Kαρδιολογικός έλεγχος στα παιδιά

Ο καρδιολογικός έλεγχος στα παιδιά έχει καταστεί προαπαιτούμενος τα τελευταία χρόνια για την συμμετοχή τους σε αθλητικές δραστηριότητες.

Τι εξετάζουμε στον καρδιολογικό παιδιατρικό έλεγχο

Ο  καρδιολόγος με εξειδίκευση στα παιδιά ή ο παιδοκαρδιολόγος ασχολείται με παθήσεις της καρδιάς στα παιδιά και πρέπει να  έχει την κατάλληλη εκπαίδευση   ώστε να αντιμετωπίσει τις συγγενείς καρδιοπάθειες των παιδιών ή των ενήλικων  (παθήσεις που παρουσιάζονται κατά τη γέννηση), αρρυθμίες (διακυμάνσεις στον καρδιακό ρυθμό),  μυοκαρδιοπάθειες (υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια-μυοκαρδίτιδα ) και τις διαταραχές της λειτουργικότητας  της καρδιάς όπως η καρδιακή ανεπάρκεια.

Η αρχική αξιολόγηση ξεκινά  με τη λήψη  πλήρους  οικογενειακού  ιατρικού  ιστορικού  με ερωτήσεις όπως :

• Τυχόν επεισόδιο αιφνίδιου καρδιακού θανάτου  σε συγγενή πρώτου βαθμού  σε νεαρή ηλικία
• Καρδιακή νόσος σε συγγενείς
• Δυσλιπιδαιμία σε συγγενείς πρώτου βαθμού για διάγνωση πιθανής οικογενούς υπερχοληστεριναιμίας

Κατόπιν λαμβάνεται ατομικό ιστορικό με ερωτήσεις που αφορούν τυχόν συμπτώματα του παιδιού

• Εύκολη ή ανεξήγητη κόπωση ή δύσπνοια κατά την άσκηση
• Λιποθυμικά/προλιποθυμικά επεισόδια
• Προκάρδιο άλγος κατά την άσκηση
• Αίσθημα παλμών στην ηρεμία η στην άσκηση
• Υπέρταση
• Υπερλιπιδαιμία

Στη συνέχεια γίνεται φυσική εξέταση. Με τη χρήση στηθοσκοπίου γίνεται ακρόαση καρδιάς για  ανεύρεση καρδιακού φυσήματος στη συνέχεια γίνεται ψηλάφηση μηριαίων  σφύξεων ενώ στο τέλος γίνεται μέτρηση αρτηριακής πίεσης και αντιστοίχιση στις φυσιολογικές τιμές για την ηλικία του παιδιού.

Κατά την ακρόαση της καρδιάς ανιχνεύεται η πιθανότητα φυσήματος. Το φύσημα δεν είναι ασθένεια αλλά είναι ένας ήχος, που δημιουργείται όταν: περνάει μεγάλη ποσότητα αίματος από υγιή αγγεία ή φυσιολογικές καρδιακές βαλβίδες (δηλαδή παρουσιάζεται η λεγόμενη υπερκινητική κυκλοφορία του αίματος)  και είναι αυτά που λέγονται λειτουργικά ή αθώα φυσήματα. Τα εν λόγω φυσήματα είναι πιο συχνά και δεν έχουν καμία κλινική σημασία. Παιδιά με αθώα φυσήματα δεν χρειάζονται περιορισμό στην άσκηση ή οποιαδήποτε άλλη θεραπεία. Τα παιδιά που είναι σε ηλικία να αντιλαμβάνονται ότι έχουν πράγματι αθώο φύσημα, θα πρέπει να διαβεβαιωθούν πως δεν διαφέρουν από τα άλλα υγιή παιδιά. Αθώα φυσήματα ανιχνεύονται επίσης σε παιδιά με ψηλό πυρετό, αναιμία.

