Στον δρόμο που χάραξε ο Γιάννης Κυριόπουλος

Ολοκληρώθηκε το Πανελλήνιο Συνέδριο για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές Υγείας 2022 που έγινε στην Αθήνα στο ξενοδοχείο Divani Caravel, στις 13-15 Δεκεμβρίου 2022. Περισσότεροι από 1.000 σύνεδροι και 190 ομιλητές στη διάρκεια των τριών ημερών του συνεδρίου αλλά και στα προσυνεδριακά φροντιστήρια συζήτησαν όλα τα επείγοντα επίκαιρα αλλά και χρονίζοντα ζητήματα του τομέα της υγείας στην Ελλάδα με τη συνδρομή σημαντικών οργανισμών και ομιλητών από το εξωτερικό.

Το θέμα του συνεδρίου ήταν η βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας με περισσότερες από 30 θεματικές να καλύπτουν όλο το εύρος των ζητημάτων του υγειονομικού τομέα. Η συμμετοχή 8 υπουργών και υφυπουργών της κυβέρνησης σηματοδοτεί την αξία που δίνει η κυβέρνηση στον υγειονομικό τομέα. Σύσσωμη η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας, Αθανάσιος Πλεύρης, Μίνα Γκάγκα, Ζωή Ράπτη, οι τρεις Γενικοί Γραμματείς, ο πρώην Υπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης αλλά και ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, ο Υφυπουργός Εργασίας Πάνος Τσακλόγλου, ο Υφυπουργός Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης, καθώς και ο Άκης Σκέρτσος, Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και αρμόδιος για τον συντονισμό του Κυβερνητικού Έργου συμμετείχαν στο συνέδριο.

Συζητήθηκαν εκτενώς όλες οι υπό εξέλιξη και εφαρμογή μεταρρυθμίσεις: η μεταρρύθμιση στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας, ο προσωπικός ιατρός, τα χρόνια νοσήματα, η μακροχρόνια φροντίδα, η δαπάνη υγείας και φαρμάκου, η αξιολόγηση τεχνολογίας υγείας αλλά και οι ανισότητες οι ευάλωτες ομάδες και το μέλλον του συστήματος υγείας.

Την τελευταία μέρα του συνεδρίου η Υφυπουργός Υγείας Ζωή Ράπτη παρουσίασε το έργο που έχει γίνει στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση τα τελευταία δυο χρόνια. Ξεκίνησε την ομιλία της με αναφορά σε ρήση του Γιάννη Κυριόπουλου: «Ο 21^ος αιώνας είναι ο αιώνας των ιών και της κατάθλιψης…». Η πανδημία ανέδειξε τα σοβαρά ζητήματα της ψυχικής υγείας και των εξαρτήσεων. Τα ποσοστά κατάθλιψης εκτοξεύτηκαν κατά 22%, αλλά και η ενδοοικογενειακή βία και η εξάρτηση από το διαδίκτυο. Η κυβέρνηση, υπό την ηγεσία της Ζωής Ράπτη και με την υποστήριξη του πρωθυπουργού, ξεκίνησε ένα πολύ σοβαρό έργο υποστήριξης της ψυχικής υγείας. Το νέο εθνικό σχέδιο δράσης για την ψυχική υγεία της επόμενης δεκαετίας παρουσιάστηκε χθες 22/12, στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο της χρονιάς. Η ψυχική υγεία και η ευεξία είναι μια από τις 17 προτεραιότητες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και η Ελλάδα για πρώτη φορά μετά από χρόνια πρωτοστατεί.

Με χρηματοδότηση από το ταμείο ανάκαμψης (55 εκατομμύρια ευρώ) αλλά και από τον κρατικό προϋπολογισμό δημιουργούνται νέες δομές, νέες υπηρεσίες, γίνονται προσλήψεις και αναπτύσσονται ειδικά κέντρα που έχουν στο επίκεντρο τα παιδιά, τους εφήβους και την πρόληψη. Στόχος είναι «ευημερούντες και ανθεκτικοί πληθυσμοί…», «…να μην μείνει κανείς μόνος του, να μην μείνει κανείς πίσω», όπως χαρακτηριστικά είπε η κ. Ράπτη. Ειδική αναφορά έκανε στο μνημόνιο συνεργασίας με το υπουργείο πολιτισμού και τον Υφυπουργό Πολιτισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη, ο οποίος στη δική του ομιλία έδωσε το περίγραμμα των νέων υπηρεσιών που ετοιμάζονται.

Κοινωνική συνταγογράφηση και συνταγογράφηση πολιτισμού. Κατά την αρχαία παράδοση των Ασκληπιείων όπου η μουσική, το θέατρο, η ποίηση, και τα θεάματα αποτελούσαν μέρος της «θεραπείας», γινόταν η «κάθαρση» μέσα από την έκθεση στον πολιτισμό. Όπως είπε ο Υφυπουργός, η νέα υπηρεσία βασίστηκε σε μια μεγάλη μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας του 2019, η οποία ανέδειξε την αξία του πολιτισμού και των τεχνών στη υγεία και ευημερία του ανθρώπου. Τα οφέλη είναι εντυπωσιακά: αισθητηριακή ενεργοποίηση, ανάπτυξη της φαντασίας, επίκληση του συναισθήματος, γνωστική διέγερση, κοινωνική, αλληλεπίδραση, σωματική δραστηριότητα, ενασχόληση με θέματα υγείας, αλληλεπίδραση με περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης, κ.α. Είναι μια εξαιρετικά καινοτόμος δράση που πολύ λίγες χώρες έχουν υιοθετήσει και βασίζεται σε δεδομένα και τεκμήρια.

