Η εκπαίδευση της μητέρας καταπολεμά την επιλόχεια κατάθλιψη [μελέτη]

Όταν τα θηλαστικά γεννούν απογόνους, συνήθως ξεκινάει ένα πρόγραμμα που εξασφαλίζει ότι τα νεογνά θα λάβουν ένα ορισμένο ποσό φροντίδας από τους γονείς τους. Στα ποντίκια, Βιεννέζοι επιστήμονες βρήκαν μια σύνδεση στον εγκέφαλο που σχεδόν μπορεί να εκπαιδευτεί για την παροχή μητρικής φροντίδας.

Αν και δεν είναι σαφές αν αυτό ισχύει και στους ανθρώπους, η ιδέα ότι η μητρότητα μπορεί να εκπαιδευτεί σε κάποιο βαθμό θα μπορούσε να βοηθήσει στη θεραπεία της επιλόχειας κατάθλιψης.

Περίπου μία στις έξι μητέρες επηρεάζεται από αυτό το είδος "επιλόχειας κατάθλιψης". Η επιστημονική κοινότητα θεωρεί ότι το συνηθισμένο πρόγραμμα προετοιμασίας για τον τοκετό, το οποίο διατρέχει το σώμα και το μυαλό με τη βοήθεια των ορμονών, μπορεί να διαταραχθεί σε κάποιο βαθμό, σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε σήμερα το Αυστριακό Επιστημονικό Ταμείο FWF, το οποίο υποστηρίζει τη σχετική έρευνα μιας ομάδας με επικεφαλής την Daniela Pollak από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης.

Η νευροεπιστήμονας διερευνά το ερώτημα πώς αναπτύσσονται μορφές μητρικής φροντίδας χωρίς την ανάγκη ορμονικών αλλαγών στο σώμα της γυναίκας. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα για το θέμα αυτό: "Οι θετοί γονείς, οι βρεφοκόμοι ή οι συγγενείς που φροντίζουν, για παράδειγμα", λέει η Pollak.

Στο πλαίσιο της έρευνάς τους, η οποία δημοσιεύθηκε στο "The EMBO Journal" και αλλού, οι επιστήμονες επέτρεψαν σε θηλυκά ποντίκια να αλληλεπιδράσουν με νεογνά ποντικιών που δεν είχαν γεννήσει. Σε αυτά τα ζώα, οι μητέρες συνήθως παίρνουν βιαστικά τους απογόνους τους και τους μεταφέρουν πίσω στη φωλιά που την είχαν αφήσει. Ο τεχνικός όρος γι' αυτό είναι "συμπεριφορά ανάκτησης νεογνών".

Οι ερευνητές διερεύνησαν την έκταση στην οποία εμφανίζεται αυτή η συμπεριφορά και πώς αναπτύσσεται σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, τοποθετώντας θηλυκά ποντίκια σε κλουβί με υποτιθέμενους δραπέτες νεογνά ποντικών. "Στην αρχή, τα θηλυκά δεν έδειχναν να ξέρουν τι να κάνουν. Αλλά από την τρίτη ημέρα, η συμπεριφορά τους δεν διέφερε πλέον από εκείνη των βιολογικών μητέρων τους", εξήγησε ο Pollak.

Με τη βοήθεια μιας μεθόδου κατά την οποία μπορούν να εισαχθούν λαμπεροί, ακίνδυνοι ιοί για να κατανοήσουμε ποιες περιοχές του εγκεφάλου συνδέονται ιδιαίτερα μεταξύ τους κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς, αποκαλύφθηκε ένας άξονας επικοινωνίας.

Η επαφή με τα πραγματικά ξένα νεαρά ποντίκια ενέτεινε την ανταλλαγή μεταξύ του προμετωπιαίου φλοιού, ο οποίος λειτουργεί ως ένα είδος κέντρου ελέγχου του εγκεφάλου, και μιας συγκεκριμένης περιοχής στον θάλαμο.

Η διαδικασία αυτή συνέβη μόνο στα ζώα που γεννήθηκαν σχεδόν όπως το πσιδί σπό τη νέα γυναίκα, αλλά όχι στις βιολογικές μητέρες. Σε μια περαιτέρω μελέτη, η ομάδα μπόρεσε επίσης να επιταχύνει ειδικά τη μάθηση της μητρότητας διεγείροντας άμεσα το κύκλωμα στον εγκέφαλο.

Κατά συνέπεια, τα ευρήματα θα έδειχναν "ότι η συμπεριφορά φροντίδας μπορεί να διεγερθεί ακόμη και αν δεν είναι αρχικά φυσιολογικά παρούσα. Αυτό επιτυγχάνεται, για παράδειγμα, με το να αντιγράφουν οι μητέρες τη συμπεριφορά άλλων μητέρων. Λειτουργεί όμως και χωρίς πρότυπα μέσω της επαναλαμβανόμενης επαφής με τους απογόνους", λέει η Pollak.

Για την ερευνήτρια είναι πολύ πιθανό οι παρατηρήσεις που έγιναν στα τρωκτικά να μπορούν να μεταφερθούν σε κάποιο βαθμό και σε άλλα θηλαστικά. Ο λόγος για αυτό είναι ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την αναπαραγωγική και συμπεριφορά φροντίδας δεν έχουν αλλάξει σχεδόν καθόλου κατά τη διάρκεια της εξελικτικής ιστορίας. 

"Γνωρίζουμε τώρα ότι το κύκλωμα μπορεί να διεγερθεί μέσω της μάθησης. Αυτό δίνει μια επιλογή σε όλες εκείνες τις μητέρες που στερούνται τον φυσιολογικό δεσμό με το παιδί τους", καταλήγει η Pollak.