Σταθερή στηθάγχη

Ορισμός

Η σταθερή στηθάγχη είναι πόνος στο στήθος ή δυσφορία η οποία κατά κανόνα συμβαίνει εξαιτίας σωματικής δραστηριότητας ή συναισθηματικής φόρτισης. Η στηθάγχη είναι είδος ενόχλησης στο στήθος που προκαλεί η κακή κυκλοφορία του αίματος στα αιμοφόρα αγγεία (στεφανιαία αγγεία) του μυοκαρδίου.

Εναλλακτικές ονομασίες

Στηθάγχη - σταθερή, Στηθάγχη - χρόνια, Angina pectoris

Αίτια

Το μυοκάρδιό σας λειτουργεί διαρκώς, επομένως χρειάζεται συνέχεια ανεφοδιασμό με οξυγόνο. Αυτό το οξυγόνο το παρέχουν οι στεφανιαίες αρτηρίες, μεταφέροντας αίμα.

Όταν το μυοκάρδιο κουράζεται περισσότερο, έχει ανάγκη και από περισσότερο οξυγόνο. Τα συμπτώματα της στηθάγχης παρουσιάζονται όταν οι στεφανιαίες αρτηρίες στενωθούν ή φράξουν λόγω σκλήρυνσης των αρτηριών (αθηροσκλήρωση) ή εξαιτίας θρόμβου.

Η συνηθέστερη αιτία της στηθάγχης είναι η στεφανιαία καρδιοπάθεια (ΣΚΠ-CHD). Angina pectoris είναι ο λατινικός ιατρικός όρος που έχει επικρατήσει για αυτού του τύπου τον πόνο στο στήθος.

Η σταθερή στηθάγχη είναι ένας πόνος στο στήθος αναμενόμενος υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Ωστόσο, παρότι λιγότερο σοβαρή κατάσταση από την ασταθή στηθάγχη, μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα οδυνηρή ή δυσάρεστη.

Στους παράγοντες επικινδυνότητας για τη στεφανιαία καρδιοπάθεια περιλαμβάνονται:

• Διαβήτης
• Οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας καρδιοπάθειας πριν από την ηλικία των 50 ετών
• Υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση)
• Υψηλή «κακή» χοληστερίνη LDL και χαμηλή «καλή» HDL
• Αντρικό φύλο
• Καθιστική ζωή
• Παχυσαρκία
• Κάπνισμα

Οτιδήποτε αναγκάσει το μυοκάρδιο να χρειαστεί περισσότερο οξυγόνο μπορεί να προκαλέσει επεισόδιο στηθάγχης. Μερικές τέτοιες περιπτώσεις είναι:

• Ο κρύος καιρός
• Η σωματική άσκηση
• Το συναισθηματικό άγχος και στρες
• Τα μεγάλα γεύματα

Άλλα αίτια της στηθάγχης:

• Αρρυθμίες
• Αναιμία
• Σπασμός στεφανιαίας αρτηρίας (που επίσης λέγεται και στηθάγχη Prinzmetal)
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Βαλβιδοπάθεια
• Υπερθυρεοειδισμός

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της σταθερής στηθάγχης είναι συχνά αναμενόμενα υπό συγκεκριμένες συνθήκες: αυτό σημαίνει ότι ο ίδιος αριθμός ασκήσεων ή η ίδιας έντασης σωματική δραστηριότητα μπορεί να προκαλούν την κρίση της στηθάγχης σας. Τότε αισθάνεστε καλύτερα ή συνέρχεστε από τη στηθάγχη σας, όταν σταματάτε μια σωματική άσκηση ή επιβραδύνετε.

Το πλέον σύνηθες σύμπτωμα είναι ο πόνος στο στήθος που λαμβάνει χώρα πίσω από το στέρνο ή ελαφρώς πιο αριστερά από αυτό. Ο πόνος της σταθερής στηθάγχης ξεκινάει συνήθως σιγά σιγά και επιδεινώνεται μέσα στα αμέσως επόμενα λεπτά προτού υποχωρήσει.

