Είναι η αντισύλληψη μία αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση;

Παρά τη μεγάλη αποτελεσματικότητά του, το αντισυλληπτικό χάπι στις γυναίκες δεν λύνει το πρόβλημα των ανεπιθύμητων κυήσεων (εντός και εκτός γάμου), οι οποίες παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, φτάνοντας το 45% στις ΗΠΑ, με τουλάχιστον το 50% αυτών να οδηγείται σε διακοπή κύησης. Ο προβληματισμός που διατυπώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο επικεντρώνεται στο κατά πόσο η αντισύλληψη πρέπει να θεωρείται αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση.

Ο Δημήτριος Γουλής (φωτογραφία), καθηγητής Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής στην Ά' Γυναικολογική Κλινική του ΑΠΘ, στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου της Θεσσαλονίκης, ήταν ο συντονιστής μιας παγκόσμιας συνεργασίας μεταξύ ειδικών επιστημόνων της Αμερικανικής και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανδρολογίας για την ανδρική αντισύλληψη. Μιλώντας στο iatronet.gr εξηγεί τους λόγους που καθιστούν απαραίτητο να αναλάβει και ο άνδρας τον ρόλο και την ευθύνη που του αναλογεί στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Παραθέτει τις διαθέσιμες σήμερα μεθόδους ανδρικής αντισύλληψης, εξηγεί γιατί δεν είναι αποτελεσματικό το "ανδρικό αντισυλληπτικό χάπι", ενώ αναφέρεται στις ερευνητικές προσπάθειες για την ανάπτυξη ορμονικών και μη ορμονικών μεθόδων ανδρικής αντισύλληψης, μεταξύ αυτών και εμβολίων.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες που εκδόθηκαν μέσω της συνεργασίας από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού υπό τον συντονισμό του Έλληνα καθηγητή, περιλαμβάνουν 60 τεκμηριωμένες συστάσεις με επίκεντρο το ζευγάρι, ανασκοπούν τα σημερινά δεδομένα, ενώ θέτουν τις ελάχιστες απαιτήσεις που πρέπει να έχει ένα ανδρικό αντισυλληπτικό, ως σύσταση προς τις εταιρείες που επιθυμούν να παρασκευάσουν παρόμοια φάρμακα.

Γιατί πρέπει να μπει ο άνδρας στο "παιχνίδι"

Η σύσταση της ομάδας εργασίας προς τα ζευγάρια συμπυκνώνεται στη φράση: "Η αντισύλληψη αφορά τους δύο, παρακαλώ να συμφωνήσουμε ότι πρέπει να συνεννοηθούμε".

Το αίτημα έχει διατυπωθεί από φεμινιστικές οργανώσεις και όχι μόνο, ενώ οι λόγοι που καθιστούν επιτακτική την από κοινού ανάληψη ευθύνης είναι πολλοί. Όπως αναφέρει ο κ. Γουλής, πολλές γυναίκες δεν χρησιμοποιούν το αντισυλληπτικό χάπι ή δεν το χρησιμοποιούν σωστά. Παράλληλα, παρά το υψηλό ποσοστό ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, δεν παύει να είναι ένα ορμονικό φάρμακο, με μικρή αλλά υπαρκτή πιθανότητα ανεπιθύμητων ενεργειών.

Άλλοι λόγοι είναι ο επιμερισμός των αναπαραγωγικών κινδύνων, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής, με τον άνδρα να παραμένει γόνιμος και σε πολύ μεγάλη ηλικία κ.ά.

"Στην πραγματικότητα σήμερα, η γυναίκα μπορεί να αποφασίσει να λάβει μια πρωτοβουλία, ο άνδρας δεν κάνει συνήθως τίποτα και μετά προκύπτουν προβλήματα, πρέπει να το δούμε πιο σοβαρά", επισημαίνει, παρατηρώντας, ωστόσο ότι "ακόμα κι αν η ευθύνη μοιραστεί μεταξύ των δύο, το αποτέλεσμα στο τέλος θα το υποστεί μόνο η γυναίκα".

Οι διαθέσιμες μέθοδοι ανδρικής αντισύλληψης

Διεθνείς μελέτες έχουν καταδείξει ότι πάνω από το 50% των ανδρών θα επέλεγε να χρησιμοποιήσει μια αναστρέψιμη μέθοδο αντισύλληψης, ενώ το 90% των γυναικών θα βασιζόταν στον σύντροφό τους για να χρησιμοποιήσει ένα αντισυλληπτικό. Το 20% της παγκόσμιας χρήσης αντισυλληπτικών απευθύνεται στους άνδρες.

Σύμφωνα με τον κ. Γουλή, οι διαθέσιμες μέθοδοι σήμερα είναι οι εξής:

Συμπεριφορικές μέθοδοι: Βασίζονται στην εκτίμηση των γόνιμων ημερών της γυναίκας για αποχή από την ερωτική πράξη σε αυτές, καθώς και στην απόσυρση («τράβηγμα» πριν την ολοκλήρωση). "Αυτές οι μέθοδοι δεν λειτουργούν αποτελεσματικά. Δεν μπορεί να υπολογίσει κανείς με ακρίβεια τις γόνιμες μέρες, ενώ και πριν την εκσπερμάτιση μπορεί να υπάρχουν σταγόνες σπέρματος με πολλά σπερματοζωάρια", επισημαίνει ο κ. Γουλής, προσθέτοντας πως η μέθοδος που βασίζεται στη συμπεριφορά έχει τουλάχιστον 20% αποτυχίας.

