Επιστήμονες μετατρέπουν τα καρκινικά κύτταρα σε καλοήθη [μελέτη]

Όσο λιγότερο μοιάζουν τα καρκινικά κύτταρα με πλήρως ανεπτυγμένα υγιή κύτταρα, τόσο πιο επιθετικά είναι. Βρετανοί επιστήμονες θέλουν τώρα να κάνουν για πρώτη φορά τέτοια μη "διαφοροποιημένα" κύτταρα και πάλι πιο "καλοήθη". Τουλάχιστον στο εργαστήριο και σε πειράματα σε ζώα, μπορεί να το έχουν καταφέρει με το νευροβλάστωμα, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.

Η Anna Philpott του Κέντρου Ερευνών Βλαστοκυττάρων Wellcome στο Κέιμπριτζ και οι συν-συγγραφείς της μελέτης δημοσίευσαν τα ευρήματα της έρευνάς τους στο περιοδικό "Development Cell". "Τα νευροβλαστώματα είναι η τρίτη πιο συχνή καρκινική νόσος στα παιδιά. Προέρχονται από κύτταρα της λεγόμενης νευρικής κορυφής που έχουν σταματήσει στην ανάπτυξή τους", έγραψαν οι επιστήμονες.

Πρόκειται λοιπόν για εκφυλισμένα και ακόμη ανώριμα (μη διαφοροποιημένα) κύτταρα του νευρικού συστήματος (συμπαθητικό νευρικό σύστημα). Οι όγκοι εμφανίζονται συχνά στην περιοχή των επινεφριδίων ή κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, στο λαιμό, το στήθος ή την κοιλιά. Στους μισούς περίπου ασθενείς, ακόμη και η εντατική θεραπεία (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, φάρμακα στοχευμένης αντικαρκινικής θεραπείας, χειρουργική επέμβαση) δεν μπορεί να αποτρέψει την επιθετική ανάπτυξη. Το νευροβλάστωμα προκαλεί περίπου το 15% των θανάτων από καρκίνο στα παιδιά.

Όμως ορισμένες μορφές νευροβλαστώματος, οι οποίες εμφανίζονται κυρίως στη βρεφική και πρώιμη παιδική ηλικία, μπορούν επίσης να εξαφανιστούν ξαφνικά. Αυτή είναι η βάση της έρευνας των Βρετανών επιστημόνων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι πρόδρομες μορφές των νευρικών κυττάρων είναι πιθανό να αναπτυχθούν ξανά προς την κατεύθυνση της φυσιολογικής ωρίμανσης.

Η Kirsty Ferguson από το Ερευνητικό Ινστιτούτο του Κέιμπριτζ εξήγησε για αυτό: "Γνωρίζουμε από μελέτη ανάπτυξης κυττάρων ότι επιβραδύνοντας τη διαίρεσή τους, μπορούμε επίσης να "επαναπρογραμματίσουμε" τα κύτταρα. Αρχίζουν να 'διορθώνονται' και να επανέρχονται σε πορεία φυσιολογικής ανάπτυξης με διαφοροποίηση".

Οι επιστήμονες "αντιμετώπισαν" λοιπόν τα κύτταρα του νευροβλαστώματος στο εργαστήριο με παλβοκικλίμπη, μια ουσία γνωστή κυρίως από τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Πρόκειται για μια ουσία που μπλοκάρει τον κυτταρικό κύκλο των κακοήθων κυττάρων. Αυτό γίνεται αναστέλλοντας τα λεγόμενα κυκλινοεξαρτώμενα ένζυμα (CDK4 και CDK6) και χρησιμοποιείται με επιτυχία κυρίως σε προχωρημένο ορμονοεξαρτώμενο καρκίνωμα του μαστού.

"Τα κύτταρα του νευροβλαστώματος δεν μοιάζουν καν με νευρικά κύτταρα. Έχουν στρογγυλό σχήμα και διαιρούνται πολύ γρήγορα. Όταν όμως προσθέσαμε την παλβοκικλίμπη, η κυτταρική διαίρεση επιβραδύνθηκε. Ταυτόχρονα, ανέπτυξαν προβολές, άξονες και δενδρίτες. Αυτό ήταν ένα σημάδι για εμάς ότι τα κύτταρα του νευροβλαστώματος ωρίμαζαν ξανά σε φυσιολογικά νευρικά κύτταρα", περιέγραψε ο Ferguson σε ανακοίνωση του ερευνητικού ινστιτούτου.

Το αποτέλεσμα αυτό παρατηρήθηκε επίσης σε πειράματα σε ζώα με ποντίκια στα οποία είχε μεταμοσχευθεί ανθρώπινος ιστός νευροβλαστώματος. Όμως δεν επιτεύχθηκε πλήρης καταστολή της ανάπτυξης του όγκου. Ως εκ τούτου, οι Βρετανοί επιστήμονες κατέφυγαν σε έναν συνδυασμό παλβοκικλίμπης και ρετινοϊκού οξέος (βιταμίνη Α οξύ). Χρησιμοποιείται εδώ και καιρό για τη θεραπεία ορισμένων μορφών λευχαιμίας, αλλά και για τη θεραπεία της ακμής. Τουλάχιστον στο εργαστήριο, ήταν δυνατό να εμποδιστεί η ανάπτυξη των κυττάρων του νευροβλαστώματος με αυτό. Τώρα, πρόκειται να διεξαχθούν εκ νέου πειράματα σε ζώα με ποντίκια και η πιθανή συνδυαστική θεραπεία.

"Επειδή τα δύο φάρμακα έχουν αποδειχθεί ασφαλή και το ένα από αυτά (ρετινοϊκό οξύ) χρησιμοποιείται ήδη σε παιδιά, οι κλινικές δοκιμές θα μπορούσαν να γίνουν γρήγορα", εξήγησε η Anna Philpott. Παρ' όλα αυτά, θα χρειαστούν πιθανότατα χρόνια προτού αυτό γίνει μια θεραπεία που θα εφαρμόζεται συνήθως.

Εντούτοις, οι επιστήμονες που συμμετείχαν στο έργο εξέφρασαν μεγάλες ελπίδες. Η Sara Gillen από το εργαστήριο του Cambridge λέει: "Τα παιδιά (με νευροβλάστωμα) θα εξακολουθούν να χρειάζονται χημειοθεραπεία για να "σκοτώσουν" τον κύριο όγκο.

Αλλά μετά από αυτό, η θεραπεία με παλβοκικλίμπη και ραντικό οξύ θα πρέπει να είναι αρκετή για να επηρεάσει τυχόν εναπομείναντα κύτταρα του νευροβλαστώματος. Δεδομένου ότι τα φάρμακα αυτά δεν προκαλούν άμεσα το θάνατο των κυττάρων, θα μπορούσαν να τα επαναφέρουν "στο σωστό δρόμο", κατά κάποιο τρόπο. Αυτή θα ήταν μια πολύ πιο ήπια θεραπεία με λιγότερες παρενέργειες".