Ιωάννα Μιχαλοπούλου: Η συμβολή της τεχνητής νοημοσύνης στην υγειονομική περίθαλψη

Για τη συνεισφορά της Τεχνικής Νοημοσύνης (ΤΝ) στην βελτίωση και εξέλιξη της υγειονομικής περίθαλψης, αλλά και για τα ηθικά διλήμματα που μπορεί να προκύψουν από την χρήση της μας μίλησε η δικηγόρος LL.M. Υγείας, Φαρμάκου, Τροφίμου και Ιατρικού Αναλωσίμου, κ. Ιωάννα Μιχαλοπούλου (φωτογραφία), εταίρος της δικηγορικής εταιρείας Michalopoulou & Associates. 

Πώς θα μπορούσε η τεχνητή νοημοσύνη μέσω του GPT4 να φέρει επανάσταση στην υγειονομική περίθαλψη;

Θα ήθελα να ξεκινήσω αναφέροντας ορισμένα δεδομένα: προ TN, χρειάζονταν περίπου 12 χρόνια και 2,9 δισεκατομμύρια δολάρια για να προχωρήσει ένα πειραματικό φάρμακο από την ιδέα στην αγορά. Ωστόσο, το 2019, η νεοσύστατη φαρμακευτική εταιρεία Artificial Intelligence (AI) Insilico Medicine εταιρεία Βιοτεχνολογίας στο Χονγκ Κονγκ, εντόπισε ένα πιθανό νέο φάρμακο σε μόλις 46 ημέρες.

Αυτή είναι η διαφορά για την οποία είναι ικανή η Α.Ι. Καταρχήν, η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με την τεχνολογία, μεταξύ μας και με το περιβάλλον μας. Πιο συγκεκριμένα, μετά την πανδημία COVID-19, παρατηρήσαμε μια αύξηση στη χρήση της Τηλεϊατρικής, ενώ μέσω της χρήσης Τεχνητής Νοημοσύνης επιταχύνεται πλέον η εξ αποστάσεως διαχείριση της υγειονομικής περίθαλψη αναπτύσσοντας για παράδειγμα εικονικούς βοηθούς για τη διαχείριση των ραντεβού με ασθενείς, βοηθώντας τους τελευταίους στη συμμόρφωση των θεραπειών τους και στη διαχείριση των πληροφοριών για την υγεία τους, φροντίζοντας γρήγορα και αποτελεσματικά τη παράδοση των φαρμακευτικών σκευασμάτων τους μέσω drones ενώ κάνοντας χρήση συνθετικών δεδομένων, δηλαδή εικονικά σύνολα δεδομένων που προσομοιώνουν με σενάρια του πραγματικού κόσμου, επιτρέπεται στους ερευνητές και τους προγραμματιστές να αναλύουν και να αναπτύσσουν νέα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης χωρίς να βασίζονται αποκλειστικά σε δεδομένα του πραγματικού κόσμου. Την ίδια στιγμή η επαυξημένη πραγματικότητα, η εικονική πραγματικότητα και η μικτή πραγματικότητα αποτελούν πλέον έγκυρες λύσεις στην εκπαίδευση, πρόγνωση και θεραπεία.

Περαιτέρω, η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να σταθεί στο πλευρό των επαγγελματιών Υγείας βοηθώντας τους αναμφισβήτητα στην πρόγνωση, διάγνωση μιας νόσου μέσω της ιατρικής ακριβείας, με την υποστήριξη κλινικών αποφάσεων παρέχοντας μεταξύ άλλων σε πραγματικό χρόνο, τεκμηριωμένες συστάσεις, όπως η επισήμανση πιθανών αλληλεπιδράσεων φαρμάκων, η υπόδειξη θεραπευτικών επιλογών για μια συγκεκριμένη πάθηση και η παροχή σχετικών κλινικών κατευθυντήριων γραμμών. Ήδη, υπάρχουν πολλά διαδικτυακά εργαλεία που έχουν σχεδιαστεί για τον έλεγχο  των συμπτωμάτων, ώστε να βοηθούν τους ασθενείς να καθορίζουν πότε απαιτείται ιατρική φροντίδα. Με την έλευση του Open AI και του νέου γλωσσικού μοντέλου, το GPT4 μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη πιο ακριβών και αξιόπιστων προγραμμάτων ελέγχου συμπτωμάτων που θα μπορούσαν να παρέχουν πιο λεπτομερή καθοδήγηση σχετικά με τα επόμενα βήματα.

Ειδικότερα, μέσω της χρήσης του GPT4, άρα των προηγμένων δυνατοτήτων γλωσσικής επεξεργασίας του συστήματος θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η γρήγορη και ακριβής μετάφραση τεχνικών όρων και ιατρικής ορολογίας ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι ασθενείς κατανοούν πλήρως τη διάγνωση, τις θεραπευτικές επιλογές και τις ιατρικές οδηγίες. Ενώ, μέσω της χρήσης του GPT4 η τήρηση ιατρικών φακέλων θα μπορούσε να συνοψίζει το ιατρικό ιστορικό των ασθενών, βελτιώνοντας αποτελεσματικά τη διαδικασία τήρησης αρχείων. Θεωρητικά, οι επαγγελματίες υγείας θα μπορούσαν να υπαγορεύουν στο GPT4, το οποίο θα μπορούσε να συνοψίζει αυτόματα τα βασικά σημεία.

Με δεδομένο ότι οι κλινικές δοκιμές έχουν καθοριστική σημασία για την ανάπτυξη νέων θεραπειών, διαγνωστικών εργαλείων και προληπτικών στρατηγικών για την επίτευξη των οποίων χρειάζεται η ένταξη πολλών συμμετεχόντων στο εκάστοτε πρωτόκολλο με ότι συνεπάγεται αυτό σε χρόνο και κόστος για τις φαρμακευτικές εταιρείες, μέσω της χρήσης Τεχνητής Νοημοσύνης θα μπορούσαν να εντοπίζονται ασθενείς που πληρούν τα κριτήρια ένταξης, βοηθώντας τους ερευνητές να συνδεθούν άμεσα με ασθενείς που είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν στην κλινική δοκιμή. 

Υπάρχουν μειονεκτήματα στη χρήση τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης και του GPT4 στην υγειονομική περίθαλψη;

Παρόλο που οι δυνατότητές του είναι τεράστιες, δεν μπορούν να παραλειφθούν σημαντικές ηθικές ανησυχίες σχετικά με τη χρήση GPT4. Με την κυκλοφορία του GPT4 και άλλων προηγμένων εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης, έχουμε φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο αξιολόγησης του πώς θα χρησιμοποιήσουμε αυτά τα όλο και πιο έξυπνα και ικανά εργαλεία με ηθικό και ασφαλή τρόπο.

Υπάρχουν πολλά ηθικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά την εφαρμογή εργαλείων ΤΝ σε οποιονδήποτε κλάδο: Μια από αυτές αποτελεί η δυνατότητα της ΤΝ να διαιωνίζει συστημικές προκαταλήψεις και διακρίσεις. Υπό αυτή την έννοια απαιτείται περισσότερη διαφάνεια, ηθικά πρότυπα και υπευθυνότητα στην ανάπτυξη και την ανάπτυξή της. Αυτές που είναι ίσως πιο σχετικές με την υγειονομική περίθαλψη αφορούν την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια. 

Είναι γεγονός ότι η εξέλιξη του GPT4 εξαρτάται από τον όγκο των δεδομένων τα οποία επεξεργάζεται. Με λίγα λόγια, όσο τροφοδοτείται με δεδομένα επιτυγχάνεται ολοένα και μεγαλύτερη ακρίβεια τελικά στο παραγόμενο αποτέλεσμα. Το πρόβλημα που παρουσιάζεται στην υγειονομική περίθαλψη είναι ότι τα δεδομένα αυτά είναι συχνά δεδομένα υγείας των ασθενών και άρα ευαίσθητες πληροφορίες ασθενών. Αυτό έχει τεράστιες συνέπειες για την προστασία των δεδομένων, καθώς προτού το GPT4 υιοθετηθεί ευρέως στην υγειονομική περίθαλψη, πρέπει να δημιουργηθούν συστήματα που να διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες των ασθενών παραμένουν απόρρητες. Επιπλέον, υπάρχει ο κίνδυνος, λόγω των απίστευτων δυνατοτήτων του GPT4, οι χρήστες να εμπιστευτούν προοδευτικά άθελά τους ίσως το σύστημα ακολουθώντας πιστά τα συμπεράσματά του.

