Όταν δεν μπορούμε να σταματήσουμε να βοηθάμε τους άλλους

Έχετε νιώσει ποτέ ότι περνάτε ένα τεράστιο κομμάτι της ζωής σας προσπαθώντας να κάνετε τους άλλους χαρούμενους σε βάρος της προσωπικής σας ευτυχίας; Αυτό που λέμε (χωρίς μετάφραση, συνήθως) people pleasing. Είναι μια εσωτερική ανάγκη να τρέχουμε αμέσως για κάθε τι που χρειάζονται οι άλλοι άνθρωποι και να παραμελούμε τον εαυτό μας.

Προφανώς δεν πρόκειται για όρο που θα βρούμε σε βιβλία ψυχιατρικής. Όπως πολλοί εκλαϊκευμένοι όροι που σχετίζονται με την ψυχική υγεία και την ανθρώπινη επικοινωνία, πιο συχνό είναι να δούμε κουβέντες για αυτό το θέμα να γίνονται στα social media. (Και, ατομικά, σε πάρα, πάρα πολλές συνεδρίες με ψυχολόγους.)

Υπάρχουν πολλές οπτικές γωνίες από τις οποίες μπορούμε να κοιτάξουμε το ζήτημα, αλλά όλες μάλλον καταλήγουν στο ίδιο σημείο: Το πρόβλημα είναι κοινωνικό. Η πίεση που ασκείται όσον αφορά το κοινωνικό φύλο και τις προσδοκίες που κουβαλά, από τον περίγυρο, τα μέσα και τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής που ζούμε και - προφανώς - από την οικογένεια.

Το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα από αυτή την τάση είναι η φθορά της δικής μας ψυχικής υγείας. Πότε όμως μιλάμε για πρόβλημα και πότε απλά κάποιος είναι ένα καλοπροαίρετο άτομο;

Η διαφορά μάλλον βρίσκεται στους σκοπούς που κρύβονται πίσω από την καλοσύνη. Δεν θα πούμε ότι είναι λάθος, ούτε και ανήθικο το να κάνουμε καλές πράξεις περιμένοντας μια ανταμοιβή (από ένα απλό "ευχαριστώ" μέχρι και χρήματα ανάλογα με την περίπτωση ή, σε πολλές περιπτώσεις, προσοχή), αλλά για πολλά άτομα αυτή η αναζήτηση ανταμοιβής μπορεί να γίνεται ακούσια. Μπορεί να είναι ο τρόπος που έμαθαν να κερδίζουν αγάπη από παιδιά, επειδή μεγάλωσαν με γονείς που αδιαφορούσαν. Μπορεί να βρέθηκαν κάποια στιγμή σε μια σχέση με ένα άτομο που δεν εξέφραζε τα συναισθήματά του, συνεπώς να δημιουργήθηκε η ανάγκη για κάποιου είδους συναλλαγή.

Αυτές είναι μερικές από τις συνέπειες που μπορεί να βιώσετε στην προσωπική σας ζωή αν είστε people pleaser - κοινώς, αν κάνετε σε όλους το χατίρι εκτός από τον εαυτό σας.

Τελειομανία

Όταν αναλαμβάνετε να ικανοποιήσετε τόσους πολλούς ανθρώπους ταυτόχρονα, το καλό που θέλετε από τον εαυτό σας είναι να τα κάνει όλα στην εντέλεια. Αυτό είναι πολύ συχνό μοτίβο σκέψης σε τέτοια άτομα, και γυρνάει πολύ εύκολα μπούμερανγκ με τη μορφή σκληρής και άδικης αυτοκριτικής. Είναι επίσης πιθανό να σας κάνει να αντιδράσετε πολύ πιο έντονα στην αρνητική κριτική από τους άλλους.

Αδυναμία να πείτε "όχι"

Το "όχι" είναι μια λέξη που σώζει ζωές, επειδή είναι και ο πιο απλός τρόπος να βάλουμε όρια. Και είναι απαραίτητο να θέτουμε όρια πού και πού, επειδή η συνεχής συμφωνία με τους άλλους δίνει (δικαίως) αρκετές κακές εντυπώσεις: Ότι δεν έχουμε δική μας βούληση, ότι είμαστε μόνιμα διαθέσιμοι ή και ότι λέμε συνέχεια "ναι" επειδή κατά βάθος αδιαφορούμε.

