Τι είναι η νόσος του Crohn;
Η νόσος του Crohn είναι μία πάθηση στην οποία το τοίχωμα ενός ή περισσοτέρων τμημάτων του πεπτικού συστήματος πρήζεται, ερεθίζεται και φουσκώνει. Αυτό το πρήξιμο μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα και την στένωση του πεπτικού σωλήνα σε αυτό το σημείο. Τα προσβεβλημένα από Crohn τμήματα μπορεί να είναι από λίγα εκατοστά εντέρου ή και μεγαλύτερα, ένα μέτρο ή και περισσότερο. Μπορεί να προσβληθεί οποιοδήποτε σημείο της περιοχής από το στόμα έως τον πρωκτό ενώ μπορεί να είναι προσβεβλημένες και περισσότερα από ένα σημεία κάθε φορά. Το πιο σύνηθες σημείο όπου παρουσιάζεται η φλεγμονή είναι ο τελικός ειλεός, αλλά μπορεί και να προσβληθεί μέρος του κόλου ή και όλο, είτε μόνο του είτε μαζί με τον πλαϊνό ειλεό. Επίσης είναι συχνή και η φλεγμονή μέσα ή γύρω από τον πρωκτό. Η φλεγμονή μπορεί να διαμορφωθεί σε: (α) σχισμές (ελκώδη ρήγματα) στο δέρμα ή το πρωκτικό κανάλι, (β) συρίγγια (μικρές σχισμές που βγάζουν πύον) γύρω από τον πρωκτό, ή (γ) δακτύλιους (πρησμένα και συχνά επίπονα εξογκώματα) ακριβώς έξω από τον πρωκτό.

Ποια είναι η αιτία της νόσου του Crohn;
Παρά το μέγεθος της ερευνητικής δραστηριότητας, η αιτία της νόσου του Crohn παραμένει αβέβαιη. Δεν είναι μολυσματική ασθένεια και άρα δεν μεταδίδεται από ασθενείς σε υγιείς. Ωστόσο, κάτι μολυσματικό, ίσως ένας ιός ή κάποιο βακτήριο, μπορεί να παίζει ρόλο στην αιτία της, πιθανά ξεκινώντας κάποια χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση στο έντερο συγκεκριμένων ανθρώπων, οι οποίοι έχουν κάποια μικρή ατέλεια σε κάποιο σημείο του αμυντικού τους συστήματος.
Η νόσος του Crohn δεν είναι κληρονομική με την ίδια έννοια που δεν είναι κληρονομική η τύφλωση η αιμορροφιλία. Ωστόσο, οι ασθενείς με νόσο του Crohn έχουν συγγενείς στην ίδια κατάσταση ή με ελκώδη κολίτιδα, συχνότερα απ' ότι θα ήταν αναμενόμενο. Εάν έχετε νόσο του Crohn είναι πιθανότερο να έχει και το παιδί σας ή κάποιος άλλος συγγενής σας, απ' ότι κάποιου ανθρώπου που δεν νοσεί.
Τέλος, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για το αν η νόσος του Crohn οφείλεται στο στρες ή την ανησυχία ή ακόμα αν οι αναποδιές της ζωής προκαλούν εξάρσεις της νόσου. Φυσικά, όταν ο ασθενής είναι σε κακή ψυχολογική κατάσταση, δυσκολεύεται περισσότερο να αντιμετωπίσει με επιτυχία τυχόν εξάρσεις της νόσου. Άλλωστε, η γενική φυσική κατάσταση, το άγχος για την συχνότητα των κενώσεων και η γκρίνια από τους πόνους στην κοιλιά μπορεί πολλές φορές να έχει σαν αποτέλεσμα σε κακή διάθεση, ανησυχία και απελπισία όπως και σε τεταμένες σχέσεις με την οικογένεια. Αυτές οι συναισθηματικές μεταπτώσεις είναι αποτέλεσμα της νόσου και σε καμία περίπτωση δεν είναι οι αιτίες της.
Μεγάλος όγκος έρευνας γινόταν και γίνεται ώστε να βρεθούν οι αιτίες που προκαλούν τη νόσο του Crohn ή και τη θεραπεία, αυτής και άλλων παρόμοιων χρόνιων διαταραχών των εντέρων όπως η ελκώδης κολίτιδα. Η νόσος του Crohn καταβάλλει τους ασθενείς, ενώ ταυτόχρονα προκαλεί διαρκώς τους γιατρούς ώστε σιγά σιγά και κομμάτι κομμάτι να φτιάξουν το παζλ για να υπάρξει μια πιο δραστική θεραπεία και μακροχρόνια η μόνιμη ίαση. Το σίγουρο είναι ότι δεν είναι μεταδοτική (κολλητική). Παρόλο που τα συμπτώματα της μπορεί να είναι τα ίδια με μια γαστρεντερίτιδα από ένα μικρόβιο, έχει σημασία να καταλάβουμε ότι πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική πάθηση που χρειάζεται ειδική θεραπεία.

Ποιοι παθαίνουν νόσο του Crohn;
Η νόσος του Crohn μπορεί να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλικία και τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία αύξηση των περιστατικών σε παιδιά. Συνηθέστερα εμφανίζεται για πρώτη φορά μεταξύ των 15 και 40 ετών. Είναι λίγο πιο συχνή στις γυναίκες απ' ότι στους άντρες, ενώ -αντίθετα με την ελκώδη κολίτιδα η οποία εμφανίζεται κυρίως σε μη καπνιστές- η νόσος του Crohn εμφανίζεται συνήθως σε καπνιστές.

Πόσο συχνή είναι η νόσος του Crohn;
Έρευνες στην Μεγάλη Βρετανία και αλλού δείχνουν ότι συνεχώς τυγχάνουν διάγνωσης με αυξανόμενη συχνότητα νέα περιστατικά της νόσου του Crohn. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στο ότι οι γιατροί ενδιαφέρονται πλέον περισσότερο για την συγκεκριμένη διαταραχή. Επί του παρόντος, η νόσος του Crohn προσβάλει περίπου 50 άτομα ανά 100.000 του πληθυσμού. Το ετήσιο νούμερο νέων περιστατικών ποικίλει από 1 έως 8 για 100.000 του πληθυσμού σε διαφορετικές περιοχές.

Ποια είναι τα συμπτώματα;
Ανάλογα με το σημείο που έχει προσβληθεί, η εντερική φλεγμονή της νόσου της Crohn συνήθως παράγει κοιλιακούς πόνους και διάρροια, αν και κάποιες φορές η στένωση του ειλεού προκαλεί φραγμό προς την έξοδο με αποτέλεσμα τάση για εμετό και δυσκοιλιότητα. Η διάρροια είναι πιθανό να συνοδεύεται και από αιμορραγία, για τους ασθενείς που πάσχουν από νόσο του Crohn του παχέως εντέρου. Οι ασθενείς με ενεργή νόσο του Crohn συχνά νοιώθουν κουρασμένοι και ληθαργικοί και μπορεί να έχουν και πυρετό. Η αναιμία συμβάλει στην κούραση, αλλά μπορεί να είναι αναστρέψιμη κατά μέρος ή και εντελώς διορθώνοντας την έλλειψη του σιδήρου, των βιταμινών, του φολικού οξέος και της Β12, εάν φυσικά υπάρχει τέτοιου είδους έλλειψης.

Ποια άλλα προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίσω;
Μία μικρή μερίδα ασθενών με νόσο του Crohn υποφέρει από επεισόδια ή φλεγμονές που επηρεάζουν τα μάτια, το δέρμα, το στόμα, τις αρθρώσεις και την σπονδυλική στήλη. Τα προβλήματα στα μάτια εκδηλώνονται από μόνα τους ως κοκκινίλα στα μάτια που συνοδεύεται από πόνο. Σπανιότερα, στην νόσο του Crohn μπορεί να υπάρχει και ανάμιξη του στόματος, όπου εμφανίζονται εξογκώματα ή και έλκη στο εσωτερικό των παρειών ή ερεθισμός μεταξύ της παρειάς και των ούλων.
Τα έντονα επεισόδια της νόσου του Crohn εμφανίζουν και πρήξιμο στις αρθρώσεις, συχνότερα στα γόνατα, λόγω της συσσώρευσης υγρού στα σημεία αυτά (έκχυση). Συχνά οι φλεγμονές εξαφανίζονται με την θεραπεία μην αφήνοντας εμφανή σημάδια ή ζημιά. Πολλοί ασθενείς βιώνουν πόνους στις αρθρώσεις χωρίς ταυτόχρονα να έχουν πρήξιμο. Η νόσος του Crohn ή οι συγγενείς διαταραχές μπορεί να επηρεάσουν άλλα συστήματα αλλά αυτό συμβαίνει τόσο σπάνια που δεν θα ήταν σωστό να αναφερθούμε και να περιγράψουμε όλα τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν.

Είναι η νόσος του Crohn ένα είδος καρκίνου του εντέρου;
Όχι. Δεν υπάρχει ομοιότητα ανάμεσα στην νόσο του Crohn και τον καρκίνο του εντέρου. Η νόσος του Crohn είναι μια μορφή χρόνιας φλεγμονής, ενώ ο καρκίνος είναι μια ανεξέλεγκτη υπερανάπτυξη των κυττάρων.

