Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης

Ορισμός

Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (ΣΧΚ) είναι μια πάθηση η οποία χαρακτηρίζεται από επίμονο και έντονο αίσθημα κόπωσης ή εξάντλησης, το οποίο δεν υποχωρεί με την ξεκούραση και δεν οφείλεται σε άλλες παθήσεις.

Εναλλακτικές ονομασίες

ΣΧΚ; χρόνια κόπωση, Σύνδρομο Ανοσοδιαταραχής από Χρόνια Κόπωση, Μυαλγική Εγκεφαλομυελίτιδα (ΜΕ)

Αιτίες

Η ακριβής αιτία για το ΣΧΚ δεν είναι γνωστή. Κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μπορεί να προκαλείται από κάποιον ιό, όπως ο ιός Epstein-Barr ή ανθρώπινος ερπητοϊός 6 (HHV-6). Ωστόσο, κανένας ιός δεν έχει ταυτοποιηθεί ως αιτία της νόσου.

Έρευνες υποδεικνύουν ότι το ΣΧΚ μπορεί να προκληθεί από φλεγμονή του νευρικού συστήματος, η οποία μπορεί να είναι αποτέλεσμα ανοσολογικής απόκρισης ή διαδικασίας.

Επιπλέον, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που ενδέχεται να διαδραματίζουν ρόλο στην εμφάνιση του ΣΧΚ, όπως η ηλικία, το άγχος, καθώς και γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Το ΣΧΚ εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες 30 έως 50 ετών.

Ο Οργανισμός Υγείας των ΗΠΑ ορίζει το ΣΧΚ ως ξεχωριστή διαταραχή με συγκεκριμένα συμπτώματα και σωματικές εκδηλώσεις, η διάγνωση της οποίας γίνεται αφού αποκλειστούν άλλες αιτίες. Ο αριθμός των ασθενών που υποφέρουν από τη διαταραχή δεν είναι γνωστός.

Το ΣΧΚ μπορεί να διαγνωστεί μόνο εφόσον αποκλειστούν άλλες πιθανές αιτίες που προκαλούν κόπωση, όπως:

• Εξάρτηση από ναρκωτικά
• Ανοσολογικές ή αυτοάνοσες διαταραχές
• Μολύνσεις
• Ασθένειες των μυών ή των νεύρων (όπως η πολλαπλή σκλήρυνση)
• Ενδοκρινικά νοσήματα (όπως ο υποθυρεοειδισμός)
• Άλλες νόσοι της καρδιάς, των νεφρών και του ήπατος
• Ψυχιατρικές ή ψυχολογικές διαταραχές, κυρίως η κατάθλιψη
• Όγκοι

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του ΣΧΚ είναι παρόμοια με εκείνα των κοινών ιογενών λοιμώξεων (μυϊκοί πόνοι, πονοκέφαλος και κόπωση). Εμφανίζονται μέσα σε μερικές ώρες ή μέρες και μπορεί να διαρκέσουν 6 μήνες ή και περισσότερο.

Κύρια συμπτώματα:

• Κόπωση και αίσθημα κούρασης το οποίο εμφανίζεται με πρωτοφανή ένταση και διαρκεί για 6 μήνες τουλάχιστον, ενώ δεν βελτιώνεται με ξεκούραση
• Κόπωση τόσο σοβαρή που περιορίζει τις υπόλοιπες δραστηριότητες (ο ασθενής νιώθει υπερβολική κόπωση προβαίνοντας στις μισές δραστηριότητες από εκείνες που είχε πριν την ασθένεια)

Άλλα συμπτώματα:

• Κόπωση που διαρκεί πάνω από 24 ώρες έπειτα από σχετικά ήπια δραστηριότητα η οποία υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα επηρέαζε το άτομο
• Διαρκές αίσθημα κούρασης το οποίο δεν περνά ακόμη και μετά από πολύωρο ύπνο
• Αδυναμία στο μνημονικό ή παρόμοια συμπτώματα όπως δυσχέρεια στη συγκέντρωση, σύγχυση ή ευερεθιστότητα
• Κεφαλαλγίες που διαφέρουν από εκείνες που μέχρι τώρα είχε το άτομο σε ένταση, σοβαρότητα ή τρόπο εμφάνισης
• Πόνοι στις αρθρώσεις, οι οποίοι συχνά μετακινούνται (μεταναστευτικές αρθραλγίες) χωρίς οίδημα ή ερυθρό χρώμα στις αρθρώσεις
• Ευαισθησία των λεμφαδένων στο λαιμό ή τη μασχάλη
• Ήπιος πυρετός (38 βαθμούς Κελσίου ή λιγότερο)
• Άλγος στους μυς (μυαλγίες)
• Μυϊκή αδυναμία σε όλο το σώμα ή σε διάφορους μυς, που δεν οφείλεται σε άλλα αίτια
• Ερεθισμένος λαιμός

Εξετάσεις

Οι εξετάσεις μπορεί να δείξουν:

• Πυρετό
• Οίδημα στους λεμφαδένες
• Ευαισθησία στους λεμφαδένες
• Ερυθρότητα στον λαιμό χωρίς αποστράγγιση ή πύον

Η διάγνωση για το ΣΧΚ πρέπει να γίνεται με βάση:

• Απουσία άλλων αιτίων που προκαλούν κόπωση
• Παρουσία τουλάχιστον 4 συμπτωμάτων της νόσου
• Υπερβολική, παρατεταμένη κόπωση

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες εξετάσεις για τη διάγνωση του ΣΧΚ, αν και υπάρχουν αρκετές διαγνωστικές εξετάσεις που μπορούν να αποκλείσουν άλλες πιθανές αιτίες ή συμπτώματα.