Εξάρτηση από τους άλλους

Οι άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι για να βοηθάμε ο ένας τον άλλο, όπως και για να εμψυχώνουμε ο ένας τον άλλο. Το μυστικό είναι ότι αυτά τα δύο μπορούμε να τα κάνουμε πολύ καλύτερα αν φροντίσουμε αρχικά να έχουμε ένα απόθεμα φροντίδας και για τον εαυτό μας. Διαφορετικά, θα είμαστε εξαρτημένοι από την αγάπη και την αποδοχή των άλλων, ξεκινώντας έναν φαύλο κύκλο όπου συνεχίζουμε να παραμελούμε την προσωπική μας ανάπτυξη.

Ετεροπροσδιορισμός

Καλώς ή κακώς, προσπαθώντας να προβάλουμε μια εικόνα στους άλλους, κάποια στιγμή θα τους πείσουμε. Είτε αυτή η εικόνα είναι του καλού παιδιού που είναι πάντα εκεί, είτε αυτή του μυστηριώδους, απλησίαστου αγνώστου, στο τέλος το αποτέλεσμα είναι ίδιο: Η αίσθηση ταυτότητάς μας μπορεί να αρχίσει να μεταμορφώνεται σε αυτό που προβάλλουμε και πιστεύουν οι άλλοι για εμάς.

Προβλήματα στις σχέσεις

Υπάρχουν πολλοί τρόποι που η ανάγκη να προσφέρουμε συνεχώς θα χαλάσει μια σχέση. Αρχικά, αυξάνει κατά πολύ τον κίνδυνο η σχέση να είναι κακή από τη ρίζα της: Πολύ συχνά άνθρωποι που (σκόπιμα ή μη) θέλουν να εκμεταλλευτούν κάποιον νιώθουν έλξη για τους "καλούς Σαμαρείτες". Από την άλλη πλευρά, ένα άτομο που θα ξεκινήσει να δίνει όλη την ώρα για να κρατήσει μια σχέση δημιουργεί ένα πλαίσιο που γίνεται κανονικότητα. Αυτό θα κάνει τα όρια ακόμα πιο δύσκολο να μπουν, αλλά μπορεί να κάνει και το άλλο άτομο να αισθάνεται μειονεκτικά, σαν να χρωστάει κάτι.

Πώς θα το ξεπεράσω, όμως;

Όπως κάθε άλλο πρόβλημα που έχει να κάνει με την ψυχολογία μας ή τις σχέσεις μας με τους άλλους, η συμβουλή είναι μία: Μιλήστε για αυτό. Σε κάποιο έμπιστο άτομο, στον/ην σύντροφό σας ή σε έναν ψυχολόγο. Εκφράστε τους προβληματισμούς σας, ειδικά αν η καθημερινή σας ζωή έχει αρχίσει να γίνεται ανυπόφορη λόγω της πίεσης.

Το κάθε άτομο μπορεί να έχει τους δικούς του λόγους για να εμφανίζει αυτή τη συμπεριφορά. Είναι σημαντικό να καταλάβετε τι σας οδήγησε εδώ και με ποιους τρόπους εμφανίζεται, για να βρείτε και πώς θα το ελέγχετε.

Ξεκινήστε να βάζετε όρια. Μπορεί να είναι πολύ δύσκολο στην αρχή και να οδηγήσει σε πολλές παρεξηγήσεις. Αυτό - δυστυχώς - είναι αναπόφευκτο και ανθρώπινο. Από την στιγμή που ξεκινάτε να φροντίζετε περισσότερο τον εαυτό σας, μπορεί να συνειδητοποιήσετε ότι κάποιοι άνθρωποι που θα προτιμούσαν να φροντίζετε εκείνους δεν θα είναι πολύ χαρούμενοι με αυτή την αλλαγή. Μείνετε πιστοί σε αυτό που θέλετε να καταφέρετε - την ευτυχία σας δηλαδή. Είναι πιο σημαντική.