Παθολογικά φυσήματα

Μερικά από τα καρδιακά φυσήματα μπορεί να υποδηλώνουν υποκείμενη καρδιοπάθεια. Στατιστικά περίπου 1 στα 500 νεογέννητα βρέφη θα γεννηθούν με καρδιοπάθεια. Αυτά τα παιδιά συνήθως εκδηλώνουν συμπτώματα τις πρώτες ώρες ή  μέρες της ζωής τους. Πολλά παιδιά δεν θα παρουσιάσουν κανένα σύμπτωμα, εκτός από ένα καρδιακό φύσημα, κάποια μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα, τα οποία μπορεί να εκληφθούν λανθασμένα σαν αιτία άλλης ασθένειας ή πάθησης. Συμπτώματα που εμφανίζονται σε νεογέννητα με συγγενείς καρδιοπάθειες είναι η ταχύπνοια (γρήγορη αναπνοή), δυσκολία στη σίτιση του παιδιού, περιστοματική κυάνωση (μπλε χρώμα γύρω από τα χείλη) και στασιμότητα βάρους. Οι συγγενείς καρδιοπάθειες δεν είναι κληρονομικές και συνήθως τα αίτια είναι άγνωστα. Η λοίμωξη της εγκύου στο πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, ο σακχαρώδης διαβήτης  που δεν ελέγχεται καλά, ή αν η έγκυος  πάσχει από κάποιο μεταβολικό νόσημα  αυξάνουν την πιθανότητα να γεννηθεί παιδί με καρδιοπάθεια. Επίσης ο κίνδυνος αυξάνεται αν γίνεται κατανάλωση  αλκοολούχων  ποτών ή ναρκωτικές ουσίες.

Ποιες είναι οι συχνότερες καρδιοπάθειες

Οι πιο συχνοί τύποι καρδιοπαθειών οφείλονται στη λανθασμένη κατασκευή της καρδιάς, είτε σε τρύπες μέσα στην καρδιά (πχ. μεσοκολπική ή μεσοκοιλιακή επικοινωνία,ο παραμένων βοτάλλειος πόρος ) είτε σαν στένωση των βαλβίδων (πνευμονική στένωση και αορτική στένωση) είτε οι πιο σοβαρές συγγενείς καρδιοπάθειες όπως η τετραλογία fallot και  η μετάθεση των μεγάλων αγγείων

Covid  και παιδιά

Με τον ερχομό της πανδημίας του ιού SARS -COVID 19 έχει παρατηρηθεί ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες μετά από νόσηση μείωση της αθλητικής δυναμικής και εύκολη κόπωση, συμπτώματα που εμμένουν αρκετό καιρό μετά την νόσηση. Μερικοί από τους μικρούς ασθενείς εμφανίζουν θωρακικό άλγος και αρρυθμίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητος ο καρδιολογικός έλεγχος ώστε να εκτιμηθεί η επίπτωση της λοίμωξης στην καρδιά.

Εμβόλιο εναντία στον  SARS -COVID 19 και παιδιά   

Από τον Απρίλιο του 2021  οι αναφορές σε περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας, που προκλήθηκαν μετά από  mRNA COVID-19 εμβολιασμούς (εμβόλιο Pfizer-BioNTech BNT162b2 και εμβόλιο Moderna mRNA-1233), αυξάνονται συνεχώς παγκοσμίως. Ο αριθμός των ατόμων που εμφανίζουν μυοκαρδίτιδα μετά τον εμβολιασμό τους  κυμαίνεται από 1 στις 20.000 έως 1 στις 100.000 δόσεις, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του λήπτη του εμβολίου. 

Οι μελέτες  σχετικά με την  εμφάνιση μυοκαρδίτιδας  ή περικαρδίτιδας μετά από εμβολιασμό με mRNA COVID-19  δείχνουν  ότι:

• Είναι πιο συχνή μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου αλλά μπορεί να παρατηρηθεί και μετά την πρώτη δόση εμβολίου mRNA COVID-19.
• Τα  συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως εντός των πρώτων 7 ημερών από τον εμβολιασμό, αλλά μπορούν να εμφανιστούν και  ύστερα από τις 30 ημέρες.
• Οι περιπτώσεις αφορούν κυρίως εφήβους και  ενήλικες( νέους) και εμφανίζονται πιο συχνά σε άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες
• Όλοι οι ασθενείς εμφανίζουν ήπια συμπτώματα και  ανταποκρίνονται καλά στη συντηρητική θεραπεία, ενώ η βελτίωση της κατάστασης της υγείας τους είναι ταχεία.
• Σε περίπτωση εμφάνισης θωρακικού άλγους μετά από εμβόλιο ενάντια στο COVID-19  είναι απόλυτα απαραίτητη η επίσκεψη σε καρδιολόγο για αποκλεισμό επιπλοκών από την νοσήσει   από το ιο SARS -COV.

