Ο Έλληνας δότης μυελού των οστών που έσωσε ένα παιδί στις ΗΠΑ

Πριν από λίγες μέρες οι υπεύθυνοι της Μονάδας Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών, στην Αιματολογική Κλινική του νοσοκομείου "Γ. Παπανικολάου" της Θεσσαλονίκης δέχτηκαν την επίσκεψη ενός παλιού γνώριμου: Ο κ. Πρόδρομος Αζαριάδης, που τους επισκέφθηκε για να ανταλλάξει ευχές για τη νέα χρονιά (φωτογραφία πάνω), ήταν ένας από τους λίγους εθελοντές δότες μυελού των οστών στην Ελλάδα στις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 21^ου αιώνα. Το μόσχευμα που έδωσε το 2004, στάλθηκε στις ΗΠΑ και έσωσε τη ζωή ενός παιδιού που έπασχε από οξεία λευχαιμία. Ο ίδιος έμαθε με ικανοποίηση πως η μεταμόσχευση ήταν επιτυχής και σήμερα το παιδί εκείνο είναι ένας υγιής ενήλικας.

"Ήταν το πρώτο μόσχευμα που στείλαμε στην Αμερική, ενώ είχαμε πάρει πολλά από Αμερικανούς", θυμάται ο αιματολόγος διευθυντής στην Αιματολογική Κλινική, Δαμιανός Σωτηρόπουλος (φωτογραφία), προσθέτοντας πως 18 χρόνια μετά η εικόνα έχει αλλάξει άρδην. Μιλώντας στο iatronet.gr επισημαίνει πως χάρη στη σωστή διάδοση του μηνύματος, η Ελλάδα έχει κάνει άλματα σε ό,τι αφορά τον αριθμό των εθελοντών δοτών μυελού των οστών, ξεπερνώντας αναλογικά χώρες περισσότερο προηγμένες.

"Μέχρι και πριν από λίγα χρόνια είχαμε πολύ λίγους εθελοντές κι έτσι τα μοσχεύματα που χρειαζόμασταν τα παίρναμε κυρίως από τις τράπεζες του εξωτερικού. Το 2004 που στείλαμε το μόσχευμα στην Αμερική ήταν κάτι σπάνιο", σημειώνει ο κ. Σωτηρόπουλος, που μαζί με την συνεργάτιδά του, διευθύντρια της Μονάδας, Ιωάννα Σακελλάρη, υποδέχτηκαν με χαρά τον δότη εκείνου του μοσχεύματος.

Η μεγάλη αλλαγή συντελέστηκε κυρίως την τελευταία δεκαετία, με μια πραγματική "έκρηξη" στον αριθμό των εθελοντών δοτών. "Το 2010, είχαμε ως χώρα περίπου 3.500 εθελοντές δότες δηλωμένους, σήμερα που μιλάμε έχουμε 218.000", υπογραμμίζει και προσθέτει: "πλέον είμαστε μεγάλη δύναμη στην Ευρώπη, καλύτερα σε αναλογία πληθυσμού σε σχέση με τη Γερμανία, όπου υπάρχει σταθερά εδώ και χρόνια μια τράπεζα ενός εκατομμυρίου δοτών, που ανανεώνεται".

Οι 218.000 Έλληνες δότες είναι εγγεγραμμένοι στις δύο τράπεζες που λειτουργούν στην χώρα μας. Το Κέντρο Ενημέρωσης "Χάρισε Ζωή" του Πανεπιστημίου της Πάτρας, που ξεκίνησε πρώτο, έχει 82.000 δότες και έχει στείλει 200 μοσχεύματα σε συμβατούς δότες σε Ελλάδα και εξωτερικό, ενώ η τράπεζα του Συλλόγου "Όραμα Ελπίδας" στην Αθήνα έχει 136.000 εθελοντές και έχει στείλει 246 μοσχεύματα.

100 μεταμοσχεύσεις το χρόνο στο "Γ. Παπανικολάου"

Η Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών του νοσοκομείου "Γ. Παπανικολάου" αποτελεί το κέντρο συλλογής μοσχευμάτων για μεταμόσχευση, για ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία, με κριτήριο τον τόπο κατοικίας του εθελοντή δότη.

