"Ασπίδα" κατά του σακχαρώδη διαβήτη κύησης η μεσογειακή διατροφή [ελληνική μελέτη]

Η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών πριν από την εγκυμοσύνη, μειώνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη κατά την κύηση. Η υψηλή προσκόλληση στο πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής, έξι μήνες πριν από την σύλληψη, περιορίζει κατά 43% αυτόν τον κίνδυνο, σύμφωνα με τα ευρήματα της πρώτης μελέτης στην Ελλάδα που ερεύνησε το συγκεκριμένο πεδίο.

Η μελέτη αποτελεί κομμάτι της έρευνας BORN2020 (Συντονιστές: αναπληρωτής καθηγητής Μιχάλης Χουρδάκης (φωτογραφία) και επίκουρος καθηγητής Θεμιστοκλής Δαγκλής) που διεξάγεται σε συνεργασία του "Εργαστηρίου Υγιεινής, Κοινωνικής & Προληπτικής Ιατρικής και Ιατρικής Στατιστικής" και της Γ΄ Μαιευτικής - Γυναικολογικής Κλινικής, του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ.

Το συγκεκριμένο τμήμα εντάσσεται στη διδακτορική διατριβή της Κατερίνας Αποστολοπούλου (φωτογραφία), Ειδικού Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής, Επιμελήτριας στα ΤΕΠ του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ και επιστημονικής συνεργάτιδας στο «Εργαστήριο Υγιεινής, Κοινωνικής & Προληπτικής Ιατρικής και Ιατρικής Στατιστικής».

Μιλώντας στο iatronet.gr, η κ. Αποστολοπούλου εξηγεί τη μεθοδολογία και αναλύει τα ευρήματα της μελέτης, επισημαίνοντας την σημασία της συμβουλευτικής πριν από την σύλληψη σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, με ιδιαίτερη έμφαση στις ομάδες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης (ΣΚΔ).

Η μελέτη

Γυναίκες στον τρίτο μήνα της εγκυμοσύνης, που προσήλθαν στο ιατρείο για τον υπερηχογραφικό έλεγχο ρουτίνας (αυχενική διαφάνεια), κλήθηκαν να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο που αφορούσε τις διατροφικές τους συνήθειες 9 μήνες νωρίτερα, δηλαδή 6 μήνες πριν από την σύλληψη. Με βάση τις απαντήσεις τους, κατέγραψαν ένα σκορ από 0 ως 9, μέσω δύο διαφορετικών δεικτών προσκόλλησης στις αρχές της Μεσογειακής διατροφής. Το ίδιο ερωτηματολόγιο, που περιλαμβάνει 46 είδη και 14 ομάδες τροφίμων, συμπληρώθηκε από τις ίδιες και κατά το δεύτερο τρίμηνο της κύησης, με σκοπό να καταγράψει τις διατροφικές συνήθειες και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Συνολικά, συμμετείχαν 743 έγκυες γυναίκες, με μέση ηλικία 32,1 ± 4,85 ετών. Στο διάστημα από την 24^η ως την 28^η εβδομάδα κύησης υποβλήθηκαν σε δοκιμασία αντοχής στη γλυκόζη για τη διάγνωση ή μη του ΣΔΚ. Για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, λήφθηκαν υπόψη και σωματομετρικά δεδομένα (ύψος, βάρος κατά την εξέταση και πριν την κύηση), καθώς και συνήθειες όπως το κάπνισμα.

Αποτελέσματα

Από τις 743 γυναίκες οι 112 (15,1%) ανέπτυξαν Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης. Η μέση ηλικία τους ήταν μεγαλύτερη στην ομάδα με ΣΔΚ (33,7 έτη, έναντι 31,9 της ομάδας χωρίς ΣΔΚ), όπως και το ποσοστό των γυναικών άνω των 35 ετών (40,2% έναντι 25,7%). Επίσης, συχνότερη εμφάνιση ΣΔΚ είχαν οι γυναίκες που κάπνιζαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επιπλέον τα ευρήματα κατέδειξαν υψηλότερο Δείκτη Μάζας Σώματος  (25,8 στην ομάδα με ΣΔΚ έναντι 24 σε αυτήν χωρίς ΣΔΚ), και ποσοστό παχυσαρκίας (ΔΜΣ>30) μεταξύ όσων εμφάνισαν τη νόσο.