Ο πόνος της στηθάγχης μπορεί να μοιάζει με σφίξιμο, έντονη πίεση, αίσθημα πνιγμονής ή δυσφορία. Έχει την τάση να επεκτείνεται προς:

• το χέρι (συνήθως το αριστερό)
• την πλάτη
• την κάτω γνάθο
• το λαιμό
• την ωμοπλάτη

Ορισμένοι περιγράφουν τον πόνο σαν φούσκωμα από αέρια ή δυσπεψία.

Μερικοί ασθενείς (γυναίκες, ενήλικες προχωρημένης ηλικίας και διαβητικοί) πιθανώς να εκδηλώσουν διαφορετικά συμπτώματα, όπως τα παρακάτω:

• Πόνος σε πλάτη, χέρια ή λαιμό
• Κόπωση
• Δυσχέρεια στην αναπνοή
• Αίσθημα αδυναμίας

Συνήθως ο πόνος της σταθερής στηθάγχης:

• Εμφανίζεται έπειτα από έντονη δραστηριότητα, στρες ή σωματικό κόπο
• Διαρκεί κατά μέσο όρο από 1 έως 15 λεπτά
• Υποχωρεί με ανάπαυση ή χορήγηση νιτρογλυκερίνης

Τα επεισόδια στηθάγχης μπορούν να συμβούν οποιαδήποτε ώρα της μέρας, συχνότερα όμως σημειώνονται ανάμεσα στις 6 π.μ. και το μεσημέρι.

Επιπλέον συμπτώματα στηθάγχης:

• Αίσθημα δυσπεψίας ή καούρας
• Ζάλη ή αδιαθεσία
• Ναυτία, έμετος και εφίδρωση
• Αίσθημα παλμών
• Δυσχέρεια στην αναπνοή
• Ανεξήγητη κούραση μετά από σωματική δραστηριότητα (πιο σύνηθες στις γυναίκες)

Εξετάσεις

Ο γιατρός σας θα σας υποβάλει σε σωματική εξέταση και θα μετρήσει την αρτηριακή σας πίεση. Οι εξετάσεις που ακολουθούν γίνονται για τη διάγνωση ή τον αποκλεισμό της πιθανότητας στηθάγχης:

• Στεφανιαία αγγειογραφία
• Προφίλ στεφανιαίου κινδύνου (ειδικές αιματολογικές εξετάσεις)
• Ηχοκαρδιογράφημα
• Τεστ ασκήσεων αντοχής (τεστ κοπώσεως ή τεστ σε κυλιόμενο διάδρομο)
• Ηχοκαρδιογράφημα κοπώσεως
• Τεστ κοπώσεως με θάλλιο

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση της στηθάγχης προβλέπει αλλαγές στον τρόπο ζωής του ασθενούς, φαρμακευτική αγωγή και χειρουργικές επεμβάσεις όπως είναι η στεφανιαία αγγειοπλαστική, η τοποθέτηση στεντ και η παράκαμψη (μπαϊπάς) της στεφανιαίας αρτηρίας.

Σε συνεργασία με το γιατρό σας θα πρέπει να συμφωνήσετε σε ένα καθημερινό πλάνο αντιμετώπισης της στηθάγχης το οποίο να περιλαμβάνει:

• Τα φάρμακα που πρέπει να λαμβάνετε για την πρόληψη της στηθάγχης
• Τις κατάλληλες και τις ακατάλληλες σωματικές δραστηριότητες για την περίπτωσή σας
• Τα φάρμακα που πρέπει να λαμβάνετε όταν έχετε στηθάγχη
• Τις ενδείξεις ότι η στηθάγχη σας επιδεινώνεται
• Τις συνθήκες κατά τις οποίες πρέπει να καλέσετε το γιατρό ή το 166

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Πιθανώς ο γιατρός σας να σας συστήσει ένα ή περισσότερα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση, το διαβήτη ή τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης. Ακολουθήστε αυστηρά τις οδηγίες του προκειμένου να εμποδίσετε την επιδείνωση της στηθάγχης.

Τα χάπια ή το εκνέφωμα (σπρέι) νιτρογλυκερίνης μπορούν να ανακουφίσουν τον πόνο στο στήθος.