Στοιχεία από έρευνα στο Shropshire έδειξαν μείωση ιατρικών ραντεβού κατά 48%, μείωση απρογραμμάτιστων νοσοκομειακών εισαγωγών κατά 58% και μείωση της διάρκειας ιατρικών ραντεβού κατά 60%. Στη Μεγάλη Βρετανία, η κοινωνική συνταγογράφηση είναι σε ισχύ για περισσότερα από 20 χρόνια και υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν ότι η αξία της επένδυσης έχει υπερδιπλάσια απόδοση, ενώ ενεργοποιεί τους ίδιους τους ασθενείς να αναλάβουν την ευθύνη της υγείας τους. Ένα άλλο πρόγραμμα συμμετοχικού τσίρκου για παιδιά, που εφαρμόζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει ακόμη μεγαλύτερη απόδοση, 1 προς 7 φορές. Το μνημόνιο συνεργασίας των υπουργείων Υγείας και Πολιτισμού προβλέπει ότι κρατικοί πολιτιστικοί φορείς θα συμμετέχουν σε πιλοτικά προγράμματα τα οποία θα αξιολογηθούν ως προς την αποτελεσματικότητά τους, κατέληξε ο κ. Γιατρομανωλάκης. Μέσα από το πρόγραμμα αυτό αναμένονται πολύ σημαντικές συνέργειες μεταξύ οργανισμών υγείας και πολιτιστικών οργανισμών.

Στο φετινό συνέδριο, αρκετές συνεδρίες αφιερώθηκαν στην καινοτομία και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ο Γενικός Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας του Υπουργείου Υγείας Γιάννης Κωτσιόπουλος στην ομιλία του στη συνεδρία με τίτλο «Η συμβολή του Ευρωπαϊκού Χώρου για την Υγεία (EHDS) στη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας» μίλησε για τον εκτιμώμενο αντίκτυπο του επικείμενου κανονισμού της ΕΕ για τον Ευρωπαϊκό Χώρο για την Υγεία. Όπως χαρακτηριστικά είπε ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας (EHDS), που παρέχει ένα πλαίσιο ανταλλαγής δεδομένων αποκλειστικά για την υγεία, θα ανοίξει νέους ορίζοντες και δυνατότητες για τους πολίτες της Ευρώπης. Το πλαίσιο αυτό ανταλλαγής δεδομένων καθορίζει σαφείς κανόνες, κοινά πρότυπα, πρακτικές, υποδομές και ένα πλαίσιο διακυβέρνησης που αφορά τη χρήση ηλεκτρονικών δεδομένων υγείας, αφενός από τους ασθενείς και αφετέρου για σκοπούς έρευνας, καινοτομίας, χάραξης πολιτικής, ασφάλειας των ασθενών, αλλά και για στατιστικούς και κανονιστικούς σκοπούς.

Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για το EHDS αναμένεται να ψηφιστεί το 2023 και είναι μια δεσμευτική νομοθετική πράξη, για όλα τα κράτη μέλη που προβλέπει μεταβατική περίοδο 12 μηνών για την πλήρη εφαρμογή του. Ο ευρωπαϊκός χώρος δεδομένων για την υγεία θα ενδυναμώσει τους πολίτες σε όλη την ΕΕ ώστε να ασκήσουν πλήρως τα δικαιώματά τους όσον αφορά τα δεδομένα της υγείας τους. Με τη βελτίωση της διαλειτουργικότητας, οι επαγγελματίες του τομέα της υγείας θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στο ιατρικό ιστορικό ενός ασθενούς διασυνοριακά· με αυτόν τον τρόπο διευρύνεται η βάση τεκμηρίωσης, ώστε να μπορούν να πάρουν αποφάσεις σχετικά με τη θεραπεία και τη διάγνωση, ακόμα και όταν τα δεδομένα των ασθενών βρίσκονται σε άλλη χώρα της ΕΕ. Ενισχύεται η διαλειτουργικότητα ώστε να στηριχθεί η ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης μέσα στις χώρες και από τη μια χώρα στην άλλη· έτσι, οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης θα αποφεύγουν τις αλληλεπικαλύψεις των ιατρικών εξετάσεων και δοκιμασιών, με θετικό αντίκτυπο τόσο για τους ασθενείς όσο και το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της υγείας προμηνύει καλύτερα δεδομένα για ορθότερες αποφάσεις τόσο στο επίπεδο του ασθενή και του ιατρού όσο και στο επίπεδο της πολιτείας. Στην συνεδρία αυτή συμμετείχαν εκπρόσωποι δύο ευρωπαϊκών καινοτόμων προγραμμάτων επικεντρωμένων στον ψηφιακό μετασχηματισμό του τομέα υγείας, το Gravitate-Health (Petra Wilson και Valentina Strammiello) και το UNICOM (Αλέξανδρος Μπέρλερ), τα οποία έχουν την ίδια εστίαση, δηλαδή την ενδυνάμωση των πολιτών ώστε να κατανοούν καλύτερα και να ορίζουν τα ζητήματα της υγείας τους.

Από το συνέδριο δεν μπορούσε να λείπει μια συνεδρία αφιερωμένη στον ιδρυτή του Γιάννη Κυριόπουλο. Οι μαθητές του και φίλοι του μίλησαν για το έργο και την επιδραστική προσωπικότητά του. Δεν υπήρχε ούτε ένας ομιλητής που να μην έκανε τουλάχιστον μια αναφορά στο έργο του ή σε λόγια του. Ο Κώστας Αθανασάκης, πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου είπε: «Οι μαθητές του συνεχίζουμε το έργο του στο δρόμο που χάραξε ο ίδιος ο Γιάννης Κυριόπουλος…».