Υπέρταση

Ορισμός

Η υπέρταση είναι ο όρος που περιγράφει την υψηλή αρτηριακή πίεση.

Η αρτηριακή πίεση μετράει τη δύναμη με την οποία το αίμα πέφτει στα τοιχώματα των αρτηριών μας καθώς η καρδιά το διοχετεύει μέσα στο σώμα.

Οι τιμές της αρτηριακής πίεσης μετριούνται σε χιλιοστόμετρα υδραργύρου (mmHg) και συνήθως δίνουν δύο νούμερα - για παράδειγμα 120 για τη συστολική και 80 για τη διαστολική πίεση (γράφεται 120/80 mmHg). Η μία ή και οι δύο αυτές τιμές μπορεί να είναι υπερβολικά υψηλές.

Τα υψηλότερα νούμερα πάντα τα δίνει η συστολική σας πίεση.

• Θεωρείται υψηλή εάν τις περισσότερες φορές δίνει νούμερο πάνω από 140
• Θεωρείται φυσιολογική εάν τις περισσότερες φορές δίνει νούμερο κάτω από 120

Τα χαμηλότερα νούμερα τα δίνει πάντα η διαστολική σας πίεση.

• Θεωρείται υψηλή εάν τις περισσότερες φορές δίνει νούμερο πάνω από 90
• Θεωρείται φυσιολογική εάν τις περισσότερες φορές δίνει νούμερο πάνω από 80

Μπορεί να έχετε προϋπέρταση όταν:

• Η υψηλότερη τιμή (συστολική αρτηριακή πίεση) βρίσκεται ανάμεσα στο 120 και το 139 τις περισσότερες φορές ή όταν
• η κατώτερη τιμή (διαστολική αρτηριακή πίεση) βρίσκεται ανάμεσα στο 80 και το 89 τις περισσότερες φορές

Εάν έχετε προϋπέρταση, το πιο πιθανό είναι να εμφανίσετε υψηλή αρτηριακή πίεση.

Αν αντιμετωπίζετε προβλήματα στα νεφρά ή την καρδιά ή αν είχατε υποστεί εγκεφαλικό, ο γιατρός σας μπορεί να θέλει να πέσει η αρτηριακή σας πίεση χαμηλότερα από αυτή ατόμων που δεν υποφέρουν από τέτοιες παθήσεις.

Αίτια

Πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την αρτηριακή πίεση:

• Το πόσο νερό και αλάτι έχει το σώμα σας
• Η κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα νεφρά, το νευρικό σας σύστημα ή τα αγγεία σας
• Τα επίπεδα των διαφόρων ορμονών του οργανισμού

Είναι πιθανό να μάθετε ότι υποφέρετε από υψηλή πίεση όσο μεγαλώνετε. Αυτό συμβαίνει διότι τα αιμοφόρα αγγεία σας γίνονται πιο δύσκαμπτα όσο γερνάτε. Όταν συμβαίνει αυτό, η αρτηριακή πίεση ανεβαίνει. Η υπέρταση αυξάνει τις πιθανότητες εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακής προσβολής, νεφροπάθειας και πρόωρου θανάτου.

Διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο για υψηλή αρτηριακή πίεση αν:

• Είστε Αφροαμερικανοί
• Είστε παχύσαρκοι
• Αγχώνεστε ή πιέζεστε συχνά
• Καταναλώνετε υπερβολικά πολύ αλάτι
• Έχετε οικογενειακό ιστορικό υψηλής αρτηριακής πίεσης
• Έχετε διαβήτη
• Καπνίζετε

Τις περισσότερες φορές πάντως δεν διαπιστώνεται το αίτιο της υπέρτασης. Τότε η υπέρταση ονομάζεται ιδιοπαθής.

Η υψηλή πίεση που προκαλείται από άλλη ιατρική πάθηση ή φαρμακευτική αγωγή ονομάζεται δευτεροπαθής υπέρταση και μπορεί να συμβεί εξαιτίας των παρακάτω:

• Κατάχρηση οινοπνεύματος
• Αθηροσκλήρωση
• Αυτοάνοσες διαταραχές όπως η οζώδης πολυαρτηρίτιδα
• Χρόνια νεφρική νόσος
• Στένωση ισθμού της αορτής
• Χρήση κοκαΐνης
• Διαβήτης (αν προκαλέσει βλάβη στο νεφρό)
• Ενδοκρινικές διαταραχές, όπως είναι οι όγκοι των επινεφριδίων  (φαιοχρωμοκύττωμα, αλδοστερονισμός), διαταραχές θυρεοειδούς και σύνδρομο Cushing.
• Φαρμακευτική αγωγή
• Κατασταλτικά όρεξης
• Αντισυλληπτικά χάπια
• Συγκεκριμένα φάρμακα για το κρύωμα
• Κορτικοστεροειδή
• Σκευάσματα για τις ημικρανίες
• Στένωση νεφρικής αρτηρίας

Συμπτώματα

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν εμφανίζονται συμπτώματα. Τα συμπτώματα όμως που μπορεί να εκδηλωθούν είναι:

• Σύγχυση
• Εμβοές ή θόρυβοι στα αφτιά
• Κόπωση
• Πονοκέφαλος
• Αρρυθμίες
• Ρινορραγία
• Μεταβολές στην όραση

Αν υποφέρετε από έντονο πονοκέφαλο ή οποιοδήποτε από τα παραπάνω συμπτώματα, επισκεφθείτε αμέσως το γιατρό σας. Τέτοια συμπτώματα ενδέχεται να αποτελούν ενδείξεις επιπλοκών ή επικίνδυνα υψηλής αρτηριακής πίεσης που ονομάζεται κακοήθης υπέρταση.