Η χορήγηση ασπιρίνης και κλοπιδογρέλης ή πρασουγρέλης (Efient) βοηθάει στην πρόληψη σχηματισμού θρόμβων στις αρτηρίες σας και μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Προτού ωστόσο λάβετε αυτά τα φάρμακα, ρωτήστε το γιατρό σας αν ενδείκνυνται για την περίπτωση σας.

Ο γιατρός σας μπορεί να σας υποδείξει ένα ή περισσότερα φάρμακα για την πρόληψη της στηθάγχης:

• Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης, για μείωση της αρτηριακής πίεσης και προστασία της καρδιάς σας
• Β-αποκλειστές, οι οποίοι μειώνουν το ρυθμό της καρδιάς, την αρτηριακή πίεση και την ανάγκη χρήσης οξυγόνου από την καρδιά 
• Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου, που διαστέλλουν τις αρτηρίες, χαμηλώνουν την αρτηριακή πίεση και ξεκουράζουν την καρδιά
• Νιτρώδη, για την πρόληψη της στηθάγχης
• Ρανολαζίνη (Ranexa), για τη θεραπεία της χρόνιας στηθάγχης

ΠΟΤΕ ΜΗ ΔΙΑΚΟΨΕΤΕ ΑΠΟΤΟΜΑ ΤΗ ΛΗΨΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ.

Πάντα να συμβουλεύεστε πρώτα το γιατρό σας. Η αιφνίδια διακοπή τέτοιων σκευασμάτων ενδέχεται να επιδεινώσει τη στηθάγχη σας ή ακόμα και να προκαλέσει καρδιακή προσβολή. Αυτό ισχύει ιδίως με τα αντιθρομβωτικά σκευάσματα (ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη και πρασουγρέλη).

Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει πρόγραμμα καρδιακής αποκατάστασης για να βελτιώσετε τη φυσική κατάσταση της καρδιάς σας.

ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να χρειάζονται εγχείρηση για να βελτιωθεί η ροή του αίματος μέσα από τις στεφανιαίες αρτηρίες.

Η αγγειοπλαστική και η τοποθέτηση στεντ (που επίσης ονομάζεται διαδερμική αγγειοπλαστική επέμβαση στεφανιαίων αρτηριών) είναι χειρουργικές επεμβάσεις όπου ο γιατρός εισάγει έναν καθετήρα μέσα σε μια αρτηρία είτε στο χέρι είτε στο πόδι του ασθενούς και προωθεί στη συνέχεια τον καθετήρα στην καρδιά. Αυτή η διαδικασία στόχο έχει να διανοίξει και να διατηρήσει ανοιχτή μια στεφανιαία αρτηρία η οποία έχει αναπτύξει υπερβολική στένωση.

Η αγγειοπλαστική με στεντ πιθανότατα δεν βοηθάει κόσμο με σταθερή στηθάγχη να ζήσει περισσότερο απ’ όσο βοηθάει η θεραπεία με τα φάρμακα μόνο. Μπορεί όμως να μειώσει τη στηθάγχη ή άλλα συμπτώματα της στεφανιαίας νόσου. Η αγγειοπλαστική με στεντ είναι μια διαδικασία που μπορεί να σώσει ζωές σε περιπτώσεις καρδιακής προσβολής ή ασταθούς στηθάγχης.

Δεν αντιμετωπίζεται κάθε απόφραξη με αγγειοπλαστική. Ορισμένοι ασθενείς χρειάζονται στεφανιαία παράκαμψη/μπαϊπάς (εγχείρηση καρδιάς). Η πραγματοποίηση μιας τέτοιας χειρουργικής επέμβασης εξαρτάται από ποια στεφανιαία αρτηρία παρουσιάζει στένωση και πόσο σοβαρή είναι η στένωση αυτή.

Πρόγνωση

Η σταθερή στηθάγχη συνήθως βελτιώνεται με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Πιθανές επιπλοκές

• Καρδιακή προσβολή
• Αιφνίδιος θάνατος λόγω αρρυθμιών
• Ασταθής στηθάγχη

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Αναζητήστε ιατρική συμβουλή αν νιώσετε νέο, ανεξήγητο πόνο στο στήθος ή πίεση. Αν είχατε πάθει στηθάγχη και στο παρελθόν, καλέστε αμέσως το γιατρό σας.