Ειδικές εξετάσεις

Υπερηχοκαρδιογράφημα

Το υπερηχοκαρδιογράφημα παρέχει  πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη φυσική δομή της καρδιάς και το πόσο καλά λειτουργεί.
Το υπερηχογράφημα καρδιάς (triplex )μπορεί να ανιχνεύσει καρδιακές παθήσεις, όπως:

• Προβλήματα στη δομή –ανατομία της καρδιάς  που υπήρχαν κατά τη γέννηση(συγγενής καρδιοπάθεια)
• Αδυναμία, πάχυνση ή διάταση του καρδιακού μυός που μπορεί να προκληθεί από καρδιακή νόσο η φάρμακα που προκαλούν βλάβη στην καρδιά όπως τα χημειοθεραπευτικά.
• Ελαττώματα σε μία ή περισσότερες από τις τέσσερις βαλβίδες της καρδιάς (βαλβιδοπάθειες, είτε στένωση, είτε ανεπάρκεια)
   

Δοκιμασία κοπώσεως

Το τεστ κοπώσεως γίνεται σε παιδιά που μπορούν να περπατήσουν και να τρέξουν σε διάδρομο και είναι αρκετά ώριμα ώστε να καταλάβουν τι τους ζητείται, συνήθως από 5 ετών και άνω.

Κατά τη διάρκεια της άσκησης πρώτα με αργό ρυθμό, μετά όλο και πιο γρήγορα μέχρι να φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο θα καταγράφουν τυχόν αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση, τη λειτουργία της καρδιάς και θα καταγράφουν  συμπτώματα ενώ το παιδί  ασκείται .Το τεστ κοπώσεως   ελέγχει την καρδιά καθώς λειτουργεί στο υψηλότερο επίπεδο, επομένως  η μυϊκή κόπωση - παρόμοια με μια πραγματικά σκληρή προπόνηση - είναι αναμενόμενη.

Ενδείξεις για τεστ κοπώσεως στα παιδιά είναι :

• Αξιολόγηση της λειτουργικότητας της καρδιάς  και των πνευμόνων σε ασθενείς  συγγενή καρδιακή ή/και πνευμονική νόσο.
• Αξιολόγηση συμπτωμάτων όπως  λιποθυμία, πόνος στο στήθος, άσθμα που προκαλείται από την άσκηση κ.λπ.
• Αξιολόγηση  της αερόβιας και μυοσκελετικής κατάστασης καθώς και φάρμακων  που μπορεί να επηρεάσουν την απόδοση του παιδιού στην άσκηση
• Ανάπτυξη  ενός σχεδίου άσκησης ως μέρος του γενικού σχεδίου φροντίδας και θεραπείας του παιδιού με καρδιοπάθεια η πνευμονοπάθεια.
   

Holter 24ωρου

Το  Holter είναι ένας μικρός καταγραφέας που κάνει  ηλεκτροκαρδιογράφημα ( ΗΚΓ ) για μια περίοδο 24 ωρών συνεχόμενα. Το ΗΚΓ μετρά τους ηλεκτρικούς παλμούς της καρδιάς.
Το παιδί φοράει το Holter κατά τη διάρκεια  όλων των δραστηριοτήτων που κάνει συνήθως κατά τη διάρκεια 1 ολόκληρης ημέρας, συμπεριλαμβανομένης της μετάβασης στο σχολείο, του παιχνιδιού στο σπίτι και του ύπνου όλη τη νύχτα.
Η καταγραφή με το Holter μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εντοπισμό αρρυθμιών ή ακανόνιστου καρδιακού ρυθμού.