Σε ποιους ασθενείς η CoViD-19 επιταχύνει την εμφάνιση άνοιας

Μπορεί ο κορωνοϊός να προκαλέσει άνοια ή άλλης μορφής γνωσιακή έκπτωση; Μπορεί να επιταχύνει την εμφάνισή της, απαντούν Έλληνες επιστήμονες, οι οποίοι με δημοσίευσή τους στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Jama παρεμβαίνουν διευκρινιστικά σε ανακοίνωση Δανών συναδέλφων τους που συσχέτισαν αιτιολογικά τη γνωσιακή έκπτωση με τη νόσηση από COVID-19. Όπως εξηγούν, ο μηχανισμός δεν είναι ανοσολογικός, αλλά σε κάποιους ασθενείς μάλλον συσχετίζεται με ισχαιμικές βλάβες που προυπάρχουν ή με διαταραχή αναπνοής στον ύπνο.

Οι Δανοί επιστήμονες Nersesjan και συνεργάτες εξέτασαν δύο ομάδες ασθενών έξι μήνες μετά τη νόσησή τους: Οι 85 της πρώτης ομάδας είχαν νοσηλευτεί με λοίμωξη COVID-19, ενώ οι 61 της δεύτερης είχαν νοσηλευτεί για άλλη ασθένεια. Οι δύο ομάδες είχαν κοινά χαρακτηριστικά ως προς την ηλικία, το φύλο και την βαρύτητα νόσησης. Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης τους, που δημοσιεύτηκαν τον Μάρτιο στο Jama, η εξασθένηση της γνωστικής λειτουργίας ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στους ασθενείς που είχαν περάσει COVID-19 σε σχέση με όσους είχαν άλλη ασθένεια.

Τρεις Έλληνες επιστήμονες, ο νευρολόγος Γιώργος Βαβουγυιός (φωτογραφία), ο κλινικός εργοφυσιολόγος Βασίλης Σταύρου και ο καθηγητής Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης, μελέτησαν τα εργαστηριακά δεδομένα των ασθενών της δανέζικης μελέτης και διαπίστωσαν ότι αυτοί που παρουσίασαν γνωστική έκπτωση μετά από νόσηση από κορωνοϊό είχαν κάποιες συγκεκριμένες συννοσηρότητες που αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου. Βάζοντας στην εξίσωση τα ευρήματα και δικών τους μελετών, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως ο κορωνοϊός δεν προκάλεσε, αλλά μάλλον επιτάχυνε τη γνωστική έκπτωση, που θα εμφανιζόταν αργότερα.

Είχαν μικρά εγκεφαλικά και διαταραχή αναπνοής στον ύπνο

"Είδα κυρίως τις μαγνητικές τομογραφίες, συζητήσαμε και με τον καθηγητή το κομμάτι διαταραχής της αναπνοής στον ύπνο και συνειδητοποιήσαμε δύο πράγματα: ότι οι ασθενείς τους ήταν εξαιρετικοί υποψήφιοι στο να έχουν διαταραχή της αναπνοής στον ύπνο και ήταν εξαιρετικοί υποψήφιοι για μικροισχαιμική αγγειακή εγκεφαλική νόσο", λέει στο iatronet.gr ο νευρολόγος, επισκέπτης λέκτορας Πανεπιστημίου Κύπρου και μεταδιδακτορικός ερευνητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιώργος Βαβουγυιός. "Αυτό σημαίνει - όπως εξηγεί - ότι ασχέτως από τον κορωνοϊό, αυτοί οι άνθρωποι είχαν ένα πολύ στέρεο υπόβαθρο για να εμφανίσουν γνωστική έκπτωση ούτως ή άλλως".

Στις μαγνητικές των ασθενών με COVID που παρουσίασαν γνωστική έκπτωση - ένα βήμα πριν την άνοια - βρέθηκαν στοιχεία μικρών χημικών βλαβών στον εγκέφαλο, δηλαδή είχαν μικρά εγκεφαλικά επεισόδια, ή ήταν ύποπτοι να έχουν διαταραχή αναπνοής στον ύπνο.

"Η διαπίστωση, η οποία συνδυάζει παρατηρήσεις δικές μας και παρατηρήσεις των συγγραφέων, είναι ότι πιθανώς ο corona, με μηχανισμούς που ξέρουμε, δηλαδή μια μορφή επίκτητης θρομβοφιλίας η οποία παραμένει επί έξι μήνες, μπορεί να επιταχύνει το τέμπο της μικροαγγειακής ισχαιμικής νόσου και λόγω επίμονων διαταραχών στην αναπνοή να επιβαρύνει την διαταραχή της αναπνοής στον ύπνο και ενδεχομένως την υπνική άπνοια", σημειώνει ο νευρολόγος και προσθέτει: "Ένα ερώτημα επιστημονικό είναι πως ενδεχομένως αυτοί οι άνθρωποι να είχαν ήδη το υπόβαθρο, αλλά η συνεισφορά της COVID ήταν να το επιταχύνει".

Υπνική άπνοια και άνοια

Μελέτη των τριών Ελλήνων ερευνητών, που πρόκειται να δημοσιευτεί στο τέλος Ιουλίου στο Alzheimer’s Association 2002, αναφέρει πως η υπνική άπνοια μπορεί να προκαλέσει γνωστική έκπτωση σε ένα ικανό ποσοστό κοντά στο 30%. "Παρόλο που δεν είναι λοιμώδες νόσημα, βλέπουμε πως κάνει παρόμοια ελλείμματα με τον κορωνοϊό. Κάνει ένα δυσεκτελεστικό σύνδρομο, δηλαδή ένα σύνδρομο που δυσκολεύει τον άνθρωπο να επιτελέσει κάποιες λειτουργίες", αναφέρει ο κ. Βαβουγυιός.

Άλλη παράλληλη εργασία, που γίνεται σε συνεργασία με το Εργαστήριο Εργοσπιρομετρίας  και Πνευμονικής  Αποκατάστασης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με επικεφαλής τον Βασίλη Σταύρου, έδειξε πως ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ασθενών με long COVID δεν μπορεί να επιστρέψει με ασφάλεια στην εργασία του έξι μήνες μετά τη νόσηση, επειδή έχει και γνωσιακά ελλείμματα και ελλείμματα στην αντοχή και στην οξυγόνωσή του μετά τον κορωνοϊό.

Μια πολύ μεγάλη μετανάλυση που δημοσιεύτηκε επίσης στο Jama, με συνολικό δείγμα 4 εκατομμυρίων Αμερικανών πολιτών, έδειξε πως η υπνική άπνοια αφορά το 17% των Αμερικανών, ενώ το 26% αυτών θα εμφανίσει γνωστική έκπτωση από αυτόν τον λόγο μόνο.

"Αυτό ήταν και το νόημα του paper που δημοσιεύσαμε, ότι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι μικροϊσχαιμικές βλάβες που προϋπήρχαν και η υπνική άπνοια. Όταν κάποιος που έχει ένα από τα δύο και νοσήσει από τον κορωνοϊό πρέπει να τον έχουμε στο νου μας για να τον ψάξουμε για γνωστική έκπτωση", υπογραμμίζει συμπερασματικά ο κ. Βαβουγυιός και καταλήγει: "Το νόημα είναι ότι δεν θα πάθουμε όλοι γνωστική έκπτωση αν κολλήσουμε COVID. Θα πάθουν σίγουρα αυτοί που έχουν αυτά τα δύο χαρακτηριστικά γιατί ο corona την επιταχύνει και την φέρνει μπροστά μια δεκαετία σε άτομα που θα την εμφάνιζαν στα 60 - 65 τους χρόνια".