Θα έχω νόσο του Crohn σε όλη μου την ζωή;
Η νόσος του Crohn είναι μια χρόνια πάθηση που παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Αυτό σημαίνει ότι είναι μια κατάσταση που έρχεται και φεύγει, δηλαδή μπορεί ένας άρρωστος να είναι εντελώς καλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά κάποια στιγμή να παρουσιάσει υποτροπή και συμπτώματα της αρρώστιας.
Από την στιγμή που είχατε ένα επεισόδιο της νόσου, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα έχετε άλλο ένα στο μέλλον. Για πόσο καιρό θα είσαστε εντελώς καλά και πότε θα παρουσιάσετε ξανά υποτροπή δεν μπορεί κανείς να το προβλέψει. Υπάρχουν άτομα που παρουσιάζουν ελάχιστα επεισόδια σε όλη τους την ζωή, ενώ κάποιοι άλλοι, ευτυχώς λίγοι, έχουν συνέχεια συμπτώματα.
Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια κατάσταση με την οποία θα πρέπει να μάθετε να ζείτε, γι' αυτό έχει μεγάλη σημασία να καταλάβετε την φύση της και πώς μπορείτε να την αντιμετωπίσετε.

Έχει η νόσος του Crohn σχέση με το φαγητό ή το ποτό;
Το αν επηρεάζεται ή όχι η νόσος του Crohn από κάποια ειδική δίαιτα είναι μια μεγάλη συζήτηση. Προς το παρόν δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο που να αποδεικνύει ότι μια φυσιολογική διατροφή μπορεί να είναι αιτία πρόκλησης της νόσου. Αποτελέσματα από πολλές έρευνες δείχνουν ότι λίγο πριν ή λίγο μετά την ανάπτυξη της νόσου πολλοί ασθενείς ρέπουν στο να λαμβάνουν υψηλότερες ποσότητες ζάχαρης ή επεξεργασμένων δημητριακών απ' ότι αυτοί που δεν έχουν τη νόσο. Ωστόσο, επιπλέον έρευνα έχει αποδείξει ότι όταν κάποιος νοσεί, το αν ο μειώσει την ζάχαρη ή βγάλει από την διατροφή του τα επεξεργασμένα δημητριακά, δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει θετική εξέλιξη για την νόσο.
Κάποιες φορές μια διατροφή απαλλαγμένη από δύσπεπτες τροφές όπως το σκληρό κρέας ή οι χόνδροι, οι ξηροί καρποί, τα ινώδη λαχανικά, τα ωμά πορτοκάλια, ή άλλες τροφές που έχουν την τάση να φουσκώνουν ή να δημιουργούν ινώδεις μάζες, καλό είναι να αποφεύγονται όταν υπάρχουν στενώσεις στα έντερα. Βαριά φαγητά ή ακόμη και μεγάλα γεύματα, μπορούν να δημιουργήσουν φράξιμο στο έντερο με αποτέλεσμα κολίτιδα και μια αίσθηση φουσκώματος και αυξημένων πόνων στην κοιλιά.
Μια δίαιτα με χαμηλά λιπαρά μπορεί να βελτιώσει αισθητά την διάρροια σε ασθενείς με δυσκολία στην απορρόφηση εξ' αιτίας της εκτεταμένης φλεγμονής ή του μικρότερου μήκους των εντέρων.
Γενικά, στους περισσότερους ασθενείς πρέπει να δίνεται έμφαση για μια θρεπτική δίαιτα που να στοχεύει στην διατήρηση του βάρους και της δύναμής τους.

Με ποιο τρόπο γίνεται η διάγνωση της νόσου του Crohn και τι εξετάσεις χρειάζεται να κάνω;
Η νόσος του Crohn μπορεί να ανιχνευθεί σε κάποιον ασθενή, κυρίως σε κάποιον νέο ενήλικα, ο οποίος εμφανίζει διάρροια, πόνους στην κοιλιά και απώλεια βάρους, συμπτώματα που μπορεί να διαρκούν εβδομάδες ή και μήνες. Οι συνήθεις εξετάσεις αίματος είναι πιθανό να δείξουν αναιμία και γενικότερα ενδείξεις φλεγμονής. Η διάγνωση της νόσου του Crohn γίνεται κυρίως με κολονοσκόπηση (αν το πρόβλημα είναι στο παχύ έντερο ή στον τελικό ειλεό), ή με εδική ακτινογραφία του λεπτού εντέρου (εντερόκλυση) αν πάσχει το λεπτό έντερο. Συμπληρωματικές εξετάσεις είναι η γαστροσκόπηση, στις περιπτώσεις που υπάρχει υποψία για προσβολή στο στομάχι, η αξονική τομογραφία στην κοιλιά, η ειδική ακτινογραφία του παχέως εντέρου (βαριούχος υποκλυσμός). Με την κολονοσκόπηση ο γιατρός μπορεί να δει απ' ευθείας όλο το παχύ έντερο στην τηλεόραση, με την βοήθεια ενός λεπτού και εύκαμπτου σωλήνα που μπαίνει από τον πρωκτό, και να εξακριβώσει από τη πάσχει και πόσο ακριβώς τμήμα έχει πρόβλημα. Ακόμα, Με την κολονοσκόπηση ο γιατρός είναι σε θέσει να πάρει μικρά κομματάκια εντέρου (βιοψίες) και να τα στείλει για εξέταση στον παθολογοανατόμο.