Μέθοδοι φραγμού: Περιλαμβάνουν το ανδρικό προφυλακτικό και αντίστοιχα γυναικεία, όπως καλύπτρες στον τράχηλο. "Είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται κατά κόρον στην Ελλάδα, δουλεύει καλά, αλλά έχει κι αυτή τα προβλήματά της: Μπορεί κάποιος να είναι αλλεργικός στο latex, μπορεί να υπάρξουν αστοχίες, ληγμένα ή τρυπημένα προφυλακτικά, όχι σωστή τοποθέτηση κ.ά.", παρατηρεί ο καθηγητής, για να προσθέσει το μεγάλο της πλεονέκτημα, που είναι η δραστική ελάττωση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, από τα οποία δεν προφυλάσσει το χάπι αντισύλληψης.

Φυσικοί παράγοντες: Μέθοδοι που χρησιμοποιούνται κυρίως σε μέρη του κόσμου με χαμηλό βιοτικό επίπεδο, όπως η θέρμανση των γενετικών οργάνων άνδρα ή γυναίκας, ακόμα και η εφαρμογή όξινων αναψυκτικών, που αλλάζουν το pΗ του κόλπου. "Δεν δουλεύουν αυτά τα πράγματα, είναι πολύ μακριά από εκεί που θέλουμε να φτάσουμε".

Χειρουργικές μέθοδοι: Η βαζεκτομή, είναι μια επέμβαση διάρκειας μισής ώρας σε εξωτερικό ιατρείο, που εφαρμόζεται αρκετά συχνά σε άλλες χώρες, αλλά ελάχιστα ως καθόλου στην Ελλάδα. "Στην ουσία βρίσκονται κάτω από το δέρμα και δένονται με ένα ράμμα τα δύο σωληνάκια τα οποία απάγουν τα σπερματοζωάρια από τους όρχεις. Ο άνδρας έχει κανονική διάθεση, δεν επηρεάζονται οι ορμόνες του, έχει στύση, εκσπερμάτιση, αλλά όχι σπερματοζωάρια", εξηγεί ο καθηγητής. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι μόνιμο, αλλά και να αναστραφεί, αν ο άνδρας αποφασίσει να κόψει το ράμμα. Δεν θα ήταν πρώτη επιλογή για κάποιον άτεκνο, αλλά θα μπορούσε να είναι για έναν ιερέα ή για κάποιον πατέρα δύο παιδιών που δεν θα ήθελε τώρα ένα τρίτο.

Γιατί δεν λειτουργεί το "ανδρικό αντισυλληπτικό"

"Το κλασικό γυναικείο αντισυλληπτικό χάπι παρέχει στη γυναίκα παραπάνω οιστρογόνα, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να νομίζει ότι έχει κατακλυστεί από αυτά, να μη δίνει σήμα στις ωοθήκες και έτσι η γυναίκα δεν κάνει ωάριο εκείνο το μήνα", αναφέρει ο κ. Γουλής και εξηγεί γιατί δεν μπορεί ο ίδιος μηχανισμός να λειτουργήσει αποτελεσματικά και στον άνδρα: "Η αντίστοιχη λογική είναι να δώσεις στον άνδρα παραπάνω τεστοστερόνη, με χάπι ή ένεση. Θεωρητικά θα έπρεπε να μη δίνονται σήματα προς τον όρχι να βγάλει τα σπερματοζωάρια. Όμως δεν δουλεύει έτσι παγκοσμίως", σημειώνει και συμπληρώνει: "Είναι πολύ διαφορετικά τα επίπεδα τεστοστερόνης στον άνδρα, ενώ υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές στο πώς δρα αυτή. Η κίτρινη φυλή για κάποιο λόγο έχει αντίσταση στην τεστοστερόνη και είναι σχεδόν άτριχη, σε αντίθεση με τον Ευρωπαίο. Χρειάζεται άλλες, πολύ πιο μεγάλες δόσεις τεστοστερόνης. Επιπλέον, αν στη γυναίκα πρέπει να καταστείλεις ένα κύτταρο, στον άνδρα πρέπει να καταστείλεις πολλά εκατομμύρια".

Σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκονται σε εξέλιξη ερευνητικές προσπάθειες για να βρεθεί ανάλογο τεστοστερόνης ή άλλων ορμονών που να πετυχαίνουν ασφαλή και αποτελεσματική αντισύλληψη

Παράλληλα, ερευνώνται μη ορμονικές μέθοδοι αντισύλληψης, όπως αντισώματα που μπλοκάρουν μια πρωτεϊνη απαραίτητη για την σπερματογένεση, ελπίζοντας αυτό να είναι αντιστρεπτό, δηλαδή η σπερματογένεση να επανέλθει με τη διακοπή χορήγησης της «αντιουσίας». Στην ίδια λογική, δουλεύονται και πειραματικά εμβόλια.

"Καθώς οι ρόλοι των φύλων μεταμορφώνονται και καθιερώνεται η ισότητα των φύλων στις σχέσεις, η συνεισφορά των ανδρών στον οικογενειακό προγραμματισμό πρέπει να διευκολυνθεί", αναφέρει συνοψίζοντας ο καθηγητής και προσθέτει: "Πρέπει να αξιολογηθούν και να εισαχθούν στην κλινική πρακτική αποτελεσματικές και ασφαλείς μέθοδοι που απευθύνονται στους άνδρες, κατά προτίμηση αναστρέψιμες, είτε ορμονικές είτε μη ορμονικές. Ως μελλοντική προοπτική, ο εντοπισμός νέων ορμονικών συνδυασμών, κατάλληλων στόχων στους όρχεις και νέων μεθόδων απόφραξης αγγείων θα οδηγήσουν στην παραγωγή νέων ουσιών και προϊόντων για την ανδρική αντισύλληψη".