"Έγιναν δύο ξεχωριστές αναλύσεις, ώστε να δούμε τη συσχέτιση της Μεσογειακής Διατροφής με τον Σακχαρώδη Διαβήτη Κύησης", διευκρινίζει η κ. Αποστολοπούλου και εξηγεί: "Στη μία απ’ αυτές αφαιρέσαμε όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση ΣΔΚ και διαπιστώσαμε ότι η Μεσογειακή Διατροφή από μόνη της αποτελεί προστατευτικό παράγοντα, ανεξάρτητα από το σωματικό βάρος πριν από την εγκυμοσύνη και άλλους γνωστούς παράγοντες κινδύνου". Αυτό σημαίνει πως μια γυναίκα που έχει φυσιολογικό βάρος και δεν καπνίζει μειώνει περαιτέρω τις πιθανότητες αν ακολουθήσει Μεσογειακή Διατροφή, αλλά τις αυξάνει αν έχει κακά διατροφικά πρότυπα, παρά την απουσία άλλων παραγόντων κινδύνου. Αντίστροφα, σε μια γυναίκα καπνίστρια με αυξημένο Δείκτη Μάζα Σώματος, πρέπει να δίνονται οδηγίες για υγιεινή διατροφή, ως έναν ανεξάρτητο προστατευτικό παράγοντα που θα μειώσει τις πιθανότητες για την εμφάνιση ΣΔΚ.

Η ανάλυση των δεδομένων κατέδειξε πως οι έγκυες γυναίκες που έξι μήνες πριν από την σύλληψη είχαν υψηλή προσκόλληση στις αρχές της Μεσογειακής Διατροφής (σκορ 5 ως 9) είχαν κατά 43% μικρότερες πιθανότητες να εμφανίσουν Σακχαρώδη Διαβήτη κατά την κύηση, σε σχέση με εκείνες που είχαν χαμηλή προσκόλληση (σκορ 1-3).

Αναφορικά με τις διάφορες κατηγορίες τροφίμων, η κατανάλωση "κρέατος και παραγώγων" και "λιπαρού κρέατος και επεξεργασμένου κρέατος" πριν από την εγκυμοσύνη συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο ΣΔΚ, και με τα δύο συστήματα βαθμολόγησης.

Ένα επιπλέον εντυπωσιακό εύρημα της μελέτης είναι η υπερβολική κατανάλωση «κρυμμένου» αλατιού: "Με βάση τις απαντήσεις των γυναικών, διαπιστώσαμε ότι μόνο η κρυμμένη ποσότητα αλατιού σε συσκευασμένα τρόφιμα ήταν μεγαλύτερη από αυτήν που συστήνουν οι ευρωπαϊκές οδηγίες για την συνολική κατανάλωση αλατιού", παρατηρεί η ερευνήτρια.

"Η λιγότερο συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος, η αυξημένη προτίμηση ελαιόλαδου,  και η επιλογή φρούτων & λαχανικών, καθώς  προϊόντων ολικής άλεσης, πριν από την εγκυμοσύνη, μπορούν να αποτελέσουν προστατευτικούς παράγοντες", καταλήγει η κ. Αποστολοπούλου.

Συμβουλευτική

Ο υπεύθυνος της έρευνας BORN2020 και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας NutricLab κ. Μ. Χουρδάκης, συνοψίζει πως "τα αποτελέσματα της μελέτης, υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα της κατάλληλης διατροφικής συμβουλευτικής των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία, ήδη πριν από τη σύλληψη". Συμπληρώνει δε, πως "μεγαλύτερη ανάγκη για τέτοια συμβουλευτική, καθώς οι πιθανότητες να εμφανίζουν ΣΔΚ είναι αυξημένες, έχουν οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας με συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου, όπως μεγαλύτερη ηλικία, υψηλός ΔΜΣ, μαιευτικό ιστορικό ΣΔΚ σε προηγούμενη εγκυμοσύνη, οικογενειακό ιστορικό ΣΔΚ".