Μπορεί να θεραπευτεί η νόσος του Crohn;
Δυστυχώς καμία γνωστή φαρμακευτική ή χειρουργική θεραπεία δεν μπορεί να εγγυηθεί ολοκληρωτική ή μόνιμη εξάλειψη της νόσου του Crohn. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η φαρμακευτική αγωγή δεν βοηθά στην ανακούφιση των έντονων συμπτωμάτων ή ότι μια χειρουργική επέμβαση δεν μπορεί συχνά να φέρει άμεση και κάποιες φορές μόνιμη ανακούφισή τους.

Είναι η ελώδης κολίτιδα μια αρρώστια που μπορεί να χειρουργηθεί;
Με την θεραπευτική αγωγή που ορίζει ο θεράπων ιατρός, μεγάλο ποσοστό των ασθενών, θα περάσει σε ύφεση και δεν θα χρειαστεί να χειρουργηθεί. Χειρουργείο γίνεται μόνο στις έξεις περιπτώσεις: 

  • Σε πολύ σοβαρό επεισόδιο, όπου ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται στην εντατική φαρμακευτική θεραπεία μέσα στο νοσοκομείο
  • Σε ασθενείς που υποφέρουν από συνεχείς υποτροπές παρά την θεραπεία που παίρνουν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή
  • Στις περιπτώσεις που υπάρχουν σοβαρά προβλήματα που συνοδεύουν τη νόσο και σε άλλα όργανα του σώματος, όπως στα μάτια, το δέρμα, ή τις αρθρώσεις
  • Σε ασθενείς που υπάρχει υποψία καρκίνου ή δυσπλασίας (καρκίνος σε αρχικό στάδιο).

Τι είδους εγχειρήσεις γίνονται;
Τα δύσκολα προβλήματα γύρω από τον πρωκτό όπως τα αποστήματα ή τα συρίγγια αντιμετωπίζονται με τοπικές επεμβάσεις.
Οι περισσότερες μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις περιλαμβάνουν την αφαίρεση συγκεκριμένων τμημάτων του λεπτού ή του παχέως εντέρου, με έντονες φλεγμονές και η αποκατάσταση της συνέχειας του εντέρου συνδέοντας τα δύο κομμάτια των υγιών εντέρων μεταξύ τους. Αυτό το είδος της εγχείρησης είναι πολύτιμο για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην φαρμακευτική αγωγή και κυρίως για αυτούς που υποφέρουν από παρελκυστικά συμπτώματα λόγω στένωσης του ειλεού ή του κόλον.
Οι ασθενείς με πολλαπλές στενώσεις στο λεπτό έντερο μπορούν να αντιμετωπιστούν με επέμβαση στην οποία οι στενώσεις διαπλατύνονται αντί να αφαιρεθούν. Αυτές οι επεμβάσεις ανακουφίζουν από τα συμπτώματα, ενώ ταυτόχρονα αποφεύγεται η αφαίρεση ικανών τμημάτων του εντέρου. Από μια χειρουργική επέμβαση μπορούν επίσης να ευεργετηθούν και οι ασθενείς με κάποιο συρίγγιο το οποίο ενώνει το νοσούν έντερο με το δέρμα μπροστά από την κοιλιά, ή με κάποιο εσωτερικό όργανο όπως την ουροδόχο κύστη ή άλλο κομμάτι εντέρου.
Οι γιατροί προσπαθούν να κρατούν κάποια ισορροπία μεταξύ των ευεργετημάτων και των πιθανών προβλημάτων από μια χειρουργική αγωγή και κατευθύνουν τους ασθενείς τους μακριά από την λύση του χειρουργείου, εκτός φυσικά αν είναι αναπόφευκτο.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις το ότι η χειρουργική αφαίρεση της ενεργούς νόσου του Crohn αυξάνει την πιθανότητα να αναπτύξει κάποιος ασθενείς την νόσο κάπου αλλού στο έντερο.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Το ChatGPT βοηθά άτομα με οξεία ουρολογικά συμπτώματα
Παθογόνα εξαπλώνονται πιο πολύ και πιο γρήγορα λόγω κλιματικής αλλαγής
Ξεκινά ο πρώτος κύκλος του Εκπαιδευτικού Προγράμματος της Ακαδημίας Κλινικών Μελετών 2024