Φυματίωση: Βακτήρια στην αναπνοή ακόμη και όταν δεν υπάρχουν στα πτύελα [έρευνα-μελέτη]

Η απουσία βακτηρίων στα πτύελα δεν αποκλείει την έκδηλη φυματίωση σε συμπτωματικούς ασθενείς. Χρησιμοποιώντας μια ειδική συσκευή, ερευνητές από τη Νότια Αφρική μπόρεσαν να ανιχνεύσουν ζωντανά βακτήρια φυματίωσης στην αναπνοή των περισσότερων ασθενών με αρνητικά πτύελα.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που δημοσιεύονται τώρα στην επιθεώρηση , οι ασθενείς στους οποίους οι γιατροί δεν υποπτεύθηκαν φυματίωση και οι οποίοι, ως εκ τούτου, δεν έλαβαν θεραπεία, απέβαλλαν επίσης βακτήρια με την αναπνοή τους.

Στη φυματίωση προσβάλλονται συνήθως τα βαθύτερα τμήματα της αναπνευστικής οδού. Αντίθετα, τα πτύελα, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση εδώ και 150 χρόνια, προέρχονται από την ανώτερη αναπνευστική οδό. Επομένως, η αρνητική ανίχνευση παθογόνων στα πτύελα δεν μπορεί να αποκλείσει την εμφανή φυματίωση.

Οι κατευθυντήριες γραμμές ορίζουν ότι η θεραπεία πρέπει να αρχίζει ακόμη και χωρίς την ανίχνευση παθογόνων, εάν άλλες ενδείξεις (όπως θετική ακτινογραφία θώρακα) και συμπτώματα συνηγορούν υπέρ της φυματίωσης.

Μια ομάδα με επικεφαλής τον Robin Wood από το Πανεπιστήμιο του Κέιπ Tάουν δείχνει ότι πολλοί ασθενείς απελευθερώνουν τα βακτήρια της φυματίωσης στο περιβάλλον παρά το αρνητικό αποτέλεσμα της πιθανής παρουσίας τους στα  πτύελα.

Οι ερευνητές ανέπτυξαν μια ειδική συσκευή ("θάλαμος δειγματοληψίας αναπνευστικού αερολύματος") που συλλαμβάνει την αναπνοή. Τυχόν παθογόνα παραμένουν παγιδευμένα σε ένα ειδικό φίλτρο, όπου στη συνέχεια επισημαίνονται με DMN-Trehalose (DMN τρεαλόζη: έχει μια ειδική ιδιότητα: φωσφορίζει μόνο όταν ενσωματώνεται σε κυτταρικό τοίχωμα που περιέχει μυκολικό οξύ).

Καθώς η DMN τρεαλόζη- ενσωματώνεται ενεργά στο τοίχωμα από τα βακτήρια, η ανίχνευση στο μικροσκόπιο δείχνει ότι τα βακτήρια είναι ζωντανά και επομένως δυνητικά μολυσματικά.

Οι ερευνητές εξέτασαν τρεις ομάδες ασθενών που παραπέμφθηκαν σε κλινική για την θεραπεία της φυματίωσης με την υποψία ότι πάσχουν από τη νόσο. Η πρώτη ομάδα αποτελούνταν από 52 ασθενείς στους οποίους ανιχνεύθηκαν νουκλεϊκά οξέα της φυματίωσης στα πτύελα με τη χρήση του τεστ GeneXpert.

Στο 92 % αυτών των ασθενών ανιχνεύθηκαν επίσης ζώντες παθογόνοι μικροοργανισμοί στην αναπνοή πριν από την έναρξη της θεραπείας.

Το ποσοστό μειώθηκε σε 87% δύο εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας. Ωστόσο, ακόμη και μετά από δύο μήνες τα βακτήρια εξακολουθούσαν να υπάρχουν στην αναπνοή σε ποσοστό 54 % και μετά από έξι μήνες σε ποσοστό 20 %.

Σε μια δεύτερη ομάδα 20 ασθενών, στους οποίους οι γιατροί είχαν ξεκινήσει θεραπεία κατά της φυματίωσης λόγω έντονης υποψίας παρά το αρνητικό τεστ GeneXpert, οι ερευνητές κατάφεραν να ανιχνεύσουν ζωντανά μυκοβακτηρίδια στο 90 % των ασθενών πριν από τη λήψη του πρώτου φαρμάκου.

Μετά από δύο εβδομάδες, το 74 %, μετά από δύο μήνες το 44 % και μετά από έξι μήνες το 20% εξακολουθούσαν να εκπνέουν ζωντανά βακτήρια.

Σε μια τρίτη ομάδα 30 ασθενών, οι γιατροί είχαν αποφασίσει να μην χορηγηθεί θεραπεία, παρά τον βήχα, την απώλεια βάρους ή τον νυχτερινό ιδρώτα των ασθενών. Ενδεχομένως λανθασμένα, καθώς οι ερευνητές μπόρεσαν να ανιχνεύσουν ζωντανά βακτήρια φυματίωσης στην αναπνοή του 93% των ασθενών κατά την αρχική εξέταση.

Ίσως όμως η απόφαση των γιατρών να μην κάνουν θεραπεία να ήταν τελικά η σωστή. Προς μεγάλη έκπληξη των ερευνητών, το ποσοστό των ασθενών με θετική ανίχνευση παθογόνων στην αναπνοή μειώθηκε και σε αυτή την ομάδα στο 70% μετά από δύο εβδομάδες, στο 48% μετά από δύο μήνες και στο 22% μετά από έξι μήνες.

Καθώς οι ασθενείς δεν είχαν λάβει καμία φαρμακευτική αγωγή, αυτό μπορεί να εξηγηθεί αφενός μεν από μια αυθόρμητη επούλωση της φυματίωσης (οι ερευνητές μπορούν να αποκλείσουν τη μόλυνση των συσκευών).

Από την άλλη πλευρά, η ανοσολογική άμυνα θα μπορούσε επίσης να έχει καταφέρει να απομονώσει προσωρινά τους παθογόνους μικροοργανισμούς στα κοκκιώματα, ώστε να μην φτάνουν και να εισέρχονται πλέον στον αέρα που αναπνέουμε. Σε αυτή την περίπτωση, θα μπορούσε να εμφανιστεί αργότερα υποτροπή (η οποία θα μπορούσε να αποτρέψει την έγκαιρη θεραπεία).

Σύμφωνα με τον Wood, τα αποτελέσματα δείχνουν πόσο πολύπλοκη είναι η φυματίωση και ίσως επίσης γιατί είναι τόσο δύσκολο να εξαλειφθεί σε ενδημικές περιοχές όπως η Νότια Αφρική.