Μ. Κουκουράκης: Έρχονται ριζικές αλλαγές στην αντιμετώπιση του καρκίνου

Οι αλματώδεις εξελίξεις των τελευταίων δύο δεκαετιών στον τομέα της ακτινοθεραπείας, εξασφαλίζουν σήμερα μεγάλα ποσοστά ιασιμότητας σε αρκετές συχνές μορφές καρκίνου, κυρίως όταν αυτός διαγιγνώσκεται σε πρώιμο στάδιο. Ακόμα και σε περιπτώσεις τοπικά προχωρημένης νόσου επιτυγχάνονται ποσοστά ιασιμότητας και παράτασης της επιβίωσης που θα ήταν αδιανόητα στο παρελθόν. Η επόμενη δεκαετία αναμένεται να σηματοδοτήσει ακόμα σημαντικότερες εξελίξεις.

"Είμαστε πολύ αισιόδοξοι ότι μέσα στη δεκαετία που απλώνεται μπροστά μας θα έχει αλλάξει ριζικά η αντιμετώπιση του καρκίνου, με πολύ μεγάλη αύξηση της ιασιμότητας, σε πάρα πολύς όγκους, ακόμη και στους πιο δύσκολους, όπως του παγκρέατος, των χοληφόρων ή τα γλοιοβλαστώματα και άλλοι όγκοι του εγκεφάλου", επισημαίνει μιλώντας στο iatronet.gr ο καθηγητής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μιχαήλ Κουκουράκης (φωτογραφία). Ο ίδιος συνδέει τις αναμενόμενες εξελίξεις με την καθιέρωση του συνδυασμού ακτινοθεραπείας και ανοσοθεραπείας, μαζί με κάποιους μοριακούς παράγοντες που συνδυάζονται με τις εξελιγμένες τεχνικές ακτινοθεραπείας.

Ίαση ως και 90%

Η ακτινοθεραπεία σήμερα μπορεί να δώσει ίαση σε πάρα πολύ μεγάλα ποσοστά σε μορφές καρκίνου όπως του προστάτη, του ορθού, της τραχηλοπροσωπικής χώρας, του λάρυγγα κ.ά. "Φτάνουμε ποσοστά ιασιμότητας της τάξης του 80% με 90% αν είναι σε κάπως πρώιμο στάδιο, μόνο με την ακτινοθεραπεία, χωρίς χειρουργείο και χημειοθεραπεία", αναφέρει ο κ. Κουκουράκης, ο οποίος το Σάββατο θα μιλήσει στο 2^ο Πανέβριο Ιατρικό Συνέδριο για τις νέες εξελίξεις στην ακτινοθεραπεία του καρκίνου. Σε περιπτώσεις τοπικά προχωρημένης νόσου, με μεγάλο όγκο που έχει κάνει μεταστάσεις, η ιασιμότητα πέφτει σε ποσοστά κάτω του 40% με τον συνδυασμό ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας.

Εξελιγμένες τεχνικές ακτινοθεραπείας

Η ανάπτυξη τεχνολογίας που στηρίζεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη και οι εξελιγμένες τεχνικές απεικόνισης του όγκου και όλων των ανατομικών δομών του ανθρώπινου σώματος έχουν βελτιώσει σε θεαματικό βαθμό την ακρίβεια των παρεμβάσεων στον όγκο, με την ελάχιστη δυνατή βλάβη στους γύρω υγιείς ιστούς. "Αυτές οι τεχνικές μας επιτρέπουν να δίνουμε την ακτινοθεραπεία με ακρίβεια χιλιοστού εκεί που θέλουμε, και να μην δίνουμε τουλάχιστον μεγάλη δόση ακτινοθεραπείας στις περιοχές των υγιών ιστών. Για παράδειγμα, στον καρκίνο του προστάτη, το ορθό και η κύστη είναι σχεδόν σε επαφή με τον προστάτη, με αποτέλεσμα να κάνει ζημιά αν η ακτινοθεραπεία πέσει έξω, ακόμη και μερικά χιλιοστά", επισημαίνει ο καθηγητής.