Εξετάσεις

Ο γιατρός σας θα διεξαγάγει σωματική εξέταση και θα σας μετρήσει την πίεση. Εάν η τιμή είναι υψηλή, ο γιατρός σας μπορεί να σκεφτεί το ενδεχόμενο της υπέρτασης. Οι μετρήσεις πρέπει να επαναλαμβάνονται κατά καιρούς έτσι ώστε να επιβεβαιωθεί η διάγνωση.

Αν παρακολουθείτε την αρτηριακή πίεσή σας κατ’ οίκον, ο γιατρός σας μπορεί να σας υποβάλει τις παρακάτω ερωτήσεις:

• Πότε μετρήσατε τελευταία φορά την αρτηριακή σας πίεση;
• Τι τιμές έδωσε η πιο πρόσφατη αρτηριακή σας πίεση;
• Ποιος είναι ο μέσος όρος της συστολικής (μεγαλύτερο νούμερο) και της διαστολικής (μικρότερο νούμερο) πίεσής σας;
• Μήπως αυξήθηκε πρόσφατα η αρτηριακή σας πίεση;

Επιπλέον μπορεί να υποβληθείτε σε εξετάσεις για αιματουρία ή για καρδιακή ανεπάρκεια. Ο γιατρός σας θα αναζητήσει ενδείξεις επιπλοκών στην καρδιά, τα νεφρά, τους οφθαλμούς και άλλα όργανα του σώματός σας.

Τέτοιες εξετάσεις είναι:

• Αιματολογικές
• Ηχοκαρδιογράφημα
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα
• Ανάλυση ούρων
• Υπέρηχος των νεφρών

Αντιμετώπιση

Στόχος της θεραπείας είναι να χαμηλώσει η αρτηριακή πίεση έτσι ώστε ο κίνδυνος επιπλοκών να είναι μικρότερος. Μαζί με το γιατρό σας πρέπει να θέσετε ένα στόχο τιμής αρτηριακής πίεσης ιδανικό για εσάς.

Υπάρχουν πολλά διαφορετικά φάρμακα χρήσιμα για την αντιμετώπιση της υπέρτασης όπως:

• Άλφα αναστολείς
• Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (ACE)
• Αποκλειστές υποδοχέων αγγειοτασίνης (ARBs)
• Βήτα-αναστολείς
• Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου
• Κεντρικοί άλφα αγωνιστές
• Διουρητικά
• Αναστολείς ρενίνης, συμπεριλαμβανομένης της αλισκιρένης
• Αγγειοδιασταλτικά

Ο γιατρός σας ενδέχεται να σας συμβουλέψει επίσης να ασκήστε, να χάσετε βάρος και να τρέφεστε πιο υγιεινά. Εάν έχετε προϋπέρταση, ο γιατρός σας θα σας συστήσει τις ίδιες αλλαγές στον τρόπο ζωής προκειμένου να κατεβάσει την αρτηριακή σας πίεση σε πιο φυσιολογικές διακυμάνσεις.

Συχνά δεν αρκεί ένα μόνο φάρμακο για να τεθεί υπό έλεγχο η αρτηριακή σας πίεση και μπορεί να χρειαστεί να λάβετε δύο ή και περισσότερα σκευάσματα. Είναι πολύ σημαντικό να ακολουθείτε τη συνταγή του γιατρού σας. Εάν παρατηρήσετε παρενέργειες, ο γιατρός σας μπορεί να αλλάξει τη φαρμακευτική αγωγή σας.

Μαζί με τη λήψη φαρμάκων, μπορείτε να κάνετε και ορισμένα πράγματα, τα οποία βοηθούν να τεθεί υπό έλεγχο η πίεσή σας:

• Ακολουθήστε μια υγιεινή για την καρδιά διατροφή που να περιλαμβάνει κάλιο, φυτικές/εδώδιμες ίνες και άφθονη κατανάλωση νερού
• Να ασκήστε τακτικά - τουλάχιστον 30 λεπτά τη μέρα
• Εάν καπνίζετε, κόψτε το κάπνισμα - ακολουθήστε ένα πρόγραμμα που θα σας βοηθήσει να το κόψετε
• Περιορίστε τις ποσότητες του αλκοόλ που καταναλώνετε: 1 ποτό τη μέρα για τις γυναίκες και 2 τη μέρα για τους άντρες
• Μειώστε την ποσότητα νατρίου (αλατιού) που καταναλώνετε: στόχος να είναι η κατανάλωση κάτω των 1.500 χιλιοστόγραμμων τη μέρα
• Προσπαθήστε να μη φορτίζεστε συναισθηματικά. Αποφύγετε πράγματα που σας αγχώνουν. Μπορείτε να δοκιμάσετε στο πλαίσιο αυτό το διαλογισμό ή τη γιόγκα
• Διατηρήστε ένα υγιές σωματικό βάρος. Ακολουθήστε ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους για να βοηθηθείτε, εάν κρίνετε ότι το χρειάζεστε

Ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να βρείτε προγράμματα απώλειας κιλών, διακοπής καπνίσματος και γυμναστικής. Μπορεί επίσης να σας παραπέμψει σε ένα διατροφολόγο, που θα σας βοηθήσει να σχεδιάσετε ένα διαιτολόγιο καλό για την υγεία σας.

Ο γιατρός σας ενδέχεται να σας ζητήσει να μετράτε σταθερά μόνοι σας την πίεσή σας κατ’ οίκον. Πρέπει να αποκτήσετε ένα πιεσόμετρο καλής ποιότητας, που να σφίγγει σωστά το μπράτσο σας. Πιθανότατα θα διαθέτει μανίκι με ενσωματωμένο στηθοσκόπιο ή ψηφιακές ενδείξεις. Εξασκηθείτε στη μέτρηση πίεσης με τη βοήθεια του γιατρού σας ή κάποιου νοσηλευτή, προκειμένου να βεβαιωθείτε ότι παίρνετε την πίεσή σας σωστά.

Πρόγνωση

Στις περισσότερες των περιπτώσεων η υπέρταση μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο με φάρμακα και αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Πιθανές επιπλοκές

• Αορτικός διαχωρισμός
• Βλάβη αιμοφόρων αγγείων (αρτηριοσκλήρωση)
• Εγκεφαλική βλάβη
• Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
• Χρόνια νεφρική νόσος
• Καρδιακή προσβολή
• Υπερτασική καρδιοπάθεια
• Περιφερική αγγειοπάθεια
• Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη
• Εγκεφαλικό επεισόδιο
• Απώλεια όρασης

Πότε να επικοινωνήσετε με το γιατρό

Αν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση, θα πρέπει να βλέπετε σταθερά και προγραμματισμένα το γιατρό σας.

Ακόμα κι αν δεν έχετε διαγνωστεί με υπέρταση, είναι σημαντικό να ελέγχετε την πίεσή σας ετησίως, ιδίως εάν κάποιο μέλος της οικογένειάς σας έχει ή είχε υψηλή αρτηριακή πίεση.

Επικοινωνήστε με το γιατρό σας αμέσως εάν διαπιστώσετε στην κατ’ οίκον μέτρηση της πίεσής σας ότι αυτή παραμένει υψηλή ή ότι εκδηλώσατε κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Θωρακικό άλγος
• Διανοητική σύγχυση
• Υπερβολική κούραση
• Πονοκέφαλος
• Ναυτία και έμετος
• Δυσχέρεια στην αναπνοή
• Μεγάλη παραγωγή ιδρώτα
• Αλλαγές στην όραση

Πρόληψη

Οι ενήλικες άνω των 18 ετών θα πρέπει να ελέγχουν την πίεσή τους τακτικά.

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο της αρτηριακής σας πίεσης:

• Μην καπνίζετε
• Μην καταναλώνετε πάνω από 1 ποτό τη μέρα, εάν είστε γυναίκα, ή 2 ποτά τη μέρα, εάν είστε άντρας
• Ακολουθήστε μια διατροφή με φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, ενώ παράλληλα μειώστε την πρόσληψη τροφίμων με πλήρη και κορεσμένα λιπαρά (η δίαιτα DASH -Dietary Approaches to Stop Hypertension ή Διατροφικές Προσεγγίσεις για την Αντιμετώπιση της Υπέρτασης- είναι μια μέθοδος για πετύχετε αυτό το είδος διατροφικού πλάνου)
• Να ασκήστε τακτικά. Ει δυνατόν, τις περισσότερες μέρες να ασκήστε για 30 λεπτά.
• Εάν υποφέρετε από διαβήτη, να έχετε υπό έλεγχο το σάκχαρο στο αίμα σας
• Χάστε βάρος εάν είστε υπέρβαροι. Τα επιπλέον κιλά επιβαρύνουν και δυσκολεύουν την καρδιά. Σε ορισμένες περιπτώσεις η απώλεια κιλών είναι και η μόνη θεραπεία που χρειάζεται.
• Προσπαθήστε να ελέγξετε το άγχος σας.

Ακολουθήστε τις υποδείξεις του γιατρού σας προκειμένου να μεταβάλλετε, να αντιμετωπίσετε ή να ελέγξετε τα πιθανά αίτια της δευτεροπαθούς υπέρτασης.