Τηλεφωνήστε στο 166 εάν ο πόνος της στηθάγχης:

• Δεν υποχωρήσει μετά τα πρώτα 15 λεπτά
• Δεν υποχωρήσει ύστερα από τρεις δόσεις νιτρογλυκερίνης
• Επιδεινωθεί
• Επιστρέψει, παρότι αρχικά είχε υποχωρήσει με τη χρήση νιτρογλυκερίνης

Ειδοποιήστε το γιατρό σας αν:

• Παρουσιάζετε συμπτώματα στηθάγχης πιο συχνά
• Παθαίνετε στηθάγχη όταν είστε καθισμένοι. Αυτή η στηθάγχη ονομάζεται στηθάγχη ηρεμίας
• Αισθάνεστε κουρασμένοι όλο και συχνότερα
• Έχετε τάσεις λιποθυμίας ή ζαλίζεστε.
• Έχετε έντονη βραδυκαρδία (λιγότερο από 60 παλμούς το λεπτό) ή ταχυπαλμία (περισσότερο από 120 παλμούς το λεπτό) ή ασταθείς χτύπους στην καρδιά
• Αντιμετωπίζετε προβλήματα στη λήψη των φαρμάκων για την καρδιά σας
• Έχετε διάφορα άλλα ασυνήθιστα συμπτώματα

Καλέστε επειγόντως ιατρική βοήθεια αν ένα άτομο με στηθάγχη χάσει τις αισθήσεις του.

Πρόληψη

Ο γιατρός σας ίσως σάς συστήσει τη λήψη νιτρογλυκερίνης λίγα λεπτά προτού επιδοθείτε σε προσχεδιασμένη σωματική δραστηριότητα η οποία μπορεί να προξενήσει πόνο στηθάγχης.

Ο καλύτερος τρόπος να προλάβετε τη στηθάγχη είναι να μειώσετε τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου:

• Προσπαθήστε όσο μπορείτε να μην αγχώνεστε και να μην πιέζεστε
• Προσέχετε την αρτηριακή σας πίεση, το διαβήτη και τη χοληστερίνη
• Τρώτε ισορροπημένα γεύματα χαμηλά σε λιπαρά και χοληστερίνη - συμπεριλάβετε στην καθημερινή σας διατροφή αρκετά φρούτα και λαχανικά
• Να ασκείστε τακτικά. Αν το βάρος σας θεωρείται κανονικό, να ασκείστε τουλάχιστον 30 λεπτά κάθε μέρα. Ωστόσο συμβουλευτείτε το γιατρό σας προτού ξεκινήσετε ή αυξήσετε τη σωματική σας δραστηριότητα ή το επίπεδο άσκησής σας
• Αν είστε υπέρβαρος, χάστε βάρος
• Κόψτε το κάπνισμα

Μέτριες ποσότητες αλκοόλ (ένα ποτήρι τη μέρα για τις γυναίκες, δύο ποτήρια για τους άντρες) ενδέχεται να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων. Ωστόσο η κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας οινοπνεύματος μπορεί να αποβεί μάλλον βλαβερή για τον οργανισμό παρά να κάνει καλό.

Η μείωση των παραγόντων επικινδυνότητας της καρδιακής πάθησης πιθανότατα προλαμβάνουν και την επιδείνωση θρομβώσεων και αποφράξεων καθιστώντας τες λιγότερο βαριές, γεγονός που ελαττώνει και τον πόνο της στηθάγχης.

Οι νέες ιατρικές οδηγίες δεν συστήνουν πλέον θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, βιταμίνες E ή C, αντιοξειδωτικά ή φολικό οξύ για την πρόληψη της καρδιακής νόσου. Σήμερα η χρήση θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης σε γυναίκες που πλησιάζουν στην εμμηνόπαυση ή έχουν περάσει το στάδιο αυτό θεωρείται αμφιλεγόμενη.