Διανύοντας την τέταρτη δεκαετία από την πρώτη μεταμόσχευση, έχει στο ενεργητικό της αρκετά επιτεύγματα. Μεταξύ αυτών:

• πρώτη διενέργεια μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών στην Ελλάδα στο πλαίσιο οργανωμένης Μονάδας, τόσο αυτόλογης (το 1985), όσο και αλλογενούς (1990)
• πρώτη ψύξη και αποθήκευση μοσχεύματος μυελού σε υγρό άζωτο στην Ελλάδα το 1990,
• πρώτη χρησιμοποίηση στην Ελλάδα αλλογενών μοσχευμάτων αιμοποιητικών κυττάρων από το αίμα αντί του μυελού το 1995.

Η Μονάδα πραγματοποιεί κάθε χρόνο κατά μέσο όρο 100 (από 95 ως 110) μεταμοσχεύσεις. Η θεαματική αύξηση του αριθμού των εθελοντών δοτών είχε αξιοσημείωτο αποτύπωμα στην αναλογία εθελοντών και συγγενών δοτών.

"Από τις 100 μεταμοσχεύσεις που έγιναν το 2021 - για το 2022 δεν έχουμε βγάλει ακόμα τα στατιστικά - οι 58 ήταν αλλογενείς και οι 42 αυτόλογες. Από τους 58 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε αλλογενή μεταμόσχευση οι 25 πήραν μόσχευμα από εθελοντή δότη (ποσοστό 43%) και οι υπόλοιποι 33 από συγγενή (57%). Είναι θέμα πιθανοτήτων. Όσο αυξάνονται οι εθελοντές, τόσο ευκολότερα βρίσκει κανείς συμβατό δότη", εξηγεί ο κ. Σωτηρόπουλος και προσθέτει: "Εκτός από τους 25 που μεταμοσχεύσαμε στείλαμε και 20 μοσχεύματα εθελοντών που βρέθηκαν να είναι συμβατοί με ασθενείς αλλού. Σήμερα βρισκόμαστε σχεδόν σε μια ισορροπία σε αυτά που παίρνουμε και σε αυτά που δίνουμε, ενώ παλιότερα αν παίρναμε 25, ζήτημα να στέλναμε 1".

Αλλογενείς και αυτόλογες μεταμοσχεύσεις

Η αλλογενής μεταμόσχευση γίνεται συνήθως σε πολύ σοβαρές αιματολογικές παθήσεις, όπως είναι οι οξείες λευχαιμίες και τα μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα. Συνιστάται σε ασθενείς που δεν ανταποκρίθηκαν στις κλασικές χημειοθεραπείες ή έχουν κακή πρόγνωση. Αφού βρεθεί συμβατός δότης μοσχεύματος, ο ασθενής υποβάλλεται σε πολύ ισχυρή χημειοθεραπεία, με σκοπό να καταστραφεί ο μυελός των οστών και τα λευχαιμικά κύτταρα που έχουν μείνει σε αυτόν. Όπως εξηγεί ο κ. Σωτηρόπουλος, επειδή με την χημειοθεραπεία σκοτώνονται και τα φυσιολογικά αιμοποιητικά κύτταρα του μυελού, αυτός αντικαθίσταται από το μόσχευμα του δότη, ο οποίος μπορεί να είναι αδελφός του ή κάποιος συμβατός εθελοντής. Το μόσχευμα λαμβάνεται πλέον από το αίμα του δότη και όχι με χειρουργείο, με λίγες εξαιρέσεις. Μόνο σε 4 - 5 από τις 100 που πραγματοποιούνται ετησίως στο "Γ. Παπανικολάου" η λήψη γίνεται με χειρουργείο.

Στην αυτόλογη μεταμόσχευση, δότης του μοσχεύματος είναι ο ίδιος ο ασθενής. Κυρίως αφορά λεμφώματα Hodgkin και non Hodgkin, καθώς και το πολλαπλούν μυέλωμα. Αν δεν επιτευχθεί πλήρης ύφεση με τις κλασικές χημειοθεραπείες, λαμβάνονται τα αιμοποιητικά κύτταρα του ασθενή σαν να ήταν ο ίδιος δότης, με την ίδια διαδικασία που ακολουθείται στους εθελοντές. Αυτά καταψύχονται και δίνονται πίσω στον ασθενή ενδοφλέβια, αφού πρώτα υποβληθεί σε πολύ δυνατή χημειοθεραπεία.