Υπερλοιμογόνος Klebsiella που τρομάζει την Ευρώπη: 4 πιθανά κρούσματα στην Ελλάδα

Την περασμένη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) χτύπησε "καμπανάκι" για την ανησυχητική αύξηση εμφάνισης του υπερλοιμογόνου στελέχους του βακτηρίου Klebsiella pneumoniae στην Ευρώπη. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, μέσα σε πέντε χρόνια ο αριθμός των χωρών όπου εμφανίστηκε η Hypervirulent (υπερλοιμογόνος) Klebsiella pneumoniae έχει αυξηθεί κατά 2,5 φορές (από 4 σε 10), ενώ ο αριθμός των παθογόνων που απομονώθηκαν εργαστηριακά δωδεκαπλασιάστηκε (από 12 σε 143).

Μιλώντας στο iatronet.gr, ο βιοπαθολόγος στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης και επιστημονικός συνεργάτης του ΑΠΘ, Γεώργιος Μελέτης (φωτογραφία), αναλύει τα χαρακτηριστικά του βακτηρίου, το οποίο σε αντίθεση με την κλασική Klebsiella μπορεί να προκαλέσει σοβαρές λοιμώξεις σε προηγουμένως υγιείς ανθρώπους κάθε ηλικίας. Επισημαίνει πως έχει ήδη συντελεστεί ο επικίνδυνος συνδυασμός των δύο ειδών (κλασικής και υπερλοιμογόνου), δημιουργώντας ένα "καθαρό" παθογόνο που μπορεί να προσβάλλει οποιονδήποτε, έχοντας παράλληλα και αντοχή στα αντιβιοτικά, ενώ αποκαλύπτει πως το υπερλοιμογόνο βακτήριο πιθανότατα έχει ήδη εμφανιστεί στην Ελλάδα, σε τέσσερις περιπτώσεις.

Ποιες λοιμώξεις προκαλεί

Η Hypervirulent Klebsiella pneumoniae (στο εξής σε συντομογραφία hvKp), αυξάνεται τις τελευταίες δεκαετίες στην Ασία κυρίως σε χώρες που βρέχονται από τον Ειρηνικό Ωκεανό. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σταθερή εξάπλωσή της και σε Ευρώπη και ΗΠΑ.

Όπως αναφέρει ο κ. Μελέτης, σε αντίθεση με την κλασική Klebsiella pneumoniae (στο εξής cKp), που αποτελεί ευκαιριακό παθογόνο, η hvKp είναι ένας ξεκάθαρα παθογόνος μικροοργανισμός, με δυνατότητα να προκαλεί λοιμώξεις της κοινότητας, με μεταστατικού τύπου εξάπλωση σε πολλαπλά σημεία στο σώμα. "Το ευκαιριακό παθογόνο θα κάνει λοίμωξη όταν βρει την ευκαιρία, δηλαδή σε έναν ασθενή στη ΜΕΘ, σε άτομα που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή, σε ηλικιωμένους ή πολύ μικρά παιδιά κ.ά. Ένας σαφώς παθογόνος μικροοργανισμός μπορεί να την προκαλέσει και σε προηγουμένως υγιείς", εξηγεί.

Χαρακτηριστική λοίμωξη που προκαλείται είναι το ηπατικό απόστημα χωρίς συνοδό νόσο των χοληφόρων αγγείων. Επίσης, μπορεί να κάνει ενδοφθαλμίτιδα, νεκρωτική περιτονίτιδα, μη ηπατικά αποστήματα, πνευμονία, μηνιγγίτιδα και άλλες λοιμώξεις.

Το ηπατικό απόστημα είναι η συλλογή πυώδους υγρού εντός του ήπατος, που οδηγεί στη δευτερογενή καταστροφή του παρεγχύματος. Στην κλινική του εξέλιξη μπορεί να υπονομεύσει σοβαρά τη ζωή του ασθενούς, έχοντας γενικά μοιραία έκβαση εάν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα και κατάλληλα.

Η ενδογενής (μέσω αιματογενούς μετάδοσης) ενδοφθαλμίτιδα συνδέεται συχνά με ηπατικό απόστημα. Έχει φτωχή πρόγνωση για την όραση του ασθενούς.

Νεκρωτική περιτονίτιδα οδηγεί στην καταστροφή τμημάτων του μαλακού ιστού του σώματος, είναι σοβαρή ασθένεια αιφνίδιας έναρξης που εξαπλώνεται γρήγορα. Τα συμπτώματα συνήθως περιλαμβάνουν κόκκινο ή πορφυρό δέρμα στην πληγείσα περιοχή, έντονο πόνο, πυρετό και εμετό.

