Οι παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών [έρευνα]

Δεν είναι ασυνήθιστο για τους ασθενείς που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά της κατηγορίας SSRI να καθίστανται συναισθηματικά αδρανείς. Μια βρετανο-δανική ερευνητική ομάδα έχει τώρα βρει τις αιτίες αυτού του φαινομένου.

Ορισμένοι ασθενείς περιγράφουν ένα αίσθημα ατονίας ως παρενέργεια των SSRI, το οποίο μπορεί να είναι πολύ ανησυχητικό.

"Neuropsychopharmacology" περιγράφουν μια αίσθηση που μπορεί να εμφανιστεί κατά τη λήψη ενός εκλεκτικού αναστολέα επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) ως "συναισθηματική άμβλυνση".

Η επικεφαλής συγγραφέας  έρευνας, δρ. Barbara Sahakian από το Πανεπιστήμιο του Cambridge στο Ηνωμένο Βασίλειο, διευκρινίζει: "Η συναισθηματική αμβλύτητα είναι μια συνήθης παρενέργεια των αντικαταθλιπτικών SSRI. Κατά κάποιον τρόπο, αυτό θα μπορούσε να είναι μέρος της επίδρασης καθώς αφαιρούν μέρος του συναισθηματικού πόνου που βιώνουν οι ασθενείς με κατάθλιψη. Δυστυχώς, όμως, φαίνεται ότι αφαιρούν και ένα μέρος της ευχαρίστησης".

Το γεγονός ότι φαίνεται δύσκολο να διακριθούν από την επιθυμητή αντικαταθλιπτική δράση μπορεί να είναι ο λόγος για τον οποίο η ατονία ή ένα ανάλογο συναίσθημα δεν εμφανίζεται ως παρενέργεια στο φύλλο οδηγιών χρήσης του SSRI escitalopram, για παράδειγμα.

Ωστόσο, περιγράφεται αλλού, για παράδειγμα στον ιστότοπο "gesundheitsinformation.de" του Ινστιτούτου για την Ποιότητα και την Αποδοτικότητα στην Υγεία (IQWiG). Σύμφωνα με δελτίο τύπου του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, εκτιμάται ότι το 40-60% των ασθενών που λαμβάνουν SSRI αναπτύσσουν αυτή την παρενέργεια.

Μαζί με συναδέλφους της από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, η ομάδα της Sahakian αναζήτησε τις αιτίες αυτού του φαινομένου. Για τις ανάγκες της έρευνας χρησιμοποιήθηκαν 66 υγιείς εθελοντές οι οποίοι έλαβαν είτε 20 mg εσκιταλοπράμης (32 συμμετέχοντες) είτε εικονικό φάρμακο (34 συμμετέχοντες) καθημερινά για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες.

Στη συνέχεια, οι εθελοντές συμπλήρωσαν διάφορα ερωτηματολόγια και υποβλήθηκαν σε διάφορα ψυχολογικά τεστ που εξέταζαν τη μάθηση, τον ανασταλτικό έλεγχο, τις εκτελεστικές λειτουργίες, τη συμπεριφορά ανταμοιβής και τη λήψη αποφάσεων.

Οι υπολογιστικές εργασίες ταξινομήθηκαν είτε στη λεγόμενη ψυχρή νόηση, η οποία περιλαμβάνει την προσοχή και τη μνήμη, για παράδειγμα, είτε στη θερμή νόηση, στην οποία εμπλέκονται επίσης τα συναισθήματα.

Ενώ τα άτομα και των δύο ομάδων δεν είχαν σημαντικά διαφορετικές επιδόσεις στις δοκιμασίες ψυχρής νόησης, υπήρξε διαφορά σε δύο δοκιμασίες από την κατηγορία της θερμής νόησης: τα άτομα που είχαν λάβει προηγουμένως εσκιταλοπράμη παρουσίασαν χαμηλότερη ευαισθησία στην ανταμοιβή σε σχέση με τους συμμετέχοντες στην ομάδα ελέγχου.

Η εξαρτώμενη από την ανταμοιβή μάθηση περιγράφει την ικανότητα μάθησης μέσω των θετικών ή αρνητικών συνεπειών των δικών μας ενεργειών ή της αντίστοιχης ανατροφοδότησης από το περιβάλλον. Αυτή λοιπόν μειώθηκε στα άτομα της ομάδας της εσκιταλοπράμης.

Οι ερευνητές εικάζουν ότι οι διαφορές στην ευαισθησία στην ανταμοιβή θα μπορούσαν να εξηγήσουν όχι μόνο την παρενέργεια της συναισθηματικής άμβλυνσης, αλλά και τη μοναδική απόκλιση στις απαντήσεις στα ερωτηματολόγια: οι συμμετέχοντες στην ομάδα verum είχαν δηλώσει συχνότερα από αυτούς στην ομάδα ελέγχου ότι είχαν προβλήματα στην επίτευξη οργασμού κατά τη διάρκεια του σεξ.

Αυτή είναι επίσης μια γνωστή παρενέργεια των SSRIs: το φύλλο οδηγιών χρήσης της εσιταλοπράμης (εκλεκτικός αναστολέας της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (5-HT) αναφέρει τη μειωμένη λίμπιντο και, στις γυναίκες, την ανοργασμικότητα ως συχνές παρενέργειες.

Αυτό σημαίνει ότι εμφανίζεται σε τουλάχιστον έναν στους 100 αλλά σε λιγότερους από έναν στους δέκα ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία.