Πάνω από το 70% του 1,3 δισ. χρηστών καπνού δεν έχουν πρόσβαση στα εργαλεία διακοπής καπνίσματος

Η 31η Μαΐου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος (World No Tobacco Day), με απόφαση που έλαβε το 1988 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Το φετινό θέμα της Παγκόσμιας Εκστρατείας για τη μείωση των καπνιστών ανά τον κόσμο είναι ‘’Δέσμευση για έξοδο’’. Και μολονότι γίνονται περισσότερες προσπάθειες συγκριτικά με το παρελθόν για την μείωση των καπνιστών, όπως αναφέρεται και στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας,  πάνω από το 70% των 1,3 δισεκατομμυρίων χρηστών καπνού παγκοσμίως δεν έχουν πρόσβαση στα εργαλεία που χρειάζονται για να σταματήσουν τη συγκεκριμένη συνήθεια. Αυτό το χάσμα στην πρόσβαση στις υπηρεσίες παύσης επιδεινώθηκε τον τελευταίο χρόνο, λόγω της πανδημίας.

Η φετινή εκστρατεία του ΠΟΥ στοχεύει στην ενδυνάμωση 100 εκατομμυρίων χρηστών καπνού να κάνουν μια προσπάθεια να σταματήσουν το κάπνισμα αυξάνοντας την πρόσβαση σε υπηρεσίες που αποδεδειγμένα βοηθούν στην διακοπή της βλαβερής αυτής συνήθειας.

Αυτό θα επιτευχθεί αυξάνοντας τις υπάρχουσες υπηρεσίες, όπως σύντομες συμβουλές από επαγγελματίες υγείας και εθνικές γραμμές υποστήριξης χωρίς χρέωση, καθώς και λανσάροντας καινοτόμες υπηρεσίες όπως το  πρώτο ψηφιακό λειτουργό υγείας και προγράμματα υποστήριξης chatbot στο WhatsApp και το Viber.  

Αναμφίβολα,  η συνήθεια του καπνίσματος αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας στις σύγχρονες ανθρώπινες κοινωνίες.
Στοιχίζει ετησίως τη ζωή περίπου 8 εκατομμυρίων ανθρώπων περιλαμβάνοντας και 1.2 εκατομμύρια θανάτων μη καπνιστών, που όμως εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα.
Σύμφωνα με στοιχεία από τον ΕΟΔΥ, η  Ελλάδα έχει το τρίτο υψηλότερο ποσοστό ενήλικων καθημερινών καπνιστών (27,3%) μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.  Ο επιπολασμός του καπνίσματος στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια (27,5%), ενώ παράλληλα η πρόθεση για τη διακοπή του καπνίσματος έχει αυξηθεί σημαντικά (>40%).   Ωστόσο, μόνο 1 στους 4 Έλληνες αναφέρουν μια τουλάχιστον προσπάθεια διακοπής κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών είναι καπνιστές ανώτερου κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου. 

Σήμερα στην Ελλάδα, το κάπνισμα αποτελεί την αιτία σχεδόν του 25% των θανάτων μεταξύ των ανδρών και του 7,5% των θανάτων μεταξύ των γυναικών.

• Το κάπνισμα αποτελεί την κύρια αιτία για την εμφάνιση της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ), τόσο στους άνδρες, όσο και στις γυναίκες.
• Οι θάνατοι από ΧΑΠ είναι 10 φορές περισσότεροι στους καπνιστές, από ό,τι στους μη καπνιστές.
• Σχεδόν το 40% των θανάτων από καρκίνο και σχεδόν το 90% θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα μπορούν να αποδοθούν στο κάπνισμα.
• Το 25% των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα οφείλεται στο κάπνισμα.
• Η οστική πυκνότητα των καπνιστών τείνει να είναι μικρότερη από αυτή των μη καπνιστών.
• Σε ό,τι αφορά στις γυναίκες, το κάπνισμα έχει βρεθεί ότι προκαλεί διαταραχές στην έμμηνο ρύση, μειώνει μέχρι και κατά 50% τη γυναικεία γονιμότητα και σχετίζεται με την πρόωρη εμφάνιση (κατά 2-3 χρόνια) της εμμηνόπαυσης.
• Το κάπνισμα συσχετίζεται με την έκπτωση των πνευματικών ικανοτήτων των καπνιστών (καλή λειτουργία της μνήμης, της σκέψης και της αντίληψης).
• Το κάπνισμα επιδρά αρνητικά στο ανοσοποιητικό σύστημα και αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων. Οι καπνιστές τείνουν να είναι λιγότερο υγιείς από τους μη καπνιστές, ενώ το κάπνισμα επιδεινώνει τα υπάρχοντα προβλήματα υγείας και αυξάνει τον χρόνο που απαιτείται για να αναρρώσουν οι ασθενείς από κάποια ασθένεια.
• Το κάπνισμα φαίνεται να συσχετίζεται με την αυξημένη ευαλωτότητα, την αρνητική εξέλιξη και τις δυσμενείς επιπτώσεις από την ασθένεια covid-19.
• Το κάπνισμα αλληλεπιδρά και μειώνει την αποτελεσματικότητα πολλών φαρμακευτικών σκευασμάτων, τα οποία χορηγούνται ευρέως για νοσήματα όπως η υπέρταση, η αρθρίτιδα, η στηθάγχη και ο σακχαρώδης διαβήτης.
• Το κάπνισμα της μητέρας κατά την προγεννητική περίοδο συσχετίζεται με το χαμηλό βάρος γέννησης των βρεφών και με την εμφάνιση διαταραχών συμπεριφοράς και μάθησης στην εφηβική ηλικία και αυξάνει σημαντικά και τον κίνδυνο για την εμφάνιση της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας κατά την ενήλικη ζωή.  

Προειδοποιήσεις για την Υγεία από το Παθητικό Κάπνισμα

• Παγκοσμίως, το 40% των παιδιών, το 33% των ενήλικων μη καπνιστών ανδρών και το 35% των ενήλικων μη καπνιστριών γυναικών εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα.
• Στην Ευρώπη μόνο, 70.000-80.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από ασθένειες που σχετίζονται με την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα.
• Ο κίνδυνος εμφάνισης λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος των βρεφών αυξάνεται κατά 1,22 φορές όταν ο ένας εκ των γονέων του παιδιού είναι καπνιστής, ενώ ο κίνδυνος αυξάνεται κατά 1,62 φορές όταν και οι δύο γονείς είναι καπνιστές.
• Ο κίνδυνος εμφάνισης της βρογχιολίτιδας στη βρεφική ηλικία αυξάνεται κατά 2,51 φορές στην περίπτωση που ένα μέλος της οικογένειας του παιδιού είναι καπνιστής.
• Η συμβίωση με καπνιστή αυξάνει τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα ενός μη καπνιστή κατά 20-30%.

Πηγές:
www.who.int