παράδειγμα, εάν είστε φανατικός χορτοφάγος)

Ενήλικες που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για αναιμία:

• Όσοι κάνουν χρήση ασπιρίνης, ιβουπροφαίνης ή φαρμάκων για την αρθρίτιδα μεγάλο χρονικό διάστημα
• Έγκυοι ή γυναίκες που θηλάζουν και έχουν χαμηλά επίπεδα σιδήρου
• Ηλικιωμένοι
• Γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία

Συμπτώματα                       

• Γαλάζια χροιά στο λευκό των ματιών
• Εύθραυστα νύχια
• Μειωμένη όρεξη (ιδίως στα παιδιά)
• Κόπωση
• Πονοκέφαλος
• Ευερεθιστότητα
• Ωχρό χρώμα δέρματος
• Δύσπνοια
• Πληγιασμένη γλώσσα
• Λιγούρες που οδηγούν στην κατανάλωση ασυνήθιστων τροφών (αλλοτριοφαγία)
• Αίσθημα αδυναμίας

Σημείωση: Εάν η αναιμία είναι ήπια, μπορεί να μην εμφανιστούν συμπτώματα.

Εξετάσεις

• Εξέταση κοπράνων για ανεύρεση μικροσκοπικής ποσότητας αίματος
• Αιματοκρίτης και αιμοσφαιρίνη (μετρήσεις ερυθρών αιμοσφαιρίων)
• Σιδηροδεσμευτική ικανότητα στο αίμα
• Δείκτες ερυθρών αιμοσφαιρίων
• Φερριτίνη στον ορό
• Επίπεδο σιδήρου στο αίμα

Αντιμετώπιση

Πρέπει να εντοπισθεί πρωτίστως το αίτιο της σιδηροπενίας, ιδίως όσον αφορά ηλικιωμένους ασθενείς που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο γαστρεντερικών καρκίνων.

Υπάρχουν διαθέσιμα συμπληρώματα σιδήρου (θειικός σίδηρος). Για την καλύτερη απορρόφηση σιδήρου, να λαμβάνετε αυτά τα συμπληρώματα πριν από το φαγητό. Ωστόσο πολλά άτομα έχουν δυσανεξία σε αυτά και ενδεχομένως να πρέπει να τους χορηγηθούν τέτοια συμπληρώματα μαζί με το φαγητό.

Ασθενείς που δυσανασχετούν στη λήψη σιδήρου από το στόμα μπορούν να τον λαμβάνουν ενδοφλεβίως ή με ένεση στους μυς.

Το γάλα και τα αντιόξινα μπορεί να εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου και γι’ αυτό δεν πρέπει να καταναλώνονται ταυτόχρονα με τα συμπληρώματα σιδήρου. Η βιταμίνη C μπορεί να αυξήσει την απορρόφηση και είναι βασική για την παραγωγή της αιμοσφαιρίνης.

Έγκυοι και γυναίκες που θηλάζουν θα χρειαστούν επιπλέον σίδηρο, καθώς συνήθως η κανονική διατροφή τους από μόνη της δεν αρκεί να τους παρέχει την απαιτούμενη ποσότητα.

Ο αιματοκρίτης θα πρέπει να επιστρέψει στα φυσιολογικά όρια ύστερα από δύο μήνες θεραπείας με σίδηρο. Ωστόσο ο ασθενής θα πρέπει να συνεχίσει να λαμβάνει σίδηρο για άλλους 6-12 μήνες προκειμένου να αναπληρώσει τα αποθέματα σιδήρου του οργανισμού του στο μυελό των οστών.

Τροφές πλούσιες σε σίδηρο:

• Αβγό (κρόκος)
• Ψάρι
• Όσπρια
• Κρέας (το συκώτι είναι η τροφή με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε σίδηρο)
• Πουλερικά
• Σταφίδες
• Ψωμί ολικής άλεσης

Πρόγνωση

Εφόσον αντιμετωπιστεί θεραπευτικά η αναιμία, η πρόγνωση είναι κατά πάσα πιθανότητα καλή. Συνήθως οι τιμές του αίματος επιστρέφουν στα φυσιολογικά τους επίπεδα μέσα σε ένα δίμηνο.

Πιθανές επιπλοκές

Συνήθως δεν υπάρχουν επιπλοκές. Ωστόσο η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να επανέλθει. Να επισκέπτεστε τακτικά το γιατρό σας για συνεχή παρακολούθηση.

Τα παιδιά με αυτή τη διαταραχή προσβάλλονται συνήθως πιο συχνά από λοιμώξεις.

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Κλείστε μια συνάντηση με το γιατρό σας:

• Εάν παρουσιάσετε συμπτώματα αυτής της διαταραχής
• Εάν παρατηρήσετε αίμα στα κόπρανά σας

Πρόγνωση

Η διατροφή όλων των ανθρώπων πρέπει να περιλαμβάνει αρκετό σίδηρο. Σημαντικές πηγές σιδήρου είναι το κόκκινο κρέας, το συκώτι και ο κρόκος του αβγού. Το αλεύρι, το ψωμί και ορισμένα δημητριακά είναι πλούσια σε σίδηρο. Εάν δεν λαμβάνετε αρκετό σίδηρο από τη διατροφή σας, πρέπει να παίρνετε συμπληρώματα σιδήρου.

Όταν χρειάζεστε επιπλέον σίδηρο (όπως κατά την εγκυμοσύνη και την περίοδο θηλασμού), αυξήστε την ποσότητα σιδήρου στη διατροφή σας ή καταφύγετε σε συμπληρώματα σιδήρου.