Κάποιοι ασθενείς με ΧΣΚ παρουσιάζουν τα εξής συμπτώματα στις ακόλουθες εξετάσεις:

• Μια μαγνητική εγκεφάλου μπορεί να δείξει οίδημα στον εγκέφαλο ή καταστροφή μέρους των νευρικών κυττάρων (απομυελίνωση)
• Υψηλά επίπεδα συγκεκριμένων λευκών αιμοσφαιρίων (CD4) σε σχέση με άλλα λευκά αιμοσφαίρια (CD8)
• Συγκεκριμένα λευκά αιμοσφαίρια, τα λεμφοκύτταρα, περιέχουν ενεργό ιό Epstein-Barr ή ανθρώπινο ερπητοϊό 6 (HHV-6)

Θεραπεία

Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία για το ΣΧΚ, ωστόσο τα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν επιτυχώς. Πολλοί ασθενείς με ΣΧΚ παρουσιάζουν κατάθλιψη και άλλα ψυχολογικά προβλήματα που μπορεί να βελτιωθούν με τη θεραπεία.

Σε γενικές γραμμές η καλύτερη στρατηγική για τη θεραπεία των συμπτωμάτων συνίσταται στα εξής:

• Ισορροπημένη διατροφή
• Αντικαταθλιπτικά φάρμακα, συνήθως μικρές δόσεις τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών
• Γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία και κάποιες ασκήσεις σταδιακής αυτοβοήθειας σε ορισμένους ασθενείς
• Φαρμακευτική αγωγή
• Τεχνικές για βελτίωση του ύπνου

Συζητήστε με τον γιατρό σας ώστε να βρείτε ένα επίπεδο δραστηριοτήτων το οποίο μπορείτε να διαχειριστείτε. Έπειτα, σταδιακά αυξήστε τα επίπεδα άσκησης. Το πλάνο δραστηριοτήτων θα πρέπει:

• Να μην περιλαμβάνει πολλές σωματικές δραστηριότητες τις ημέρες τις οποίες η κόπωση είναι έντονη
• Να δίνει το ίδιο χρονικό περιθώριο για άσκηση, ξεκούραση και ύπνο
• Να μοιράζει τις χρονοβόρες δραστηριότητες σε άλλες πιο σύντομες ώστε ο ασθενής να μπορεί να τις διαχειριστεί
• Δραστηριότητες που απαιτούν μεγάλο κόπο θα πρέπει να μοιράζονται σε διάφορες ημέρες της εβδομάδας

Η χαλάρωση και οι τεχνικές αντιμετώπισης του άγχους μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του χρόνιου άλγους και της κόπωσης, αν και δεν αποτελούν θεραπεία του ΣΧΚ. Υπάρχουν αρκετές τεχνικές χαλάρωσης όπως:

• Βιοανάδραση
• Αναπνευστικές ασκήσεις
• Μασάζ
• Διαλογισμός
• Τεχνικές χαλάρωσης των μυών
• Γιόγκα

Κάποιες από τις προτεινόμενες θεραπείες είναι:

• Διαλογισμός για τη μείωση του πόνου, της δυσφορίας και του πυρετού
• Φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του άγχους (αγχολυτικά)
• Φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης (αντικαταθλιπτικά)

Κάποια φάρμακα μπορούν να έχουν αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα ή παρενέργειες χειρότερες από τα συμπτώματα της ίδιας της νόσου.

Οι ασθενείς με ΣΧΚ θα πρέπει να έχουν ενεργή κοινωνική ζωή, ενώ καλό θα είναι να κάνουν κάποιου είδους γυμναστική.

Πρόγνωση

Η μακροχρόνια πρόγνωση για τους ασθενείς που υποφέρουν από το σύνδρομο ποικίλλει και είναι δύσκολο να υπολογιστεί όταν πρωτοεμφανίζονται τα συμπτώματα. Κάποιοι ασθενείς βλέπουν βελτίωση τους πρώτους 6 μήνες ή και μέσα στο ίδιο έτος, ενώ άλλοι μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο.

Ένα ποσοστό ασθενών δεν επανέρχεται ποτέ στην προ της ασθένειας κατάσταση. Οι περισσότερες έρευνες αναφέρουν ότι ασθενείς που έχουν συμμετάσχει σε κάποιο εντατικό πρόγραμμα αποκατάστασης έχουν περισσότερες πιθανότητες να θεραπευτούν πλήρως από εκείνους που δεν ακολουθούν μια συγκεκριμένη θεραπεία.

Πιθανές επιπλοκές

• Κατάθλιψη (η οποία σχετίζεται τόσο με τα συμπτώματα της ίδιας την νόσου όσο και με την έλλειψη διάγνωσης)
• Περιορισμοί στον τρόπο ζωής (κάποιοι ασθενείς είναι τόσο κουρασμένοι που δεν μπορούν να παραμείνουν λειτουργικοί σε διάφορους τομείς της ζωής τους)
• Παρενέργειες και ανεπιθύμητα αποτελέσματα από τη φαρμακευτική αγωγή
• Απομόνωση από τον κοινωνικό περίγυρο εξαιτίας της κόπωσης

Πότε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας

Κανονίστε ένα ραντεβού με τον γιατρό σας αν αισθάνεστε διαρκώς υπερβολική κόπωση, ακόμη και αν δεν έχετε κανένα άλλο σύμπτωμα της πάθησης, καθώς το ΣΧΚ μπορεί να έχει παρόμοια συμπτώματα με άλλες νόσους, η ύπαρξη των οποίων πρέπει να αποκλειστεί πριν γίνει η διάγνωση για ΣΧΚ.