Συνολικά, συνάμα με τις αστείρευτες δυνατότητες της επανάστασης του μοντέλου GPT4 δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται και η περίπτωση λάθους, η χρήση του οποίου δεν θα πρέπει να βασίζεται στη λήψη αποφάσεων για την υγειονομική περίθαλψη ελλείψει ανθρώπινων επαγγελματιών υγείας.  

Νομικά μιλώντας, πώς μπορεί το Open AI να συμμορφωθεί με τον GDPR και ποιες οι επιχειρηματικές ευκαιρίες που διαβλέπετε; 

Υπάρχει αυτή τη στιγμή που μιλάμε έντονος διάλογος για το πώς το OpenAI μπορεί να συμμορφώνεται με τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων που θέτει το GDPR όπως το δικαίωμα στη λήθη, το δικαίωμα διόρθωσης και το δικαίωμα πρόσβασης. Για λόγους εναρμόνισης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων ανακοίνωσε πρόσφατα τη σύσταση ομάδας εργασίας για να εξετάσει τη συμμόρφωση του GPT4 με το GDPR.

Υπάρχει έντονος προβληματισμός αν και άλλες ρυθμιστικές αρχές στην ΕΕ ή αλλού στον κόσμο ενδέχεται να περιορίσουν ομοίως τη διαθεσιμότητα του GPT4 για τους ίδιους λόγους που εντοπίστηκαν από την Ιταλική Αρχή - Garante ή για άλλους ενδεχομένως λόγους, όπως οι προαναφερθείσες προκλήσεις όσον αφορά τη συμμόρφωση με τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων. Το κρίσιμο ζήτημα που τίθεται εδώ είναι εάν η OpenAI είναι σε θέση να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις της απόφασης της Ιταλικής Αρχής επί του παρόντος ή και άλλων αρχών μελλοντικά. Διότι οι ρυθμιστικές αρχές θα προσεγγίσουν το ζήτημα διαφορετικά. Αυτό εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το επίπεδο προστασίας των δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων και την αποδοχή της καινοτομίας και της τεχνολογίας στη κάθε χώρα χωριστά. Βλέπετε τα κριτήρια είναι πολλές φορές κοινωνικό-πολιτικά αλλά και ηθικά.  

Παραμένοντας ρεαλιστές όμως, θέλω να τονίσω ότι πολλές εταιρείες ανά τον κόσμο διερευνούν με ταχείς ρυθμούς πιθανές περιπτώσεις χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης. Και τούτο διότι το GPT4 και παρόμοιες τεχνολογίες μπορεί να αποτελέσουν σημαντική επιχειρηματική ευκαιρία αρκεί να χρησιμοποιούνται σωστά ανά περίπτωση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι εταιρείες θα πρέπει να επικαιροποιούν προληπτικά τις πολιτικές τους για την προστασία της ιδιωτικότητας, να ενημερώνουν το αρχείο δραστηριοτήτων τους, να διενεργούν εκτιμήσεις αντικτύπου αλλά και να λαμβάνουν άλλα απαιτούμενα μέτρα για να πληρούν τις ισχύουσες απαιτήσεις του GDPR περί προστασίας προσωπικών δεδομένων.  

Προς το παρόν, ωστόσο, οι εταιρείες μπορούν πιθανότατα να προχωρήσουν σε χρήση, παραμένοντας σε εγρήγορση για να ανταποκριθούν στις συνεχώς εξελισσόμενες νομικές απαιτήσεις. Εάν για παράδειγμα το GPT4 απαγορεύεται ή περιορίζεται σε συγκεκριμένες χώρες, οι εταιρείες θα πρέπει να είναι προετοιμασμένες να συμμορφωθούν άμεσα και να προσαρμόσουν τις πολιτικές και τις διαδικασίες τους. Κατά συνέπεια, οι εταιρείες πρέπει να είναι ευέλικτες και προετοιμασμένες να ενεργούν γρήγορα.