Ταΐζοντας τον κόσμο: Ποιες είναι οι προκλήσεις και πώς θα επιτύχουμε την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια

«Η σύγκρουση και η πείνα είναι έννοιες στενά αλληλένδετες, όπου όταν η μία κλιμακώνεται, συνήθως ακολουθεί και η άλλη. Όπως σε κάθε κρίση, οι φτωχότεροι και οι πιο ευάλωτοι είναι αυτοί που πλήττονται περισσότερο και στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας, ο αντίκτυπος αυτής της σύγκρουσης αντηχεί σε όλες τις ηπείρους».

Αυτά είναι τα λόγια του Gilbert Houngbo, πρώην πρωθυπουργού του Τόγκο, νυν Προέδρου του Διεθνούς Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για την Αγροτική Ανάπτυξη (IFAD).

Καθώς βαθαίνει η κρίση στην Ουκρανία, ειδικοί, συμπεριλαμβανομένου του Houngbo, προειδοποιούν για τον αντίκτυπο της ρωσικής εισβολής στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια.

Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας;

Μετά από δύο χρόνια από την πανδημία του COVID-19 έχουν ήδη επηρεαστεί σημαντικά τα παγκόσμια συστήματα τροφίμων και η ικανότητα του κόσμου να θρέψει τα 7,9 δισεκατομμύρια ανθρώπους του. Υπενθυμίζεται ότι ο τερματισμός της πείνας είναι ο δεύτερος από τους 17 Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του ΟΗΕ που θα πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030.

Στην έκθεση του 2021 για την κατάσταση της επισιτιστικής ασφάλειας και της διατροφής στον κόσμο - μια συνεργασία μεταξύ πέντε υπηρεσιών του ΟΗΕ - οι συγγραφείς αναγνωρίζουν ότι η επίτευξη αυτού του στόχου έχει γίνει πιο δύσκολη. Μεταξύ 720 και 811 εκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο αντιμετώπισαν πείνα το 2020, δηλαδή περίπου ένας στους 10, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ.

Πώς έχει αυξηθεί ο αριθμός των υποσιτισμένων κατά τη διάρκεια της πανδημίας

Ορισμένες περιοχές πλήττονται περισσότερο από άλλες. Περίπου ένας στους πέντε ανθρώπους στην Αφρική (21%) ήρθε αντιμέτωπος με την πείνα το 2020, ποσοστό που είναι υπερδιπλάσιο από το ποσοστό οποιασδήποτε άλλης περιοχής, ενώ παράλληλα αυξήθηκε κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε ένα χρόνο, αναφέρει η έκθεση.  Την ίδια στιγμή, στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, ένας στους 10 ανθρώπους πεινούσε το 2020. 

Παράλληλα, όμως ο υποσιτισμός επηρεάζει και τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά. Το 2020, περίπου το 22% των παιδιών κάτω των πέντε ετών ή λίγο πάνω από 149 εκατ. υπέφεραν από καθυστερήσεις στη διατροφή τους και σχεδόν τα τρία τέταρτα των παιδιών με προβλήματα στη σίτισή τους ζούσαν σε δύο μόνο περιοχές: την Κεντρική και Νότια Ασία (37%) και την υποσαχάρια Αφρική (37%).

Τι αντίκτυπο θα έχει η εισβολή στην Ουκρανία στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια;

Η Ουκρανία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο παγκόσμιο σύστημα τροφίμων. Μαζί με τη Ρωσία, οι δύο χώρες αντιπροσωπεύουν συνολικά το 12% των τροφίμων που διακινούνται στον κόσμο, λέει η IFAD. Σχεδόν το ήμισυ (40%) των εξαγωγών σιταριού και καλαμποκιού της Ουκρανίας πηγαίνει στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, οι οποίες ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα πείνας και όπου περαιτέρω ελλείψεις τροφίμων ή αυξήσεις τιμών θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν κοινωνική αναταραχή.

Η Αίγυπτος είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής σιταριού στον κόσμο και εισάγει το μεγαλύτερο μέρος αυτού από την Ουκρανία και τη Ρωσία. Χρησιμοποιεί τα σιτηρά για να παρασκευάσει ψωμί, σύμφωνα με τον Economist.

«Η συνέχιση αυτής της σύγκρουσης, θα είναι καταστροφική για ολόκληρο τον κόσμο, και ιδιαίτερα αυτούς που ήδη αγωνίζονται να θρέψουν τις οικογένειές τους», λέει ο Gilbert Houngbo.

«Το IFAD έχει δεσμευτεί να συνεχίσει το έργο του για την αύξηση της επισιτιστικής αυτάρκειας και της ανθεκτικότητας των φτωχότερων χωρών του κόσμου, αλλά βραχυπρόθεσμα θα είναι δύσκολο να μετριαστούν οι παγκόσμιες επιπτώσεις αυτής της κρίσης. Η διακοπή της σύγκρουσης τώρα είναι η μόνη λύση».

Οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν πάνω από 20% τον Φεβρουάριο σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα, οδηγώντας τις σε επίπεδα ρεκόρ, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ.

Ποιες είναι οι άλλες κύριες προκλήσεις που απειλούν την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια;

Η έκθεση των υπηρεσιών του ΟΗΕ περιγράφει τους κύριους παράγοντες της πρόσφατης αύξησης της πείνας και της επισιτιστικής ανασφάλειας:

-Οι συγκρούσεις
-Η κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα
-Οι οικονομικές επιβαρύνσεις που επιδεινώθηκαν από την πανδημία COVID-19

"Επιπλέον, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο υποφέρουν από επισιτιστική ανασφάλεια και διαφορετικές μορφές υποσιτισμού, επειδή δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά το κόστος της υγιεινής διατροφής», αναφέρει η έκθεση, σημειώνοντας ότι ο αντίκτυπος αυτών των γεγονότων ενισχύεται από τα προϋπάρχοντα επίπεδα ανισότητας. Η σύγκρουση, για παράδειγμα, «επηρεάζει αρνητικά σχεδόν κάθε πτυχή ενός συστήματος τροφίμων, από την παραγωγή, τη συγκομιδή, την επεξεργασία και τη μεταφορά μέχρι την προμήθεια εισροών, τη χρηματοδότηση, την εμπορία και την κατανάλωση.
«Οι άμεσες επιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν την καταστροφή γεωργικών και βιοποριστικών περιουσιακών στοιχείων και μπορεί να διαταράξουν σοβαρά και να περιορίσουν το εμπόριο και τις κινήσεις αγαθών και υπηρεσιών, με αρνητική επίδραση στη διαθεσιμότητα και τις τιμές των τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των θρεπτικών τροφίμων».

Πώς μπορούμε να τερματίσουμε την παγκόσμια πείνα και την επισιτιστική ανασφάλεια;

Η έκθεση των υπηρεσιών του ΟΗΕ, που δημοσιεύτηκε πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, συνιστά έξι τρόπους για να μεταμορφωθούν τα συστήματα τροφίμων για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.

1. Ενσωμάτωση ανθρωπιστικών πολιτικών, πολιτικών ανάπτυξης και οικοδόμησης της ειρήνης σε περιοχές που έχουν πληγεί από συγκρούσεις.
2. Κλιμάκωση της κλιματικής ανθεκτικότητας στα συστήματα τροφίμων.
3. Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των πιο ευάλωτων στις οικονομικές αντιξοότητες.
4. Παρέμβαση κατά μήκος των αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων για μείωση του κόστους των θρεπτικών τροφίμων.
5. Αντιμετώπιση της φτώχειας και των διαρθρωτικών ανισοτήτων, διασφαλίζοντας ότι οι παρεμβάσεις είναι υπέρ των φτωχών και χωρίς αποκλεισμούς.
6. Ενίσχυση του περιβάλλοντος τροφίμων και αλλαγή της συμπεριφοράς των καταναλωτών για την προώθηση διατροφικών προτύπων με θετικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.

Πηγές:
weforum.org