Ο επικίνδυνος συνδυασμός

Η cKp, που εντοπίζεται καθημερινά στα ελληνικά νοσοκομεία, έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την αντοχή σε αντιβιοτικά. Η υπερλοιμογόνος δεν έχει αυτό το χαρακτηριστικό, αλλά προκαλεί λοιμώξεις της κοινότητας. Ο συνδυασμός των δύο τύπων μπορεί να φέρει ένα "καθαρό" παθογόνο που θα απειλεί υγιή άτομα κάθε ηλικίας, και παράλληλα θα έχει αντοχή σε φάρμακα.

"Ο συνδυασμός αυτός έχει ήδη γίνει στην Κίνα και από ό,τι φαίνεται και στην Ευρώπη", σημειώνει ο βιοπαθολόγος.

Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει σήμερα διαθέσιμο κάποιο εύκολα πραγματοποιήσιμο και αξιόπιστο τεστ με το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί από τα εργαστήρια κλινικής μικροβιολογίας (το απλό string test είχε ευαισθησία 89% και ειδικότητα 91% σε αμερικανική μελέτη), κλινικές και εργαστηριακές ενδείξεις οδηγούν με αρκετό βαθμό ασφάλειας στην εκτίμηση πως αυτή η εξέλιξη έχει συντελεστεί και στη χώρα μας.

Τέσσερα πιθανά περιστατικά στην Ελλάδα

Μιλώντας πριν από λίγες μέρες στο 38^ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο της Εταιρείας Ιατρικής Βιοπαθολογίας Βορείου Ελλάδος, ο κ. Μελέτης παρουσίασε δύο περιπτώσεις εκτιμώμενης εμφάνισης της υπερλοιμογόνου Klebsiella στην Ελλάδα, σε συνολικά τέσσερις ασθενείς, εκ των οποίων οι τρεις κατέληξαν.

• Σε αναδρομική μελέτη 10 ετών της ΜΕΘ νοσοκομείου των Αθηνών, που δημοσιεύτηκε το 2021, περιγράφονται 3 περιστατικά μηνιγγίτιδας της κοινότητας από Klebsiella σε άνδρες ασθενείς μεταξύ 45-57 ετών με καταγωγή από τις Φιλιππίνες. Και οι τρεις είχαν αποστήματα σε διαφορετικές θέσεις: στο ήπαρ, στον πνεύμονα και στο λαιμό. Όλοι τους κατέληξαν παρά τη θεραπεία και παρά το γεγονός ότι τα στελέχη δεν ήταν πολυανθεκτικά. Σε όλες τις περιπτώσεις το string test ήταν θετικό. "Με βάση τα κλινικά δεδομένα και το εργαστηριακό αυτό εύρημα, τα περιστατικά αυτά θεωρήθηκε ότι οφείλονταν στην υπερλοιμογόνο Klebsiella, χωρίς όμως να γίνουν άλλες επιβεβαιωτικές δοκιμασίες", ανέφερε.
• Σε δημοσίευση Καναδών επιστημόνων το 2018, αναφέρεται η εισαγωγή ηλικιωμένου ασθενούς με αστάθεια βάδισης σε νοσοκομείο του Μόντρεαλ. Κατά την εισαγωγή απομονώθηκε υπερβλεννώδης Klebsiella στον έλεγχο φορείας κοπράνων, η οποία αποδείχτηκε με PCR πως έφερε το γονίδιο KPC. Λίγες μέρες αργότερα ο ασθενής εμφάνισε ουρολοίμωξη από Klebsiella με τα ίδια χαρακτηριστικά, ενώ από το ιστορικό προέκυψε ότι είχε νοσηλευτεί πρόσφατα για μικρό διάστημα σε ελληνικό νοσοκομείο. Τα στελέχη στάλθηκαν για αλληλούχηση και φάνηκε πως έφεραν δύο πλασμίδια λοιμογονικότητας υπερλοιμογόνου Klebsiella και ένα πλασμίδιο αντοχής που έφερε το γονίδιο KPC. "Δεδομένης της μεγάλης σπανιότητας του KPC στον Καναδά, θεωρήθηκε πως η hvKp προήλθε από την Ελλάδα. Αυτό βεβαίως δεν είναι κάτι που μπορεί να αποδειχθεί 100%", σημείωσε ο κ. Μελέτης. Το περιστατικό αντιμετωπίστηκε επιτυχώς

"Η παγκόσμια εξάπλωση πολυανθεκτικών στελεχών K. pneumoniae σε συνδυασμό με τη διαφαινόμενη εξάπλωση των hvKp μπορεί να μας φέρει αντιμέτωπους με ανθεκτικά στελέχη που θα προκαλούν πολύ πιο επιθετικές λοιμώξεις", επισημαίνει συνοψίζοντας ο βιοπαθολόγος, καταλήγοντας με την παρατήρηση ότι "τα μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης των λοιμώξεων από K. pneumoniae - που ήδη λαμβάνονται - αποδεικνύονται για άλλη μια φορά απολύτως απαραίτητα".