Τεχνικές όπως η Ογκομετρικά Διαμορφούμενη Τοξοειδής Ακτινοθεραπεία (Volumetric Modulated Arc Therapy - VMAT) που σήμερα είναι διαθέσιμη παντού στη χώρα, χάρη και στις δωρεές σύγχρονων γραμμικών επιταχυντών από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, καθώς και η στεροτακτική ακτινοθεραπεία με ειδικά ρομποτικά συστήματα και πιο περιορισμένη διαθεσιμότητα στο σύστημα υγείας, δίνουν το περιθώριο υψηλών δόσεων ακτινοβολίας στο στόχο.

"Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, όχι μόνο γιατί προστατεύουμε τους ανθρώπους, αλλά και γιατί μειώνουμε δραστικά και τον χρόνο της θεραπείας", τονίζει, συμπληρώνοντας: "ενώ για παράδειγμα στον καρκίνο του προστάτη οι άνθρωποι έπρεπε να έρχονται δύο μήνες κάθε μέρα για να κάνουν την ακτινοθεραπεία, τώρα έχουμε φτάσει στο σημείο με τρεις μόνο θεραπείες να δίνουμε τα ίδια αποτελέσματα".

Συνδυασμός ακτινοθεραπείας και ανοσοθεραπείας

Η μεγάλου μεγέθους εξέλιξη, που σύμφωνα με τον κ. Κουκουράκη θα φέρει τη ριζική αλλαγή, είναι η καθιέρωση του συνδυασμού ακτινοθεραπείας και ανοσοθεραπείας.

"Υπάρχουν πολλοί ασθενείς που εμφανίζουν πολύ μικρούς όγκους στον πνεύμονα, με θεραπεία εκλογής σήμερα το χειρουργείο, το οποίο είναι μια βαριά θεραπεία, με όχι τόσο υψηλή ιασιμότητα. Από μια μεγάλη μελέτη στις ΗΠΑ φαίνεται πως ο συνδυασμός στερεοτακτικής ακτινοθεραπείας μαζί με ανοσοθεραπεία επιτυγχάνει μια ιασιμότητα της τάξης του 80% με μόνο 2 ή 3 ακτινοβολίες, τουλάχιστον για τα πρώτα πέντε χρόνια", τονίζει ο καθηγητής και προσθέτει: "πιστεύω πως σύντομα, ίσως μέσα στην επόμενη διετία, αφού έχουνε πιο ώριμα αποτελέσματα και εγκρίσεις, θα καθιερωθεί ως θεραπεία εκλογής - golden standard (χρυσός κανόνας) για αυτόν τον πρώιμο καρκίνο του πνεύμονα".

Σύμφωνα με τον ίδιο, ακόμα και σε περιπτώσεις τοπικά προχωρημένου καρκίνου του πνεύμονα, εκεί όπου δεν γίνεται χειρουργείο και η ακτινοθεραπεία έχει τον μείζονα ρόλο, ο συνδυασμός της με την χημειοθεραπεία και την ανοσοθεραπεία μπορεί πλέον να προσφέρει πενταετή επιβίωση στο 25% των ασθενών.

Αδρονική θεραπεία

Η ακτινοβολία των όγκων με πρωτόνια και βαρέα ιόντα έχει προχωρήσει σήμερα σε Αμερική και Ευρώπη.

"Έχει σημαντικά πλεονεκτήματα, παρόλα αυτά δεν έχουν βγει μελέτες που να επιβεβαιώνουν την καλύτερη αποτελεσματικότητα σε όλες τις περιπτώσεις", αναφέρει ο κ. Κουκουράκης, συμπληρώνοντας: "όγκοι που δεν έχουν οξυγόνο μέσα τους, όγκοι που είναι ισχυρά γλυκολυτικοί, πιθανώς να πηγαίνουν πολύ καλύτερα με την πρωτονιακή θεραπεία, όπως φαίνεται τουλάχιστον από κάποιες μελέτες, αλλά δυστυχώς ακόμα δεν υπάρχουν θεσπισμένοι κανόνες".

Η προσπάθεια για την δημιουργία Κέντρου Αδρονικής Θεραπείας Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε συνεργασία με το CERN, που διεκδικούν αρκετές περιοχές της Ελλάδας (Θεσσαλονίκη, Κρήτη, Λάρισα, Αλεξανδρούπολη), φαίνεται πως έχει ατονήσει, λόγω υψηλού κόστους της επένδυσης, η οποία σύμφωνα με τον καθηγητή υπερβαίνει τα 150 με 200 εκατομμύρια ευρώ.